Kuddelut

[Maurice JMCJ]

Na de vraag (en reacties ) over perresjang, heb ik een vraag over het woord "Kuddelut": waar zou dat vandaan komen?

Ik vroeg het aan een collega uit Haanrade. Hij spreekt vrijwel altijd AN, maar spreekt ook dialect. Hij kende het woord niet. Volgens mij stond het ook niet in de Kirchröadsjer dieksiejoneer (die heb ik in mijn ladenkast liggen, je weet maar nooit of hij ooit in het Kirchröadsjer dialèk losbarst).

Groeten,
Maurice

[Ingrid M.H.Evers]

Beste Maurice,
We beantwoorden hier alleen vragen over Mestreechs dialect. Als 'kuddelut' daarin voorkomt, hoop ik dat iemand u daarbij helpt, of dat u op de Stadsbibliotheek zelf op onderzoek uitgaat (u kunt boeken over het dialect gratis opvragen en lezen in het Centre Céramique op Plein 1992). Ik heb met plezier gewerkt aan de 'parrasjang', maar heb in mijn programma de komende maanden geen ruimte meer voor dit soort tijdrovende vragen. Als u er niet uitkomt, zou u een mailtje kunnen sturen aan de Vereniging VELDEKE, die heel Limburg bestrijkt.

https://www.veldeke.net/

[Pier]

Hallo Maurice,

Nu heb je toevallig geluk dat ik nogal bekend ben met het Kirchröadsj , maar ik heb werkelijk nog nooit van dit woord (in de door jou beschreven vorm) gehoord.
Nu is het in Kerkrade ook nog zo dat het dialect - meer nog dan in Maastricht - van wijk tot wijk een beetje kan verschillen.
Dus misschien is het wel een typisch woord uit Spekholzerheide, Terwinselen of Kaalheide, maar wordt het niet gebruikt in bijvoorbeeld Chevremont of Haanrade.

Ik heb wel nog even gekeken in de Kirchröadsjer dieksiejoneer, maar je hebt gelijk, het woord kuddelut staat er in die vorm niet in.

Küddelsje, Ködzele of Koedele
Is de juiste schrijfwijze misschien niet küddelsje (a), Ködzele (b) of Koedele (c)?

Dan zou het respectievelijk betekenen:
a) Knoeien, maar ook 'het hebben van een liefdesverhouding'
b) Iets van de voeding opboeren (bij een baby)
c) een liefdesverhouding hebben met elkaar.

In een vervoeging zou ik mij kunnen voorstellen dat een zin zou kunnen luiden:
' Die tswai hant mitee jekuddelt '.

Maar, zoals Ingrid al terecht opmerkte in MestreechOnline niet direct de vraagbaak voor het Kerkraads dialect, al vind ik het wel mooi

[Maurice JMCJ]

Ah, wellicht is mijn vraag verkeerd begrepen: ik vroeg het aan mijn collega uit Haanrade, omdat er even geen andere dialectspreker aanwezig was. Maar 'kuddelut' is toch echt een Maastrichts woord volgens mij. Het werd gebruikt als het om slecht weer ging, maar zo ver ik er iets over gevonden heb leek het breder inzetbaar (rotzooi?). Maar kennen/gebruiken mensen het nu nog? En welke betekenis heeft het dan?

Het rare bij dit woord is dat ik nergens een verbinding zie met een ander gangbaar woord. En als ik Google kom ik het midden in een reactie tegen die in het Algemeen Nederlands is opgesteld. Dus nu vraag ik me af of het typisch voor Maastrichts e.o. is ...


Maar om toch heel even bij dat Kirchröadsjer terug te komen: die kennen schijnbaar ook de Bronk (wat mij dan weer typisch iets voor het zuidwestelijke puntje van Zuid-Limburg en een beetje België leek).

[Pier]

(...)

Maar om toch heel even bij dat Kirchröadsjer terug te komen: die kennen schijnbaar ook de Bronk (wat mij dan weer typisch iets voor het zuidwestelijke puntje van Zuid-Limburg en een beetje België leek).

Natuurlijk kennen ze in Kerkrade de Bronk.

Dat is de processie!

[Antonius]

Kuddelut is voor mij heel bekende Maastrichtse verbasterde uitdrukking voor: Knudde + Lut
Knudde= PET, SOEP, NAATJE, DROEVIG, FRULWERK, PRUTSWERK

Vooral gebruikt als iemand een handwerk beoordeelde zoals een keramisch object dat men in Maastricht in menig werkplaats vervaardigde.
Mijn Opa, die ook nog een hele tijd bij de Sphinx gewerkt heeft gebruikte het woord wel vaker als waardeoordeel.

"Lut" is natuurlijk ook een negatief waardeoordeel voor een onhandige, ongeschikte vrouw. (veelal werkzaam als sloof in de fabrieken van Maastricht of in de huishouding)

[Maurice JMCJ]

Kuddelut is voor mij heel bekende Maastrichtse verbasterde uitdrukking voor: Knudde + Lut
Knudde= PET, SOEP, NAATJE, DROEVIG, FRULWERK, PRUTSWERK

Vooral gebruikt als iemand een handwerk beoordeelde zoals een keramisch object dat men in Maastricht in menig werkplaats vervaardigde.
Mijn Opa, die ook nog een hele tijd bij de Sphinx gewerkt heeft gebruikte het woord wel vaker als waardeoordeel.

"Lut" is natuurlijk ook een negatief waardeoordeel voor een onhandige, ongeschikte vrouw. (veelal werkzaam als sloof in de fabrieken van Maastricht of in de huishouding)

Inderdaad zo ken ik het ook: een niet-positief waardeoordeel ...

Maar een combi van knudde + lut? Dat lijkt me sterk! Ik moet bekennen dat ik het woord 'lut' verder niet ken noch gebruik (ken toevallig wel een vrouw die Lut heet (van Lutgarde), maar verder ook niet). Maar 'kudde' versus 'knudde' komt me onwaarschijnlijk voor. Ik heb wel overwogen of een drieletterig eufemisme voor een vrouwelijk geslachtsdeel ermee te maken zou kunnen hebben. En door er een dubbele d neer te zetten ipv een t, dat dit een dempend effect zou hebben en de associatie mindere sexueel zou maken. Hoewel dat ook vergezocht lijkt, zou daarmee wel de uitgang 'lut' zoals je zelf voorstelde, plausibel kunnen zijn.

[Maurice JMCJ]

Natuurlijk kennen ze in Kerkrade de Bronk.

Dat is de processie!

Zo meteen ga je vertellen dat ze ook de Cramignon dansen ...

[Pier]

Zo meteen ga je vertellen dat ze ook de Cramignon dansen ...

Hahaha..... Voor zover ik weet niet, maar ik weet wel dat men vroeger iedere zondag deed Frühschoppen.
Rond 13.00-15.00 uur leek het er wel op dat de mannen die op weg naar huis waren de Cramognon dansten....

[Ingrid M.H.Evers]

Net als Antonius denk ik dat het toch weer een verbastering is.

Endepols noemt in zijn Woordenboek of Diksjenaer van 't Mestreechs het werkwoord 'knuddele', 'knuddelde' en 'geknuddeld'. Betekenis: knoeien.: wat höbste dao weer geknuddeld!
Hij schrijft dat 'knuddele' verwant is aan het Algemeen Nederlandse woord 'knudde'.
Er bestaat in het Mestreechs ook een 'knuddeleer' = knoeier of prutser.

Wat betreft 'lut': Endepols spreekt van 'luut' of 'lute'= schimpnaam voor een vrouw of meisje: "Meij Proesmans, zoe'n ierste luut, die koelik 'n döbbelsje in häör tes heet, of 't moot de keel aof!"
'n zate Luut = dronken wijf; 'n lange luut = lange vrouw / lang meisje.

[Antonius]

Kudde kan ook verwijzen naar de domme koeien waarmee zo'n Lut natuurlijk ook mee werd vergeleken. Maar ik denk dat het komt uit de carnavalsliedjes qua dicht en verbastering van woorden.
Zoals er menige zijn geweest maar helaas niet allemaal zijn vastgelegd (de tempeleers hebben alleen de officiële van de jaargang)

Kan Kuddelut iets met "de Dolle Mina's" van doen hebben die niet hoog werden aangezien en er dus een liedje over was?

[Ingrid M.H.Evers]

Maar ik denk dat het komt uit de carnavalsliedjes qua dicht en verbastering van woorden.
Zoals er menige zijn geweest maar helaas niet allemaal zijn vastgelegd (de Tempeleers hebben alleen de officiële van de jaargang)

Er bestaat een prachtige site met Maastrichtse liedjes (allerlei, maar ook carnavalsliedjes), bij elkaar gezeumerd, historisch nageplozen en vastgelegd door Tiny Fey: https://www.reubesop.nl/ De meeste dateren echter van voor 1945, hoewel dat niet altijd het geval is.

Het is jammer dat men niet kan zoeken op een bepaald woord. Dat betekent dus: alle teksten doornemen.

[Antonius]

een leuke klus voor Maurice

[Antonius]

Er bestaat een prachtige site met Maastrichtse liedjes (allerlei, maar ook carnavalsliedjes), bij elkaar gezeumerd, historisch nageplozen en vastgelegd door Tiny Fey: https://www.reubesop.nl/ De meeste dateren echter van voor 1945, hoewel dat niet altijd het geval is.

Het is jammer dat men niet kan zoeken op een bepaald woord. Dat betekent dus: alle teksten doornemen.

Overigens een prachtige website van Tiny Fey, waarvoor dank deze nogmaals aan ons lezers mede te delen.

[Maurice JMCJ]

een leuke klus voor Maurice

Ik zou niet te hard lachen ...

Lesje "woordjes zoeken met Google":
- open je browser en typ in het zoekveld het volgende:

kuddelut site:reubesop.nl

(zoekvraag op die site leverde helaas geen hits op! ... da's noe kuddelut!)
- resultaat is een lijst met hits waarbij de gezochte woorden als links onder elkaar staan. Dit zijn in feite gefilterde Google-hits.
- mocht je meerdere woorden willen zoeken, gebruik dan aanhalingstekens (b.v. "maastrichtse liedjes" site:mestreechonline.nl)