50 Keigeleers - Nederlands oudste kegelclub

[hermanw]

Tussendoortje

In de loop van het zoeken naar de kegelsteen ben ik van alles over kegelen te weten gekomen. Als tussendoortje enkele opmerkelijke feitjes, zonder enige verdere pretentie, zonder aanspraak op volledigheid, zomaar als ammesatie tussendoor.

De geschiedenis van het kegelen is niet altijd even vlekkeloos verlopen, gedurende geruimd tijd is het zelfs verboden geweest. In 1335 werd het in het hele Duitse Rijk verboden, Engeland volgde in 1388 en Frankrijk in 1454. In 1468 werd het in Duitsland weer gedurende de kermis toegelaten. Ook bij bruiloften werd het weer toegestaan. Er waren echter strikte regels voor de hoogte van de inzet.

Die hoogte van de inzet was een van de redenen dat het kegelspel zo'n slechte naam kreeg. In Rothenburg an der Tauber (stadkroniek 1157) werd een jongeman van goeden huize, die grote sommen verloren had, door zijn oom tot volgende gelofte gedwongen:
'dat hij 10 jaar lang geen spel, of het nu dobbelen, kegelen of een ander spel waarmee men mensen verlies toe kan brengen mocht uitoefenen' Bij overtreding zou hij uit de stad verwezen worden en onterfd worden!

Dat was geen uniek geval, het kwam veel vaker voor en bezorgde het kegelen een dusdanig slechte naam dat vastgelegd werd dat 'degene die vagebonden of kegelspelers voor meer dan een nacht onderdak biedt een slecht mens is' (Augsburger stadtrecht 1232).

Opvallend is dat juist in deze tijd het kegelspel uiterst populair was in een van de gewone maatschappij afgescheiden wereld: de kloosters. Daar had het echter een religieus tintje. De kegels stelden namelijk het boze en de heidenen voor. En wat doe je met het boze en met de heidenen? Omgooien natuurlijk! Het spel, dat zeer fanatiek beoefend werd, heette binnen de kloostermuren dan ook 'heidenen doden'.

In het Duitse gebied waren de eerste bezitters van kegelbanen de kerken. Na de Reformatie kwam dan ook uit Protestantse hoek enige bemoeienis met het kegelen. Zo staat in de Reformationsverordnung van de stad Basel uit 1529 dat "er niet gekegeld mag worden op zon- en feestdagen tijdens de kerkdiensten en voor een uur 's middags"

Nadat in 1786 Johann Georg Krunitz uit Berlijn spelregels had opgesteld, werd het kegelen meer geaccepteerd.

[Ingrid M.H.Evers]

kegelsteen: bal en plaat

Jawel, en dat maakt het zoeken zo lastig. Het blijkt dat het woord 'kegelsteen' zowel voor de 'bal' als voor de 'plaat' wordt gebruikt.

[Annefine]

...en als je op Internet zoekt onder de term :
De oudste kegelsteen, dan vind je dit :

http://books.google.nl/books?id=tjtD...lsteen&f=false

[Ingrid M.H.Evers]

nog in gebruik zijndekelders van villa Veluvia dateren van dat jaar of later.

In Maastricht waren tot aan de afbraak van het pand enkele jaren geleden de oorspronkelijk Hollandse banen uit 1919 in Cafe Taverne / Terminus de oudste van de stad. Nu kunnen we alleen nog maar stoten vanwege een zeer oude kegelclub.

In de Tafelstraat gaat het echter niet om de oudste kegelbaan maar om de mogelijk oudste hardstenen kegelsteen in Nederland. En dat blijft voorlopig nog een puzzel.

[hermanw]

Oudste kegelbaan

Voor zover ik kan nagaan zijn er dit moment twee organisaties die claimen de oudste kegelbaan van Nederland te hebben:

De studentenvereniging Ceres in Wageningen:
http://www.studenten.net/studieleven...reniging_ceres
http://www.wsvceres.nl/facts_109.htm...254ad4651e933b
en met misschien ietwat meer gewicht, het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkanaal in het Noordpolderhuis in Schermerhorn:
http://www.hhnk.nl/item_99397/object...rderpolderhuis

Indachtig het spreekwoord: als twee honden .....

[Annefine]

Nieuw draadje ?

[Breur]

Mis poes die zaten hier

Onder andere.

[parel]

Dat zal in de zakstraat hebben gelegen.?....

Mis poes die zaten hier

Op straffe van een berisping: nu gaan we op zoek naar het oudste bordeel .

Dat zal in de zakstraat hebben gelegen.?....

[Annefine]

Het kegelen heeft zich door de vele volksverhuizingen verspreid over alle werelddelen : in Rusland heet het "Gorodka", in Itali� "Boccia", in Schotland "Curling", in Frankrijk "Quilles" etc.
Kortom, de kogel rolt, zonder onderbreking op elk uur van de dag, nu hier dan daar,
ergens in een of ander deel op onze planeet.

Naast de clubs ontstonden er ook zo langzamerhand landelijke organisaties. In Duitsland was er al in 1885 sprake van een nationale kegelbond. De Federation International des Quilleurs (FIQ) werd in 1952 opnieuw opgericht. De FIQ is een wereldomvattende organisatie, die diverse kegelsoorten verenigt. Van F. Von Schiller en J.W. von Goethe is uit de overlevering bekend dat zij fanatieke aanhangers van het kegelen waren. In het begin van de 19e eeuw beginnen de eerste clubs te ontstaan. De eerste kegelclubs zagen als hoofddoel, behoeftigen te ondersteunen. Echter spoedig verloren de philantropische doel- stellingen aan betekenis, in plaats daarvan kwamen de meer op sport gerichte doelstellingen naar boven.

Bovenstaande tekst is afkomstig van onderstaande Internetsite :
http://www.utrechtsekegelbond.nl/history1.htm


Is Goethe wel eens (in de Tafelstraat) in Maastricht geweest ?

[Breur]

Op straffe van een berisping: nu gaan we op zoek naar het oudste bordeel .

[Annefine]

Ik heb de tekst van het stuk van Fons Olterdissen, waarin hij het heeft over 'een ruitvormige vierkante steen ' even van Ingrid geleend en hierbij geplaatst.

[Ingrid M.H.Evers]

Kegelsteen bij Olterdissen

Prachtig! Ook ben ik nog in afwachting van de beloofde bijdrage van Ingrid Evers.

Ik zag gisteren geen kans die te plaatsen. Inmiddels is Herman me voorgeweest, met de primeur én een foto! En Breur was ook niet mis!

In 1922 hield Fons Olterdissen een causerie over kegelen. Zijn gegevens had hij voor een deel van Jos Hoen, toenmalig voorzitter van de Vieftig Kegeleers, wiens tekst nog steeds de basis vormt voor de interne geschiedschrijving van de vereniging (zie hier). Olterdissen spreekt van een 'ruitvormige vierkante steen' waarop de kegels werden geschikt. De steen heette in de wandeling ook wel 'de pot' of 'de poort'.

Duidelijk is dat bij de 50 kegeleers de steen (althans aanvankelijk)zodanig lag dat de kegels diagonaal stonden opgesteld. In de Tafelstraat is dat nu niet het geval en misschien was dat wel nooit, maar dat het hier om een kegelsteen gaat, staat nu wel buiten kijf.

Literatuur:
De tekst is te vinden in het archief van de Mastreechter Keigelboond . Ik ben hem nooit eerder tegengekomen, hij wordt nooit ergens genoemd, en ik denk dan ook dat het exemplaar in het archief van de kegelbond het enige resterende is. Mogelijk kwam er naar aanleiding van het jubileum van de Vieftig Keigeleers (1861-1921) een jubileumboekje uit, waarin deze tekst is opgenomen. Aan het eind van het verhaal volgt na een aantal sponsoradvertenties nog een Kegellied van de hand van 'Phons Olterdissen', met muziek van 'Broor Houbeer'. Ik neem aan dat hier broer Guus mee wordt bedoeld (Gustaaf Adolf), al heb ik die nooit eerder vermeld zien worden met de naam 'Hubert'.

[Annefine]

In Meigemheide (België) is men zeer gecharmeerd van het kegelen. In een artikel van 2 juni 2007 in De Standaard vertellen de bewoners hoe dat zo gekomen is. Een interessante passage hieruit:

.

Allebonheur (bis) !

[Annefine]

Kegelstenen bestaan:

Allebonneur !