Tweet
Eerste Romeinse brug Maastricht.
De Romeinse brug was een brug die door de Romeinen gebouwd werd in Mosa Trajectum, het huidige Maastricht.
De brug lag ongeveer in het verlengde van de huidige Plankstraat, zo'n 200 meter ten zuiden van de Sint Servaasbrug.
De brug heeft dienst gedaan van de eerste eeuw na Christus tot 1275.
Romeinse tijd.
In de eerste eeuw na Christus werd door de Romeinen de heirbaan Bavay (Bagacum Nerviorum) - Keulen (Colonia Agrippina) aangelegd.
Het grootste obstakel werd gevormd door de rivier de Maas.
Als locatie voor de oversteek werd een van nature doorwaadbare plaats in de rivier gekozen.
Aangezien de Maas een regenrivier is, en dus wisselende waterstanden heeft, was de bouw van een brug noodzakelijk.
Deze locatie werd door de Romeinen Mosa Trajectum (Trajectum Ad Mosam) genoemd.
Hoe de brug er heeft uitgezien is niet bekend, maar waarschijnlijk werd hier door de Romeinen voor een, al vele malen toegepast, standaardtype gekozen; d.w.z. stenen pijlers met daartussen houten overspanningen.
Al met al heeft deze eerste brug 1200 jaar dienst gedaan.
Uit later archeologisch onderzoek (de brug werd in 1963 bij toeval ontdekt tijdens baggerwerkzaamheden) blijkt dat het hout gebruikt voor de damwanden van de pijlers gekapt is in de eerste helft van de eerste eeuw.
Er werden echter ook balken aangetroffen uit de derde en de vierde eeuw waaruit men dus mag concluderen dat de brug op z'n minst onderhouden werd.
Maquette van Romeins castellum in Maastricht met brug over de Maas.
In het tweede kwart van de vierde eeuw probeerde het uit elkaar vallende Romeinse Rijk zijn grenzen zo goed mogelijk vast te houden.
De weg Bavay - Keulen was hierbij van groot strategisch en economisch belang.
Ter verdediging van de brug bouwden de Romeinen op de westoever van de Maas een castellum.
Deze vesting is pas in de negende of tiende eeuw afgebroken.
Maastricht kwam in de Merovingische en Karolingische tijd als handelsstad en haven tot grote bloei.
Het functioneren van de brug als verbinding tussen de verschillende handelsroutes moet daarbij van essentieel belang geweest zijn.
Middeleeuwen.
In de zesde eeuw wordt er voor eerst schriftelijk melding gemaakt van de brug.
Gregorius van Tours wijdde in zijn werk 'Liber de Gloria Confessorum' een hoofdstuk aan Sint-Servaas en diens begrafenis op het grafveld van Maastricht: "iuxta ipsum pontem ageris publici" (bij de brug van de grote weg).
In het jaar 987 kende keizer Otto III volgens akte het recht van muntrecht en tolheffing in Maastricht toe aan bisschop Notger van Luik: "navibus et ponte" (zowel op de boten als de brug).
In een oorkonde van 29 juni 1139 schonk Heilig Rooms Keizer Koenraad III de brug aan het kapittel van Sint-Servaas op voorwaarde dat de tolopbrengsten gebruikt zouden worden voor het onderhoud.
Deze schenking werd op 18 december 1139 door paus Innocentius II bevestigd.
Het kapittel van Sint-Servaas was een zgn. Vrije Rijksheerlijkheid en had zowel wereldlijk als geestelijk grote macht in Maastricht en omstreken.
De tolopbrengsten leken een goede bron van inkomsten te worden, Maastricht was immers een druk bezochte pelgrimsstad.
De opbrengsten vielen echter tegen en het onderhoud bleek duurder te zijn dan verwacht.
De stad en haar brug werden in de dertiende eeuw diverse malen slachtoffer van geweld in oorlogen tussen de Hertogen van Brabant enerzijds en de Prins-Bisschoppen van Luik anderzijds.
De brug werd in 1204, 1229 en 1267 beschadigd of verwoest.
Om het kapittel te compenseren voor de zware lasten werd in 1274 besloten dat er aan onderhoud niet meer besteed hoefde te worden dan er aan tolgelden binnenkwamen.
Achterstallig onderhoud was waarschijnlijk het gevolg, want nog geen jaar later stortte de brug in tijdens een religieuze processie waarbij 400 mensen verdronken.
Als vervanging werd iets noordelijker de huidige Sint Servaasbrug gebouwd.
Stichting Romeinse Brug Maastricht.
De Stichting Romeinse Brug Maastricht heeft als doelstelling de resten van de Romeinse brug op de Maasbodem te beschermen tegen verder verval.
Door informatie over de brugresten ter beschikking te stellen via webpagina en informatiepanelen ter plaatse en in de Romeinse museumkelder Derlon en de Rechtstraat, blijft de herinnering aan dit cultureel erfgoed leven.
De brug is onderdeel geweest van de Via Belgica.
Via Belgica.
De Via Belgica, een 400 kilometer lange Romeinse heirbaan, was een belangrijke oost-westverbinding tussen Boulogne-sur-Mer en Keulen.
Het huidige Nederlandse deel van deze transportader volgt een trac? van zo?n 40 kilometer in Zuid-Limburg tussen Heerlen en Maastricht.
De Via Belgica was onderdeel van een groot complex netwerk van (water)wegen, dat zich uitstrekte tot in de verste hoeken van het Romeinse imperium.
Deze omvangrijke infrastructuur vormde de ruggengraat van de militaire en economische macht van de Romeinen en een belangrijke factor in de verspreiding van de Romeinse cultuur onder de plaatselijke bevolking van de Romeinse provincies (romanisering).
De weg betekende een grote impuls voor de economische en culturele ontwikkeling van het gebied.
Op knooppunten van wegen en rivieren vestigden de Romeinen legerplaatsen en nederzettingen die uitgroeiden tot steden als Maastricht en Heerlen.
Bij Keulen kwam de Via Belgica uit op de Limes, de noordelijke grens van het Romeinse rijk.
De Via Belgica is een van de belangrijkste wegen uit de Romeinse tijd in Noordwest-Europa.
Deze route liep van de Franse kust door Belgi? en Zuid-Limburg naar de Rijn in Duitsland.
De enige rivier die overbrugd moest worden, was de Maas.
De beste plaats om dat te doen, was de plek waar nu Maastricht ligt.
Vanaf Maastricht liep de weg naar het oosten: via het dal van de Geul langs Valkenburg naar Voerendaal, Heerlen en naar Rimburg.
Van daar ging deze Via Belgica verder naar Keulen, waar de weg ophield bij de Rijn.
Bij Heerlen kruiste de Via Belgica een andere belangrijke Romeinse weg: die van Xanten naar Aken en Trier.
Dankzij de ligging op dit kruispunt van wegen kon hier een bloeiende handelsnederzetting ontstaan, Coriovallum.
Midden in deze handelsplaats lag het openbare badgebouw waarvan nu nog altijd de imposante resten in het Thermenmuseum te bewonderen zijn.
Voor de geschiedenis van Heerlen is de Via Belgica dus van groot belang.
Tussen 1999 en 2003 zijn in Zuid-Limburg opgravingen uitgevoerd om de Via Belgica beter in kaart te brengen: de Maasbrug in Maastricht (1999-2000), stukken van de weg in Houthem, Voerendaal en Rimburg (2002-2003) en het Vrijthof in Maastricht (2003).
Uit Heerlen waren al enkele stukken bekend uit eerdere opgravingen.
Via Belgica (Via Agrippinensis) ies 'ne nuje naam, sjtammend oet de 21e i?w in Limburg, dae gegeve ies aan de 400 kilomaeter lange Romeinse weeg, dae geloupe haet van Boulogne sur Mer (Gesoriacum) in Frankriek, door (Belsj) via Tienen, Helshoven, T?ngere (Aduatuca Tungrorum), door Zuud Limburg via Mestreech euver de Maas (Mosa Trajectum), Meersje, Vroenhof (Houtem), Sint-Pi?ter (Valkeberg), Walem, Ransdaal, Kunder, Heerle (Coriovallum), Greunsjtraot, Rimburg euver de Worm, Julich (Iuliacum) nao K?lle (Colonia Claudia Ara Agrippinensium) in (Duutsjland).
Hie en dao ies door opgravinge m?t zekerheid 't weegtraject en/of Romeinse bewoning (ummer in de buurt van waeg) vasgesjt?ld.
In Helshoven 'n sjt?k weeg; in T?ngere romeinse beboewing; in Mestreech ies dat 'n br?k euver de Maas en reste van therme; reste van 'ne weeg aan de Meersjenerweeg; in Meersje, op de Herkeberg, loog 'ne Romeinse villa en 'n sjt?k weeg; in Vroenhof h?bbe ze ouch 'n sjt?k weeg opgegrave; ten noorde van Houtem liegke de reste van 'ne Romeinse tempel en villa's (in de Rondebos en de Ravesb?sj); in Sjtraobaek en Brokem zint Romeinse graver gev?nge, bie Walem h?bbe ze de fundamente van 'ne wachtore opgegrave; in Ransdaal 'n Romeins graaf (urne); in Kunder 'ne Romeinse villa (Ten Hove), in Heerle Romeinse therme; in Rimburg 'ne Romeinse villa .
De weeg woort aangelag veur militair doele, meh ouch, en zeker later, gebruuk es handelsweeg door de bevolking.
Langs de weeg sjtinge indertied op de hoager gelege gedeiltes en ander sjtrategische punte wachtores.
Dao zint reste van gev?nge ten noorde van Houtem en op de Goudsberg bie Walem.
T?sje die wachtores woort ?nderling geseind.
De Romeinse brug was een brug die door de Romeinen gebouwd werd in Mosa Trajectum, het huidige Maastricht.
De brug lag ongeveer in het verlengde van de huidige Plankstraat, zo'n 200 meter ten zuiden van de Sint Servaasbrug.
De brug heeft dienst gedaan van de eerste eeuw na Christus tot 1275.
Romeinse tijd.
In de eerste eeuw na Christus werd door de Romeinen de heirbaan Bavay (Bagacum Nerviorum) - Keulen (Colonia Agrippina) aangelegd.
Het grootste obstakel werd gevormd door de rivier de Maas.
Als locatie voor de oversteek werd een van nature doorwaadbare plaats in de rivier gekozen.
Aangezien de Maas een regenrivier is, en dus wisselende waterstanden heeft, was de bouw van een brug noodzakelijk.
Deze locatie werd door de Romeinen Mosa Trajectum (Trajectum Ad Mosam) genoemd.
Hoe de brug er heeft uitgezien is niet bekend, maar waarschijnlijk werd hier door de Romeinen voor een, al vele malen toegepast, standaardtype gekozen; d.w.z. stenen pijlers met daartussen houten overspanningen.
Al met al heeft deze eerste brug 1200 jaar dienst gedaan.
Uit later archeologisch onderzoek (de brug werd in 1963 bij toeval ontdekt tijdens baggerwerkzaamheden) blijkt dat het hout gebruikt voor de damwanden van de pijlers gekapt is in de eerste helft van de eerste eeuw.
Er werden echter ook balken aangetroffen uit de derde en de vierde eeuw waaruit men dus mag concluderen dat de brug op z'n minst onderhouden werd.
Maquette van Romeins castellum in Maastricht met brug over de Maas.
In het tweede kwart van de vierde eeuw probeerde het uit elkaar vallende Romeinse Rijk zijn grenzen zo goed mogelijk vast te houden.
De weg Bavay - Keulen was hierbij van groot strategisch en economisch belang.
Ter verdediging van de brug bouwden de Romeinen op de westoever van de Maas een castellum.
Deze vesting is pas in de negende of tiende eeuw afgebroken.
Maastricht kwam in de Merovingische en Karolingische tijd als handelsstad en haven tot grote bloei.
Het functioneren van de brug als verbinding tussen de verschillende handelsroutes moet daarbij van essentieel belang geweest zijn.
Middeleeuwen.
In de zesde eeuw wordt er voor eerst schriftelijk melding gemaakt van de brug.
Gregorius van Tours wijdde in zijn werk 'Liber de Gloria Confessorum' een hoofdstuk aan Sint-Servaas en diens begrafenis op het grafveld van Maastricht: "iuxta ipsum pontem ageris publici" (bij de brug van de grote weg).
In het jaar 987 kende keizer Otto III volgens akte het recht van muntrecht en tolheffing in Maastricht toe aan bisschop Notger van Luik: "navibus et ponte" (zowel op de boten als de brug).
In een oorkonde van 29 juni 1139 schonk Heilig Rooms Keizer Koenraad III de brug aan het kapittel van Sint-Servaas op voorwaarde dat de tolopbrengsten gebruikt zouden worden voor het onderhoud.
Deze schenking werd op 18 december 1139 door paus Innocentius II bevestigd.
Het kapittel van Sint-Servaas was een zgn. Vrije Rijksheerlijkheid en had zowel wereldlijk als geestelijk grote macht in Maastricht en omstreken.
De tolopbrengsten leken een goede bron van inkomsten te worden, Maastricht was immers een druk bezochte pelgrimsstad.
De opbrengsten vielen echter tegen en het onderhoud bleek duurder te zijn dan verwacht.
De stad en haar brug werden in de dertiende eeuw diverse malen slachtoffer van geweld in oorlogen tussen de Hertogen van Brabant enerzijds en de Prins-Bisschoppen van Luik anderzijds.
De brug werd in 1204, 1229 en 1267 beschadigd of verwoest.
Om het kapittel te compenseren voor de zware lasten werd in 1274 besloten dat er aan onderhoud niet meer besteed hoefde te worden dan er aan tolgelden binnenkwamen.
Achterstallig onderhoud was waarschijnlijk het gevolg, want nog geen jaar later stortte de brug in tijdens een religieuze processie waarbij 400 mensen verdronken.
Als vervanging werd iets noordelijker de huidige Sint Servaasbrug gebouwd.
Stichting Romeinse Brug Maastricht.
De Stichting Romeinse Brug Maastricht heeft als doelstelling de resten van de Romeinse brug op de Maasbodem te beschermen tegen verder verval.
Door informatie over de brugresten ter beschikking te stellen via webpagina en informatiepanelen ter plaatse en in de Romeinse museumkelder Derlon en de Rechtstraat, blijft de herinnering aan dit cultureel erfgoed leven.
De brug is onderdeel geweest van de Via Belgica.
Via Belgica.
De Via Belgica, een 400 kilometer lange Romeinse heirbaan, was een belangrijke oost-westverbinding tussen Boulogne-sur-Mer en Keulen.
Het huidige Nederlandse deel van deze transportader volgt een trac? van zo?n 40 kilometer in Zuid-Limburg tussen Heerlen en Maastricht.
De Via Belgica was onderdeel van een groot complex netwerk van (water)wegen, dat zich uitstrekte tot in de verste hoeken van het Romeinse imperium.
Deze omvangrijke infrastructuur vormde de ruggengraat van de militaire en economische macht van de Romeinen en een belangrijke factor in de verspreiding van de Romeinse cultuur onder de plaatselijke bevolking van de Romeinse provincies (romanisering).
De weg betekende een grote impuls voor de economische en culturele ontwikkeling van het gebied.
Op knooppunten van wegen en rivieren vestigden de Romeinen legerplaatsen en nederzettingen die uitgroeiden tot steden als Maastricht en Heerlen.
Bij Keulen kwam de Via Belgica uit op de Limes, de noordelijke grens van het Romeinse rijk.
De Via Belgica is een van de belangrijkste wegen uit de Romeinse tijd in Noordwest-Europa.
Deze route liep van de Franse kust door Belgi? en Zuid-Limburg naar de Rijn in Duitsland.
De enige rivier die overbrugd moest worden, was de Maas.
De beste plaats om dat te doen, was de plek waar nu Maastricht ligt.
Vanaf Maastricht liep de weg naar het oosten: via het dal van de Geul langs Valkenburg naar Voerendaal, Heerlen en naar Rimburg.
Van daar ging deze Via Belgica verder naar Keulen, waar de weg ophield bij de Rijn.
Bij Heerlen kruiste de Via Belgica een andere belangrijke Romeinse weg: die van Xanten naar Aken en Trier.
Dankzij de ligging op dit kruispunt van wegen kon hier een bloeiende handelsnederzetting ontstaan, Coriovallum.
Midden in deze handelsplaats lag het openbare badgebouw waarvan nu nog altijd de imposante resten in het Thermenmuseum te bewonderen zijn.
Voor de geschiedenis van Heerlen is de Via Belgica dus van groot belang.
Tussen 1999 en 2003 zijn in Zuid-Limburg opgravingen uitgevoerd om de Via Belgica beter in kaart te brengen: de Maasbrug in Maastricht (1999-2000), stukken van de weg in Houthem, Voerendaal en Rimburg (2002-2003) en het Vrijthof in Maastricht (2003).
Uit Heerlen waren al enkele stukken bekend uit eerdere opgravingen.
Via Belgica (Via Agrippinensis) ies 'ne nuje naam, sjtammend oet de 21e i?w in Limburg, dae gegeve ies aan de 400 kilomaeter lange Romeinse weeg, dae geloupe haet van Boulogne sur Mer (Gesoriacum) in Frankriek, door (Belsj) via Tienen, Helshoven, T?ngere (Aduatuca Tungrorum), door Zuud Limburg via Mestreech euver de Maas (Mosa Trajectum), Meersje, Vroenhof (Houtem), Sint-Pi?ter (Valkeberg), Walem, Ransdaal, Kunder, Heerle (Coriovallum), Greunsjtraot, Rimburg euver de Worm, Julich (Iuliacum) nao K?lle (Colonia Claudia Ara Agrippinensium) in (Duutsjland).
Hie en dao ies door opgravinge m?t zekerheid 't weegtraject en/of Romeinse bewoning (ummer in de buurt van waeg) vasgesjt?ld.
In Helshoven 'n sjt?k weeg; in T?ngere romeinse beboewing; in Mestreech ies dat 'n br?k euver de Maas en reste van therme; reste van 'ne weeg aan de Meersjenerweeg; in Meersje, op de Herkeberg, loog 'ne Romeinse villa en 'n sjt?k weeg; in Vroenhof h?bbe ze ouch 'n sjt?k weeg opgegrave; ten noorde van Houtem liegke de reste van 'ne Romeinse tempel en villa's (in de Rondebos en de Ravesb?sj); in Sjtraobaek en Brokem zint Romeinse graver gev?nge, bie Walem h?bbe ze de fundamente van 'ne wachtore opgegrave; in Ransdaal 'n Romeins graaf (urne); in Kunder 'ne Romeinse villa (Ten Hove), in Heerle Romeinse therme; in Rimburg 'ne Romeinse villa .
De weeg woort aangelag veur militair doele, meh ouch, en zeker later, gebruuk es handelsweeg door de bevolking.
Langs de weeg sjtinge indertied op de hoager gelege gedeiltes en ander sjtrategische punte wachtores.
Dao zint reste van gev?nge ten noorde van Houtem en op de Goudsberg bie Walem.
T?sje die wachtores woort ?nderling geseind.
)
Opmerking