De zouaaf Paulus Ruijtenbeek
Ik zie dat uw voorvader in 1849 in Leiden is geboren. Als hij als zouaaf dienst heeft gedaan, dan moet dat ongeveer in de periode 1867-1870 zijn geweest, toen hij 18-21 jaar oud was. Als het vanaf 1867 was, moet hij zijn Nederlandse militaire dienst hebben kunnen afkopen via een nummerverwisselaar. Zo niet, dan is hij waarschijnlijk pas in 1870 in Rome in dienst getreden. Ik ben Paulus Ruijtenbeek niet tegengekomen toen ik mijn onderzoek naar Limburgse zouaven deed, maar ik heb me toen, wat kranten betreft, moeten beperken tot de krantendocumentatie van de Stadsbibliotheek te Maastricht. De digitale krantenbank van de Koninklijke Bibliotheek, nu Delpher, bestond toen nog niet. In Maastricht zijn de grote Limburgse kranten verwerkt, maar niet de zuiver lokale, zoals een Venloosche Courant. Het is mogelijk dat ik daardoor een aantal aspirant-zouaven heb gemist. Als hij omstreeks 1865-1870 in Venlo woonde, is hij via Maaseik naar Brussel vertrokken en staat dus niet in de Nederlandse documentatie te Oudenbosch. Als hij ook niet in de te Oudenbosch aanwezige kopieën van de Romeinse matriculen te vinden is, is hij mogelijk onder een andere naam ingeschreven geweest, wordt zijn naam niet herkend, of is hij er ergens tussendoor geglipt.
De zouaven spraken door hun verre en heilige missie zeer tot de verbeelding, want wie maakte als 'gewone man' in die tijd zulke verre en lange reizen, en zag en vocht bovendien de paus? Ook na afloop van de strijd om de Kerkelijke Staat bleven zij in de belangstelling staan, mede vanwege hun aanwezigheid (in uniform) in plaatselijke processies en bij andere katholieke feestelijkheden. Bovendien vormden zij na 1870 lokale zouavenclubs, voor gezelligheid en onderlinge ondersteuning. Ook Venlo had zo'n club. Voor zover ik weet is daar geen archief van bewaard gebleven en ik weet niet of er in Oudenbosch een soort verzameldocumentatie is over dit onderwerp.
Ruijtenbeek is in 1927 te Venlo overleden. Het zou goed kunnen dat er toen in de Venloosche Courant of een ander plaatselijk blad, mogelijk zelfs een parochieblad, een stuk is verschenen over zijn leven. Jammer is dat deze Venlose bladen niet op internet te raadplegen zijn. Het Gemeentearchief Venlo heeft een beperkte documentatie op fiches van berichten uit de krant; of daar het thema 'zouaven' tussen zit, weet ik niet. Omdat u echter de exacte datum van overlijden heeft, moet een eventueel gepubliceerd, uitgebreider bericht over het leven van deze zouaaf gemakkelijk te vinden zijn.
Als we naar de foto kijken, zien we een jongeman in het uniform van de pauselijke zouaven, een opname die werd afgedrukt door de fotograaf Theodor Weijnen (1830-1904) in Maastricht. Maar is dit ook een originele foto van Weijnen, of is het een reproductie? Als de opname gemaakt is door Weijnen, moet hij gemaakt zijn nadat Ruijtenbeek terug was uit Italië, want het uniform kreeg hij pas uitgereikt in Rome. Het is echter heel goed mogelijk dat hij de foto heeft laten maken in Rome en bij terugkomst in Nederland Weijnen heeft gevraagd er een repro van te maken met een ruim aantal nieuwe carte de visite-afdrukken. Hij kon die dan uitdelen aan familie en vrienden, zoals dat in het derde kwart van de negentiende eeuw buitengewoon populair begon te worden.
Op internet zijn heel wat zouavenfoto's te vinden, maar ik heb er slechts een gezien waarvan de achtergrond enigszins doet denken aan die van de foto van Ruijtenbeek. Ongetwijfeld waren er echter veel fotografen in Rome en dus evenveel verschillende achtergronddoeken. Ik geloof niet dat deze opname uit het atelier van Weijnen stamt. Deze afgeknotte pilaar (symbool voor een afgebroken leven) met linksachter een prieel met zuilengang ben ik op zijn foto's niet eerder tegengekomen.
Resteert de vraag: waarom repro's laten maken bij een fotograaf in Maastricht? Het lijkt mij waarschijnlijk dat Ruijtenbeek via de treinverbinding Aken-Maastricht terugkeerde uit Italië en hier toentertijd woonde, dan wel op familiebezoek was/ging. Op de website www.wiewaswie.nl is een handvol Ruijtenbeeks te vinden in Maastricht, maar ik heb daar verder geen onderzoek naar gedaan. Ik denk dat het nuttig zou kunnen zijn Ruijtenbeeks leven in kaart te brengen: wanneer verhuisde hij van Leiden naar Limburg en waar was hij wanneer? Het Bevolkingsregister kan daar een antwoord op geven, evenals gegevens over een beroepsleven.
Een laatste mogelijkheid is nog dat Ruijtenbeek nooit zouaaf is geweest, maar zich in een dergelijk uniform heeft laten fotograferen. Dit acht ik echter onwaarschijnlijk. Er zijn ongetwijfeld latere ‘maskerade’-foto’s geweest, maar gezien de vrij vroege opdruk van de fotograaf Weijnen lijkt mij dit hier niet het geval. Kunt u een scan van de achterzijde van de foto plaatsen? Er is een kansje dat ik dan een globale datering aan de fotoafdruk kan geven.
Oorspronkelijk geplaatst door Archangelus
Bekijk bericht
De zouaven spraken door hun verre en heilige missie zeer tot de verbeelding, want wie maakte als 'gewone man' in die tijd zulke verre en lange reizen, en zag en vocht bovendien de paus? Ook na afloop van de strijd om de Kerkelijke Staat bleven zij in de belangstelling staan, mede vanwege hun aanwezigheid (in uniform) in plaatselijke processies en bij andere katholieke feestelijkheden. Bovendien vormden zij na 1870 lokale zouavenclubs, voor gezelligheid en onderlinge ondersteuning. Ook Venlo had zo'n club. Voor zover ik weet is daar geen archief van bewaard gebleven en ik weet niet of er in Oudenbosch een soort verzameldocumentatie is over dit onderwerp.
Ruijtenbeek is in 1927 te Venlo overleden. Het zou goed kunnen dat er toen in de Venloosche Courant of een ander plaatselijk blad, mogelijk zelfs een parochieblad, een stuk is verschenen over zijn leven. Jammer is dat deze Venlose bladen niet op internet te raadplegen zijn. Het Gemeentearchief Venlo heeft een beperkte documentatie op fiches van berichten uit de krant; of daar het thema 'zouaven' tussen zit, weet ik niet. Omdat u echter de exacte datum van overlijden heeft, moet een eventueel gepubliceerd, uitgebreider bericht over het leven van deze zouaaf gemakkelijk te vinden zijn.
Als we naar de foto kijken, zien we een jongeman in het uniform van de pauselijke zouaven, een opname die werd afgedrukt door de fotograaf Theodor Weijnen (1830-1904) in Maastricht. Maar is dit ook een originele foto van Weijnen, of is het een reproductie? Als de opname gemaakt is door Weijnen, moet hij gemaakt zijn nadat Ruijtenbeek terug was uit Italië, want het uniform kreeg hij pas uitgereikt in Rome. Het is echter heel goed mogelijk dat hij de foto heeft laten maken in Rome en bij terugkomst in Nederland Weijnen heeft gevraagd er een repro van te maken met een ruim aantal nieuwe carte de visite-afdrukken. Hij kon die dan uitdelen aan familie en vrienden, zoals dat in het derde kwart van de negentiende eeuw buitengewoon populair begon te worden.
Op internet zijn heel wat zouavenfoto's te vinden, maar ik heb er slechts een gezien waarvan de achtergrond enigszins doet denken aan die van de foto van Ruijtenbeek. Ongetwijfeld waren er echter veel fotografen in Rome en dus evenveel verschillende achtergronddoeken. Ik geloof niet dat deze opname uit het atelier van Weijnen stamt. Deze afgeknotte pilaar (symbool voor een afgebroken leven) met linksachter een prieel met zuilengang ben ik op zijn foto's niet eerder tegengekomen.
Resteert de vraag: waarom repro's laten maken bij een fotograaf in Maastricht? Het lijkt mij waarschijnlijk dat Ruijtenbeek via de treinverbinding Aken-Maastricht terugkeerde uit Italië en hier toentertijd woonde, dan wel op familiebezoek was/ging. Op de website www.wiewaswie.nl is een handvol Ruijtenbeeks te vinden in Maastricht, maar ik heb daar verder geen onderzoek naar gedaan. Ik denk dat het nuttig zou kunnen zijn Ruijtenbeeks leven in kaart te brengen: wanneer verhuisde hij van Leiden naar Limburg en waar was hij wanneer? Het Bevolkingsregister kan daar een antwoord op geven, evenals gegevens over een beroepsleven.
Een laatste mogelijkheid is nog dat Ruijtenbeek nooit zouaaf is geweest, maar zich in een dergelijk uniform heeft laten fotograferen. Dit acht ik echter onwaarschijnlijk. Er zijn ongetwijfeld latere ‘maskerade’-foto’s geweest, maar gezien de vrij vroege opdruk van de fotograaf Weijnen lijkt mij dit hier niet het geval. Kunt u een scan van de achterzijde van de foto plaatsen? Er is een kansje dat ik dan een globale datering aan de fotoafdruk kan geven.
Opmerking