Historisch onderzoek in Maastricht

[Ingrid M.H.Evers]

Onderzoek doet iedereen op zijn eigen manier, maar de gouden regel voor een historicus is: Lees je in. Begin bij de literatuur, niet



Misschien mag ik aan de hand van een plaatselijke kunstenaar als

Bot gevangen? Spoed u naar de Documentatie Limburg op de vierde verdieping van de SB om daar de zgn. krantendocumentatie te raadplegen en de nog veel belangrijkere kaartenbakken met documentatiefiches van vermeldingen in boeken en tijdschriften. Die laatste maken eigen onderzoek in boeken en tijdschriften van voor ca. 1988 in veel gevallen geheel overbodig.
De oprichter van de Documentatie Limburg, de vorig jaar overleden heer Max van Heyst, heeft met zijn opvolgers gedurende bijna veertig jaar letterlijk elke relevante binnen- en buitenlandse publicatie doorgespit om ook maar het kleinste gegeven in verband met Limburg te noteren. Toen hij in de jaren 1970 enkele medewerkers kreeg, zijn die begonnen aan een documentatie van de Limburgse kranten. Na 1988-1990 heeft de Maastrichtse gemeentepolitiek een andere prioriteitenstelling gekozen en is het werk stopgezet. Maar als u wilt weten of er voor 1988 iets is geschreven over welk onderwerp dan ook in verband met Limburg in de breedste zin

Zoek in die bakken niet alleen op naam maar ook op ruimere onderwerpen die in verband staan met de zoekvraag. Met betrekking tot Jules Sondeijker bv. ook op 'schilderkunst algemeen', tentoonstellingen, tekenonderwijs etc. Kortom: 'Man soll Sich etwas einfallen lassen!'
Als u er niet uitkomt, vraag dan bij het personeel hoe die systemen precies werken. Sommigen zullen het misschien niet exact weten, maar er is bijna altijd wel een ter zake kundige collega te vinden. Het loont de moeite desnoods een keer terug te komen. Men zal u dan graag verder helpen.

Bedenk echter wel dat, waar niet over gepubliceerd is, niets over gevonden kan worden, en dat de vragen van nu niet altijd die van vroeger zijn. Over het verzet van milieubewegingen tegen bijvoorbeeld legbatterijen voor kippen zal men in die kaartenbakken weinig vinden, wel over dat tegen kernenergie. Elke tijd had/heeft zijn eigen stokpaardjes! Sommige zaken werden ook nooit gepubliceerd. Het is zinloos om in kranten uit de Tweede Wereldoorlog te zoeken naar verslagen over neergeschoten vliegtuigen of daden van verzet. De Duitse bezetter stond dergelijke berichtgeving gewoon niet toe!

Bedenk ook dat het puur technisch ook niet mogelijk was alles te documenteren. Het zou niet eerlijk zijn een systeem dat eind jaren 1940 werd opgezet te vergelijken met sommige hedendaagse websites waar historische kranten digitaal werden ingescand en op een willekeurig trefwoord te raadplegen zijn. Zolang de microfiches van de krantendocumentatie niet digitaal worden ingescand (en dat is een kwestie van geld), blijft alleen het handmatig lezen via de microfiches-reader over. Maar ook daar mag men Max van Heyst dankbaar voor zijn!
De Documentatie Limburg is voor velen een onontdekte Fundgrube. Al die kaartjes lijken zo lastig, maar eenmaal thuis in het systeem, wordt het een onmisbaar en gewaardeerd hulpmiddel. Literatuurgegevens over de laatste twintig jaar blijven echter een kwestie van moeizaam en minutieus eigen onderzoek.

Adresboeken voor Maastricht zijn mogelijk nog wat aanvullende details te vinden. In de prentencollecties van het voormalige Rijksarchief in Limburg (RAL), het Gemeentearchief Maastricht (GAM) en het nu bij het Historisch Centrum Limburg (HCL) inwonende Sociaal Historisch Centrum Limburg (SHCL) - Sint Pieterstraat 7 - is misschien zelfs origineel werk van Jules Sondeijker aanwezig. Vraag ernaar, want de collectie is veel groter dan de GAM-bakken met fotokaarten in de studiezaal suggereren.

Een piepklein deel van die beeldcollecties is digitaal te raadplegen op de websites www.rhcl.nl en www.shcl.nl. In andere collecties op de Sint Pieterstraat berust mogelijk een foto, een bidprentje of een briefhoofd. Let op: RAL, GAM en SHCL hebben allemaal hun eigen variaties van dergelijke collecties. Een foto, doodsprentje of briefhoofd kan (maar hoeft niet) dus op drie plaatsen bewaard worden. Dat zijn nu eenmaal de gevolgen van fusies-in-ontwikkeling. En dan is er nog de weinig bekende Iconografische collectie van LGOG, daar berustend onder beheer van dr. G. Venner. Al die plaatjes zijn handig bij de 'aankleding' van de kunstenaar Jules Sondeijker. Als ik zelf dit onderzoek ter hand zou moeten nemen, zou ik het op de hier beschreven wijze doen.

[Ingrid M.H.Evers]

Mensen met hart voor hun hobby

Beste Olijfje,

Ik vind het geweldig leuk zoals jullie bezig zijn op mestreech-online. Tussen ons gezegd en gezwegen heb ik hier en daar wel wat bijgeleerd, met name waar het jullie topografische kennis van de stad betreft: chapeau! Deze stad heeft meer dan ik dacht. Bovendien wordt ik door jullie reacties attent gemaakt op onderwerpen die niet in de HEM staan en mogelijk in een nieuwe versie moeten worden aangevuld. Waarvoor mijn (onze) dank.

Jawel, ik heb eerder wat commentaar geleverd onder de naam 'Alexandra'. Maar als ik hier eigen onderzoeksvondsten plaats zoals recent in verband met de eerste auto's in Maastricht, dan doe ik dat toch liever onder mijn eigen naam. Vandaar dat Alexandra is geschrapt.

Wat betreft het bovenstaande verhaal over het doen van onderzoek: amateurs en historici gaan ieder hun eigen weg en dat is prima. Niet iedereen streeft naar een artikel in een vaktijdschrift, of wil een proefschrift schrijven. Allerlei verenigingen en clubjes van liefhebbers, amateurs of hobbyisten (What's in a name?) op het gebied van genealogie, heemkunde, spoorwegen, tuinarchitectuur, prentbriefkaarten, binnenvaart of ander gebied (je kunt het - alweer - zo gek niet bedenken) komen al doende tot verbluffende resultaten waar vakhistorici al enige decennia dankbaar gebruik van maken. Ik verwijs naar sites als www.spoorwegnet.nl, www.ww1-propaganda-cards.com, www.wereldoorlog19141918.nl, www.limburgsemijnen.nl, www.legerplaats.nl en zo kan ik nog heel lang doorgaan. Sites die ook voor Maastricht van belang kunnen zijn. Dan is het jammer als je merkt, dat die nijvere en enthousiaste niet-historici door een verkeerde aanpak kansen missen, omdat ze alles maar zelf moeten uitvogelen. Een nemen-, maar weinig geven-politiek bij veel vakgenoten.

Wat betreft de 'amateurs-hobbyisten' op www.mestreech-online.nl: hen heb ik met het bovenstaande een handreiking willen doen. Natuurlijk verloopt het onderzoek van een liefhebber langs andere en minder vakmatige lijnen dan dat van de vakhistoricus. Hij graaft misschien wat minder diep en zoekt wat minder naar het bredere verband. Daar is hij hobbyist voor. Hij heeft genoeg aan een direct antwoord en ook dat is prima. Jammer is echter, dat hij zich soms ongans zoekt naar gegevens die voor het oprapen liggen. Hij begint op de verkeerde plaats, gewoon omdat hem nooit is verteld hoe het anders kan. Met name sommige archivarissen hebben de neiging te adviseren om eerst het archief in te gaan. Nee, dus! Ongeacht het niveau waarop iemand onderzoek doet naar de geschiedenis, de eerste stap moet worden gezet in de literatuur, in de bibliotheek. Het voorkomt een hoop ergernis en hartzeer. Want als je vele uren hebt zitten ploeteren aan de Sint Pieterstraat en je merkt dan dat iemand anders het al eerder dan jij zo goed als op de rails had staan, is dat bitter.

[burgemeester]

Geachte mevr. Evers,


Ook namens mij van harte welkom op dit forum. Ik hang hier zelf nog niet zo lang rond, maar ik haal als pure amateur veel plezier uit deze site.

Dank voor de bijdragen tot nu toe. Ik zie nu al uit naar een nieuwe editie van de HEM!

[Ingrid M.H.Evers]

Dank voor uw beider welkom. Als ik nu nog wist wie mij welkom heeft geheten...?

Wat betreft de HEM: of er ooit een nieuwe editie van komt, hangt van heel veel factoren af. Momenteel is er nog geen sprake van. Maar wie weet, over een paar jaar? Intussen houden de auteurs een vinger aan de pols door omissies en correcties te noteren: baat het niet, het schaadt ook niet.