Sillebergweg Maastricht

[Ingrid M.H.Evers]

De familie Wahlen-Broex: een acceptabel, maar speculatief plaatje (2)

De gegevens overziend kom ik tot het volgende plaatje:

1. Wahlen sr. verwierf te eniger tijd het pand dat vanaf 1922 bekend stond als 'Hoenderpark De Silleberg'. Gezien het feit dat bij de onteigening in 1930 de laatste transactie (nr. 90) er een voor bouwland is, in bezit van 'Helena Hubertina Broex, gehuwd met Joseph Wahlen', 'grondeigenaresse' op eigen titel, is het mogelijk dar er naast die grond van oudsher ook een huis stond, dat uit de familie Broex kwam. Maar Wahlen kan het pand natuurlijk ook zelfs hebben gebouwd. Het kadaster kan hierover uitsluitsel geven.

2. Wahlen jr., die bekend staat als landbouwer (een rekbaar begrip), werkte voor zijn vader tussen de hoenders en nam de tentoonstellingsdruk op zich;

3. Wahlen jr. woonde waarschijnlijk in het door mij veronderstelde, eerdere ouderlijk huis te Smeermaas. Het pand lag over de grens aan de Maas, dus in het verlengde van de Sillebergweg, mogelijk aan de Smeermase Kanaaldijk. De weg naar het werk was weinig meer dan een wandeling van een of twee kilometer.

4. Een van beiden zette in 1924 het Belgische huis te huur. De reden hiervoor kan zijn geweest dat junior bij vader introk, hetzij vanwege de meerdere arbeid op de hoeve, hetzij omdat zijn ouders op leeftijd raakten of anderszins.

5. Gezien de officiële beschikking van november 1930 staat buiten kijf dat het hoenderpark (Sillebergweg 4) eigendom was van de ouders (Wahlen-Broex). Een onofficiële lijst suggereert dat de zoon de te onteigenen grond in bezit had, maar ik vermoed dat dit berust op een verhusseling van de voornamen. Als het juist zou zijn, zouden zoon en moeder gehuwd zijn geweest.

6. De komende onteigening kwam reeds in 1929 in de publiciteit. Ik vermoed dat de dreigende veranderingen voor junior reden waren om een reeds bestaande situatie (wonen en werken in Nederland) te legaliseren. Het was voor hem met name erfrechtelijke lucratief de Nederlandse nationaliteit aan te vragen. Hij kreeg deze midden 1930, nog ruim voordat de onteigening in november definitief werd.

Zoals ik hierboven al aangaf, zijn mijn overwegingen ten aanzien van de familie Wahlen speculatief. Ik heb te weinig officiële gegevens om het verhaal hard te kunnen maken. Zoals dr. Ubachs placht te zeggen: 'Het kan nog heel anders zijn geweest.' Maar misschien dat iemand er een uitgangspunt in ziet voor verder onderzoek?

[Ingrid M.H.Evers]

De familie Wahlen-Broex: een acceptabel, maar speculatief plaatje (1)

Dit verhaal zou niet af zijn als niet ook nog de familie Wahlen nader zou worden belicht.

Hubertus Joannes Josephus [H.J.J.] Wahlen werd op 15 mei 1851 geboren in de Belgische gemeente Lanaken. Zijn vrouw Helena Hubertina Broex werd op 25 februari 1861 geboren in de Nederlandse gemeente Oud-Vroenhoven. De 21-jarige bruid was dus bijna tien jaar jonger dan haar echtgenoot, toen zij op 24 augustus 1882 trouwde in Oud-Vroenhoven. Het parochiearchief van Caberg kan een antwoord geven op de vraag of dat aldaar in de kerk is geweest.

Naar het schijnt kreeg het echtpaar meerdere kinderen, maar ik heb er via Genlias maar één gevonden, nl. Josephus Hubertus Joannes [J.H.J.] Wahlen, geboren te Lanaken. Deze trouwde op 27 mei 1919 in Oud-Vroenhoven (Caberg?) met Jeanne Marie Coonen, geboren te Maastricht. We zitten nog vóór 1920, dus Oud-Vroenhoven is nog zelfstandig en Maastricht is het negentiende-eeuwse Maastricht. Waarschijnlijk had Jeanne Marie's familie zich inmiddels op Caberg gevestigd.

Er zijn aanwijzingen dat Wahlen sr. aanvankelijk in België bleef wonen. Zo biedt hij in juni 1924 per terstond een huis te huur aan 'te Smeermaas aan de Maas, met tuin.' Het kan om het ouderlijk huis van senior gaan, maar misschien ook om de eigen woning van het echtpaar. Dit verklaart ook waarom de zoon is geboren (wanneer?) in de gemeente Lanaken, waaronder Smeermaas valt. De laatste is duidelijk Belg en laat zich pas op 12 januari 1930 tot Nederlander naturaliseren.

Van een Hoenderpark De Silleberg is pas sprake in 1922, wanneer ene 'Jos Wahlen' adverteert met broedeieren etc. Daarna neemt Jos Wahlen meerdere keren per jaar (soms zelfs meerdere keren per maand) met vele tientallen dieren deel aan pluimveetentoonstellingen van Maastricht tot Kerkrade en van Luik tot Utrecht en Den Haag. Organisatorisch moet dat een geweldige onderneming zijn geweest. Het is immerds niet waarschijnlijk dat Wahlen in deze vroege tijd van motorisatie beschikte over een (vracht)autootje.

Ik vermoed dat hij waar mogelijk zijn inzendingen per boot vervoerde, maar naar Valkenburg, Heerlen of Kerkrade ging het toch echt met paard en wagen over karrepad en (o luxe!) de kiezelweg. Soms duurde zo'n evenement meerdere dagen en moest Wahlen overnachten om de dieren te voederen, te drenken, gerust te stellen en op te poetsen. Prijzen win je niet vanzelf...

Het is jammer dat niet duidelijk wordt om wie het hier precies ging. Zowel de vader als de zoon voerden als roepnaam 'Jos'. Maar gezien de leeftijd van senior (hij was in 1922 al over de zeventig) vermoed ik dat het de zoon was die op eigen initiatief al deze activiteit ontplooide, of er door zijn vader mee werd belast. Als junior in 1919 trouwde, zal hij in 1922 tegen de dertig zijn geweest.

[Wigo]

Nog enkele artikelen over de Silleberg(weg).

Hieronder nog enkele artikelen over de Silleberg(weg), wetenswaardigheden die ik jullie niet wil onthouden.


Artikel: Algemeen Handelsblad 14-09-1919 blz. 8


Artikel: Limburger Koerier 24-11-1930 blz. 5


Artikel: Limburger Koerier 01-12-1934 blz. 4


Artikel: Limburgs Dagblad 14-09-1963 blz. 16


Artikel: Limburgs Dagblad 28-11-1969 blz. 23

Bron: Koninklijke bibliotheek (historische kranten)

[Wigo]

Veul daank, Wigo. Ik heb geweldig zitten hannessen met die kopieën uit de krantenbank. Bij gelegenheid krijg ik graag een praktijkles, ook over de wijze waarop jij ze hier geplaatst krijgt.

Geen dank Ingrid, heel graag gedaan.

Wat betreft een praktijkles over plaatsing e.d., dat heb ik u al eens eerder aangeboden.
Dus met andere woorden: Roept u maar !

[Ingrid M.H.Evers]

Veul daank, Wigo. Ik heb geweldig zitten hannessen met die kopieën uit de krantenbank. Bij gelegenheid krijg ik graag een praktijkles, ook over de wijze waarop jij ze hier geplaatst krijgt.

[Wigo]

Geweldig Ingrid

Geweldig Ingrid, u heeft weer een nieuw stukje onbekend Maastricht aan onze kennis toegevoegd.

Zelf heb ik ook gezocht en zonder afbreuk te doen aan uw artikelen, hierbij enkele door u reeds
aangehaalde krantenartikelen als toevoeging aan uw informatie die e.e.a. misschien iets duidelijker maken.


Artikel: Limburger Koerier 18-03-1922 blz. 16



Artikel: Limburger Koerier 07-05-1931 Vierde blad

Bron: Koninklijke bibliotheek (historische kranten)

[Ingrid M.H.Evers]

Ik kan mij herinneren dat naast het kerkhof op Oud-Caberg er een boer woonde die Broex heette. Wij haalden daar altijd onze groenten. Is dit familie van Wahlen-Broex?

Ik moet u het antwoord schuldig blijven: genealogie is niet mijn fort. Wel kan ik u zeggen dat zowel de familienaam Wahlen als Broex op Caberg zeer bekend zijn. Naar ik heb begrepen bereidt de Heemkundekring Caberg een artikel over 'onze' en andere Wahlens voor.

[Ingrid M.H.Evers]

Station Boschpoort

Altijd gedacht dat de JoJo-haven veel ouder was en dateerde uit de tijd dat er nog een treinstation langs de Bosscherweg lag. Maar nu blijkt dus dat de JoJo-haven er pas kwam toen dat station al ontmanteld was, cq op het punt stond om te verdwijnen. Hoewel, ik lees net, uiteraard elders op MestreechOnline, dat het station Maastricht-Boschpoort pas op 4 april 1955 werd gesloten.

Zoals zo vaak in Mestreech wordt je met 'station Boschpoort' op het verkeerde been gezet. De HEM (trefwoord Boschpoort) maakt duidelijk dat er twee stations van die naam zijn geweest. Beide waren goederenstations.

Het eerste werd gebouwd door de betreffende spoorwegonderneming en heeft maar een jaar of vijf bestaan (1856-1861).

Het tweede is gebouwd aan het begin van de twintigste eeuw (1903), op kosten van de Gemeente. Het is in gebruik gebleven tot ca. 1980. In 1997 brandde het gebouw af. Volgens mij is het uiteindelijk gesloopt.

(Sjef zat er - elders op MO - een klein beetje naast, maar het is hem natuurlijk vergeven, want zijn bron was minder exact. )

[Pier]

Ingrid,

Weer een prachtig stukje historie bloot gelegd

Altijd gedacht dat de JoJo-haven veel ouder was en dateerde uit de tijd dat er nog een treinstation langs de Bosscherweg lag.
Maar nu blijkt dus dat de JoJo-haven er pas kwam toen dat station al ontmanteld was, cq op het punt stond om te verdwijnen.

Hoewel, ik lees net, uiteraard elders op MestreechOnline, dat het station Maastricht-Boschpoort pas op 4 april 1955 werd gesloten.

Waar een "simpele" vraag over de Sillebergweg al niet toe leidt

[Toller]

Ik kan mij herinneren dat naast het kerkhof op Oud-Caberg er een boer woonde die Broex heette. Wij haalden daar altijd onze groenten. Is dit familie van Wahlen Broex?

[Ingrid M.H.Evers]

Hoenderpark De Silleberg (6)

Resteert een opmerking over de Sillebergweg als adres, voor Wahle (Hoenderpark De Silleberg) en anderen.

Tot 1920 behoorde Caberg net als Wolder, Hazendans en Nederlands-Smeermaas tot de gemeente Oud-Vroenhoven. Daarna gaat geheel Oud-Vroenhoven over naar de gemeente Maastricht. De naam 'Oud-Caberg' ontstaat pas na de Tweede Wereldoorlog, als er een nieuwbouwwijk wordt aangelegd die de naam 'Caberg' krijgt.

Het oude Caberg bestond uit een lintbebouwing langs de Van Akenweg en wat huizen langs bv. de Postbaan. Lange tijd schijnt er voor de meer afgelegen panden van een huisnummering geen sprake te zijn geweest. Dit verklaart waarom het adres van Jos Wahlen in advertenties aanvankelijk simpelweg wordt omschreven als 'Caberg'. Later wordt het 'Hoenderpark De Silleberg Caberg', 'Caberg nr. 4' en tenslotte 'Sillebergweg nr. 4'.

Op Sillebergweg 2 zit een tijdlang de NV Stoomsteenfabrieken en Kiezelexploitatie "Sint Servatius" (opgericht juli 1920), die in januari 1921 begon te produceren, maar in 1924 failliet ging. Uit de openbare verkoop blijkt dat een deel van de weilanden die bij de fabriek hoorden, door Wahlen werd gepacht. Ook blijkt dat deze deels grenzen aan grond die Wahlen in eigendom had op Caberg nr. 4.

Voor zover ik kon nagaan zonder de kadasternummers te relateren aan een kadasterkaart, bevonden de nrs. 2 en 4 zich op het korte stuk van de Sillebergweg, dat rechts ligt van de poort/het tunneltje onder het spoor door (gezien vanaf de huidige Industrieweg). Op een militaire kaart uit ca. 1955 zijn daar drie behuizingen ingetekend. Of die - inclusief de vml. hoeve De Silleberg - er nog staan, is mij niet bekend. Op Google Earth ontnemen de bomen het zicht langs de vaart.

Het hierboven door Haas gesignaleerde huisje dat nu nog bij de Belgische grens bij Smeermaas ligt (nu Sillebergweg 1), kan geen sluiswachterswoning zijn geweest. Weliswaar heeft de huidige sluis 19 in de Fort Willemweg oorspronkelijk hogerop gelegen bij Smeermaas, maar ze lag ruim boven de grens op Belgisch gebied, meer op Hocht aan. Ik vermoed dat het huis eerder een woning voor Nederlandse douanebeambten is geweest.

[Ingrid M.H.Evers]

Hoenderpark De Silleberg (5)

Wat gebeurde er met het echtpaar Wahlen-Broex na de onteigening van hun landbouwgrond, weiland en boomgaarden? Het huis bleef bestaan, maar exact een maand na de publicatie van het KB wordt het Hoenderpark De Silleberg wegens opheffing uitgeschreven uit het Handelsregister van de Kamer van Koophandel. De bloeiende onderneming moet wegens gebrek aan ruimte worden opgedoekt.

Zeker, Wahlen had voor zijn grond 14.276 gulden en 74 cent gekregen, maar of dat opwoog tegen het verlies van een fokbedrijf dat jaar in, jaar uit prijzen won? Er bleef niet veel meer over dan een 'tuin' voor wat groenten en een paar koeien (zie bijgaande vooroorlogse foto van het pand). Zowel in 1931 als in 1932 biedt Wahlen nog een vaarskalf te koop aan, maar daarna zwijgt de krant. In 1936 sterft Jos Wahlen. De familie trekt weg van de Sillebergweg. Afstammelingen wonen nu aan de Kantoorweg, even voorbij het spoorviaduct over de Brusselseweg.

[JaDo]

Moderatorbericht: beste JaDo, op dit soort vragen geven wij geen antwoord.

Hallo Breur,
Sorry voor de vraag.
Ik heb nl in het begin contact met hem gehad (nickname is trouwens xxx) en wou even weten of hij er nog was.

Maar mocht hij het lezen dan hoor ik wel een reactie.
Greetz JaDo

[Ingrid M.H.Evers]

Hoenderpark De Silleberg (4)

In 1929 en 1930 kwam er een onteigeningsprocedure op gang van percelen die vielen in het beoogde gebied. Uiteindelijk ging het om negentig procedures en nr. 89 en 90 betroffen grond van Jos Wahlen en zijn vrouw Helena Hubertina Broex.

Wat bevreemdt is, dat Hoenderpark De Silleberg aan de westzijde van de Zuid-Willemsvaart lag, terwijl de Jojohaven, het Bosscherveldkanaal en de sluis aan de oostzijde werden aangebracht (ten noorden van het Voedingskanaal). Dus waarom de onteigening van deze (en andere) percelen? Ik vermoed dat een deel ervan is benut tot een verbreding van het kanaal en met name voor de bouw van een nieuwe laad- en loskade. Het voert te ver om dat nu nader uit te zoeken.

Feit is dat op 24 november 1930 De Limburger Koerier het KB publiceert waarbij voor het echtpaar Wahlen-Broex de onteigening van landbouwgrond, weiland en boomgaarden definitief wordt.

[Ingrid M.H.Evers]

Hoenderpark De Silleberg (3) en de Maaskwestie

Het zag er begin jaren 1920 naar uit, dat het Hoenderpark De Silleberg nog lang een goede boterham zou opleveren voor Jos Wahlen. Edoch, het liep anders. 'De Silleberg' raakte verstrikt in de Maaskwestie, een verzamelbegrip voor een veelvoud van waterige problemen.

In de jaren 1920 zat Maastricht midden in een slepende discussie over de beperkte bevaarbaarheid van de Maas, de al bijna een eeuw lang veel te beperkte capaciteit van het Bassin, idem dito van het in de jaren 1870 gegraven Nieuwe Bassin (bij het huidige milieupark onder de Noorderbrug), van de Nieuwe Haven op de Maas (de Wilhelminahaven: langs de Kessel- en Van Hasseltkaden tot aan de strekdam tussen Wilhelmina- en Servaasbrug) en het voor moderne schepen veel te smalle en ondiepe Kanaal Luik-Maastricht.

Het voert veel te ver om die ingewikkelde materie hier aan te snijden, maar in grote lijnen zijn enkele aspecten van belang:

1. België drong voor zijn industriebekken in de provincies Luik en Namen aan op verbetering van de waterverbindingen. Het Kanaal Luik-Maastricht was - ook op Nederlands gebied - Belgisch eigendom en de beambten werden door België betaald, maar verbreding c.q. uitdieping kon alleen plaats vinden als Nederland en Maastricht dat toestonden;

2. Nederland en Maastricht traineerden vanwege de kosten voor een rechtstreeks verbinding van de Maas met de Zuid-Willemsvaart; deze zou echter het Bassin kunnen mijden (zoals het huidige Bosscherveldkanaal met sluis), terwijl een gedeeltelijke kanalisering van de Maas tussen Maastricht en Maasbracht de scheepvaart op de rivier meer zekerheid zou kunnen geven (zoals het latere Julianakanaal nu doet);

3. tevens was er behoefte aan een vluchthaven in de Zuid-Willemsvaart, indien de Maas te hoog stond en de rivier door de snelle stroming te gevaarlijk werd; in het Bassin en nieuwe Bassin was veel te weinig ruimte.

Al op 31 mei 1926 worden er plannen gepubliceerd voor de ontwikkeling van een vluchthaven (de latere Jojohaven) ), benoorden sluis 19 en terzijde van de Zuid-Willemsvaart, met een toegang tot de Maas via een nieuw te graven Bosscherveldkanaal (zie ook hier). Maar het zou nog jaren duren voordat de daad bij het woord werd gevoegd. Uiteindelijk besloot het Rijk om dan toch maar dat Bosscherveldkanaal met sluis naar de Zuid-Willemsvaart te graven. Het besluit kwam te laat om Maastricht nog een rol te laten spelen in het waterwegverkeer met België. Dat land was inmiddels allang begonnen met de voorbereidingen voor en het graven van het Albertkanaal. De binnenscheepvaart kon nu rechtstreeks naar Antwerpen zou varen, in plaats van langs de lange route van voorheen: Maastricht, 's-Hertogenbosch, Antwerpen.