Gangen Maastricht

[Ingrid M.H.Evers]

Kazematten in de binnenstad?

Laat ik de oorspronkelijke vraag even terug halen: Hallo, ik heb eens op internet een plattegrond gezien van alle gangen van de kazematten van maastricht. (...)

Terugkomende op de vraag kan ik een duidelijk "nee" zeggen. Er lopen geen kazematten onder de binnenstad.

Luid en duidelijk, Robboxxx.

Robboxxx hoe moet dit nu lezen.
Zijn er misschien toch gangen die misschien nooit gevonden zijn of
verdwenen zijn in Maastricht?

Wat verstaat men onder ondergrondse gang eigenlijk?
Moet deze aan een bepaalde lengte voldoen ?

Puur vragen uit nieuwsgierigheid .

Laat ik de oorspronkelijke vraag even terug halen: Hallo, ik heb eens op internet een plattegrond gezien van alle gangen van de kazematten van maastricht. Ik kan deze echter nergen meer vinden. Weet iemand een linkje of heeft iemand een scan van die kaart. Ik vind het vooral interessant omdat ik binnenkort ga verhuizen naar de binnenstad en ik het wel leuk vind om te weten of er iets onder het huis loopt.

Hier wordt naar een plattegrond van de kazematten gevraagd om zo na te gaan of er onder de binnenstad (kazematten)gangen lopen. Ergens anders wordt zelfs de Witmakersstraat genoemd.

Het kan best zijn dat ergens onder de binnenstad zich een oud riool/beerput/kelderruimte bevind. Maar ruimtes van enige omvang betwijfel ik maar dit terzijde. Dus terugkomende op de vraag kan ik een duidelijk "nee" zeggen. Er lopen geen kazematten onder de binnenstad. Dat is het antwoord op de vraag eer ze vertroebeld werd door allerlei andere zaken.

[Ingrid M.H.Evers]

Tegenmijnen (2)

Waar ik nog even op wil wijzen is, dat die contramijngangen voor zover mij bekend steeds werden aangelegd bij de bouw of uitbouw van een onderdeel van de vesting, niet tijdens een al in gang gezet beleg. Het bastion Waldeck en de aanpalende bastions kregen bijvoorbeeld al tijdens de bouw een aantal mijngangen die zich ongeveer tien meter in het voorveld uitstrekten. In later jaren werden vooruitgeschoven mijngangen soms onderling verbonden.

Van dergelijke gangen zijn er nog een aantal bewaard gebleven, die voor een vestingdeskundige als zodanig herkenbaar zijn, maar die ik zelf uit praktische overwegingen allemaal maar schaar onder de noemer 'kazematten', ongetwijfeld foutief.

Overigens zijn van deze mijnenstelsels tal van plattegronden bewaard gebleven. Kijk bv. eens bij Morreau (p. 294). De vraag is alleen hoe die zich verhouden tot de huidige stadsplattegrond. Zoals Robboxxx al stelde: als de deskundige onder de grond zegt dat zich boven hem in de buitenlucht de Sint Servaaskerk bevindt, zal de argeloze bezoeker dat zelden durven betwijfelen. Tenslotte spreekt dan de deskundige. Ik denk dat de deskundigen in deze zitten bij de Stichting Menno van Coehoorn (bv. drs. Jos Notermans) of bij de gemeente (Erfgoed).

[wim54]

Ik hou me liever bij de feiten, zover die bekend zijn tenminste.

Robboxxx hoe moet dit nu lezen.
Zijn er misschien toch gangen die misschien nooit gevonden zijn of
verdwenen zijn in Maastricht?

Wat verstaat men onder ondergrondse gang eigenlijk?
Moet deze aan een bepaalde lengte voldoen ?

Puur vragen uit nieuwsgierigheid .

[Ingrid M.H.Evers]

Tegenmijnen (1)

Ik had u verkeerd begrepen. Inderdaad legde men soms luistergangen aan, die in later jaren opnieuw werden gebruikt. Morreau heeft een heel hoofdstuk gewijd aan wat hij noemt het tegenmijnstelsel van de vesting Maastricht (Bolwerk der Nederlanden, blz. 283-318 ). Hij behandelt die aan de hand van de verschillende belegeringen.

Volgens hem werden ze aangelegd daar waar de vesting droge grachten had, al zijn er ook in de lager gelegen gronden, namelijk in het noorden van de vesting en in Wyck gangenstelsels aangetroffen (p. 283). Vermeld worden specifiek zeer diep gelegen mijngangen buiten de Tongerse Poort. Aangezien die stond ter hoogte van de Polvertorenstraat, is het heel wel mogelijk dat er in het gebied van de Hertogsingel restanten lagen.

[Guinness]

Misschien begrijp ik deze posting niet goed, maar het lijkt mij hoogst onwaarschijnlijk dat men 'alvast tegentunnels' maakte. Een hoop werk en waar zou je moeten beginnen? Waar zou de vijand mogelijk een mijntunnel gaan maken om door een bom een bres in de verdediging te slaan? Dat zou koffiedik kijken zijn geweest.

Zeker, áls de belegeraars voor de muren lagen en áls zij verdachte, mogelijk ondergrondse activiteit ondernamen, groef men hen soms vanuit de vesting tegenmoet. Maar dat was altijd op de gok, omdat men immers niet precies wist hoe een vijandelijke mijngang gepland was. Dat men op voorhand maar begon te graven, is een fabeltje.

Het feit dat de tunnels op voorhand werden gegraven zit al in gegeven dat ze er gewoon zijn. Deze zijn niet snel gebouwd bij een belegering maar op voorhand al goed ontworpen. Ze steken als een soort van stekels om de Hoge Fronten heen en werden gebruikt als luistergangen. Je kon de vijand horen graven en als je hem ongeveer had getraceerd kon je tegenactie ondernemen. Wat moeilijk is als je dan nog moet beginnen met graven.

Die grote vierkante bakken zijn ondergronds geplaatst zodat de nieuwe bomen beter kunnen groeien en de wortelgroei beter onder controle kan worden gehouden. Grote bloempotten als het ware. Maar dit heeft niets met de gangenstelsels te maken

[Haas]

De groeibakken voor de zilverlindes bedoel je?

nee, die liggen bovengronds, zijn rond en liggen niet onder het wegdek.

[Ingrid M.H.Evers]

Ik ben inderdaad aan het schrijven maar niet over Maastrichtse mythen, dat laat ik aan anderen over. Ik hou me liever bij de feiten, zover die bekend zijn tenminste.

Maastrichtse Mythen zet nu juist de feiten tegenover de fabeltjes, Robboxxx.

[Ingrid M.H.Evers]

Mijngang

Men maakte alvast 'tegentunnels' zodat als de vijand was begonnen te graven die 'makkelijk' kon worden opgevangen ondergronds.

Misschien begrijp ik deze posting niet goed, maar het lijkt mij hoogst onwaarschijnlijk dat men 'alvast tegentunnels' maakte. Een hoop werk en waar zou je moeten beginnen? Waar zou de vijand mogelijk een mijntunnel gaan maken om door een bom een bres in de verdediging te slaan? Dat zou koffiedik kijken zijn geweest.

Misschien moet je maar eens je eigen Maastrichtse Mythen gaan schrijven?

Ik ben inderdaad aan het schrijven maar niet over Maastrichtse mythen, dat laat ik aan anderen over. Ik hou me liever bij de feiten, zover die bekend zijn tenminste.

Er lopen in dit draadje nu twee dingen door elkaar: 1. gangen die mogelijk behoorden tot de vesting en het kazemattenstelsel; 2. gangen die behoorden tot de mergelwinning in de Sint Pietersberg.

De oorspronkelijk vraag ging over gangen binnen de stadsmuren of daarbuiten naar de vestingwerken (in het veld). Dus niet over gangen in de berg. Wat betreft die laatste: een afbeelding van Van Schaiks opmetingen is opgenomen in zijn boek over de Sint Pietersberg.

Wat betreft 'gangen' in de stad: El Loco verwees al naar Maastrichtse Mythen pag. 47, waarin het verhaal van het achttiende-eeuwse riool wordt gedaan. Een tweede lange 'gang' is het ondergrondse kanaal dat naar het schijnt de zuidelijke stadsgracht heeft verbonden met de noordelijke gracht. Op oude plattegronden zie je soms een met water gevulde gracht van zuid naar noord ononderbroken westelijk om de stad lopen. Dat is een onjuiste voorstelling van zaken. Vanwege de hoogte van het terrein was een natuurlijke bewatering door Jeker of Maas onpraktisch. Vandaar de aanleg van de Hoge Fronten en de Boschfronten, veel uitgebreidere vestingwerken dan elders, in het wel te bewateren c.q. te inunderen gebied zijn aangelegd.

Of er werkelijk een ondergronds kanaal tussen beide natte grachten is geweest, zou men bij Morreau (Bolwerk der Nederlanden) kunnen nazien.

Wat betreft de gang onder de Boschstraat: daar kan men hier meer over lezen.

Ik heb de Morreau even niet bij de hand maar ik meen me te herinneren dat er in 1942 restanten zijn gevonden die werden toegeschreven aan dit ondergrondse wateringskanaal

[Ingrid M.H.Evers]

Er zijn gangen en gangen...

Ik weet idd dat kaart daar hing. In de Bel-air hing/hangt er ook een. Op het chalet vind je er een van het Noordelijke gangenstelsel. Je wordt door gegooid met die kaarten. In kleine uitvouwbare vorm zijn ze lange tijd verkocht in het museum op de Lichtenberg. 1 euro geloof ik

Er lopen in dit draadje nu twee dingen door elkaar: 1. gangen die mogelijk behoorden tot de vesting en het kazemattenstelsel; 2. gangen die behoorden tot de mergelwinning in de Sint Pietersberg.

De oorspronkelijk vraag ging over gangen binnen de stadsmuren of daarbuiten naar de vestingwerken (in het veld). Dus niet over gangen in de berg. Wat betreft die laatste: een afbeelding van Van Schaiks opmetingen is opgenomen in zijn boek over de Sint Pietersberg.

Wat betreft 'gangen' in de stad: El Loco verwees al naar Maastrichtse Mythen pag. 47, waarin het verhaal van het achttiende-eeuwse riool wordt gedaan.

Een tweede lange 'gang' is het ondergrondse kanaal dat naar het schijnt de zuidelijke stadsgracht heeft verbonden met de noordelijke gracht. Op oude plattegronden zie je soms een met water gevulde gracht van zuid naar noord ononderbroken westelijk om de stad lopen. Dat is een onjuiste voorstelling van zaken. Vanwege de hoogte van het terrein was een natuurlijke bewatering door Jeker of Maas onpraktisch. Vandaar de bouw van de Hoge Fronten en de Boschfronten, veel uitgebreidere vestingwerken dan die elders, in het wel te bewateren c.q. te inunderen gebied, zijn aangelegd.

Hoe het precies zit met dat ondergrondse kanaal tussen beide natte grachten, zou men bij Morreau (Bolwerk der Nederlanden) kunnen nazien (op pag. 294 ziet men het Jekerkanaal ingetekend in een plattegrond van het tegenmijnstelsel in de Bossche/Hoge Fronten).

Wat betreft de gang onder de Boschstraat: daar kan men hier meer over lezen.

Helemaal mee eens. Ik haalde deze voorbeelden overigens alleen aan als algemeen voorbeeld.

Als ik met een "niet kenner" de Sint Pietersberg in loop en op een bepaald moment zeg dat we nu recht onder de kerk van Sint Pieter staan zal hij dat blindelings geloven want ik ben de kenner. Dat dit onmogelijk is weet hij immers niet. Zo komen verhalen in de wereld.

Ook speelt een eigen invulling/interpretatie een belangrijke rol (men ziet een gemetseld gewelf dus zal het wel een restant van de kazematten zijn.

Een bekend voorbeeld: hoeveel mensen er niet van overtuigd zijn dat de bekende Duivelsgrot in verbinding staat met de rest van het gangenstelsel wil je niet weten. Ze zien een ingang en weten dat er een uitgebreid gangenstelsel ligt: 1+1=2. (nog niet zo lang geleden werd ik benaderd door een dame die het onverantwoord vond dat deze Duivelsgrot zomaar open lag en men (haar kinderen) dus konden verdwalen enz. Toen ik zei dat ruim genomen de grot maar 50 meter diep was wilde ze me niet geloven. Ik ben tenslotte maar met haar gaan kijken........)

[Guinness]

Ik weet ook wel dat gangen onder de Maas/Jeker een fabeltje is. Hoe zit dat dan met het grondwater? De enige reden dat het maar in een klein gedeelte van de vestingwerken tunnels zijn, is omdat men het terrein daar niet onder water kon zetten. Daarom was er gevaar voor het binnendringen van de stad door het graven van tunnels. Men maakte alvast 'tegentunnels' zodat als de vijand was begonnen te graven die 'makkelijk' kon worden opgevangen ondergronds.

Ik heb die verhalen van tunnels onder de Maas enz. ook gehoord van mijn opa en vader. Maar naar mij mening komt dat ook vooral dat men vroeger als kind nog in die gangen kon spelen. En als je daar binnen bent raak je al snel ieder gevoel voor richting kwijt en maak je elkaar of jezelf vanalles wijs. En zo komen fabels makkelijk de wereld in.

Niet dat ik de mogelijkheid wil uitsluiten dat er in de stad Maastricht best nog wel onondekte ondergrondse constructies kunnen zijn, van welke oorsprong dan ook.