Vogelzang, Heugem

[Maartje]

Wie heeft er meer informatie, verhalen over de geschiedenis van de Vogelzang, Heugem? Vooral verhalen, foto's of beeldmateriaal uit de periode 1930-1960, toen was nr 4 nog een soort cafe, waar boeren kannen bier haalden. De informatie vh regionaal archief heb ik al. De geschiedenis vd Mariabeeldjes op nr 2 en 4 ken ik ook. Wie weet er nog meer?

[Ingrid M.H.Evers]

Heugem en het gehucht Vogelzang (1)

De informatie vh regionaal archief heb ik al.

Het Regionaal Historisch Centrum Limburg heeft nogal veel, dus het is niet helemaal duidelijk wat u daar reeds heeft gekregen. Beeldmateriaal zal zeker een mogelijkheid zijn. Tot mijn spijt kan ik u niet verder helpen met twintigste-eeuwse gegevens, maar misschien is het toch goed hier wat andere zaken te vermelden?

Het gehucht Vogelzang is (nu) een straat in Heugem die ten zuiden van de Oeslingerbaan en oostelijk van de Molenweg is gelegen. De Molenweg is op deze plek waarschijnlijk iedereen wel bekend. Het is de weg die op de Oeslingerbaan op het kruispunt bij het azM afslaat naar het zuidwesten en waaraan een groot aantal autobedrijven, de MTB en Intratuin zijn gelegen. De straat Vogelzang slaat ergens aan deze weg linksaf. Interessant is dat Vogelzang uit drie straatjes bestaat die in het midden bijeenkomen. Dat kan wijzen op een behoorlijke ouderdom van dit toponiem en dat is ook juist Het was een oud gehucht onder Heugem, waar in 1991 sporen van de nog veel oudere Michelsbergcultuur zijn gevonden. De Historische Encyclopedie Maastricht (Ubachs/Evers. 2005) vermeldt onder het trefwoord Heugem hierover het volgende:

'Te Vogelzang werd bij het MTB-gebouw een versterkte nederzetting gevonden, een boerderij (twaalfde eeuw) met grachten omgeven en een paal uit 1303. Aan de noordkant van de boerderij lag een houten brug. De grachten waren vooral veertiende-eeuws, wrsch. een vluchtverschansing. Een tweede gracht werd aangelegd in de tijd van voortdurende gevechten rond Maastricht begin vijftiende eeuw'. [met toestemming van de auteurs letterlijk overgenomen uit het boek].

Heugem grensde voor 1794 aan de gemeente Heer, vandaar dat bij J.M. van de Venne, Geschiedenis van Heer, (Heer 1957) het trefwoord Heugem circa vijftien keer wordt genoemd in het register. Van de Venne schreef over Heer. Als hij Vogelzang heeft genoemd in zijn boek, zal men het moeten zoeken onder het trefwoord Heugem, niet onder een eigen vermelding. Voorts is er bij de Stichting Historische Reeks Maastricht een titel verschenen waarin u misschien nog iets kunt vinden: A.H. Jenniskens, Heugem, een klein dorp in een grote wereld, (Silhouet, 66), Maastricht 2008. Het lijkt mij ook niet onwaarschijnlijk dat dr. Th.J. van Rensch (rijksarchivaris bij het RHCL) nog wat gegevens heeft, aangezien Heugem grensde aan Gronsveld en hij dé autoriteit is voor dit gebied.

[Ingrid M.H.Evers]

Heugem en het gehucht Vogelzang (2)

Een mooie maar lastige bron voor meer recente gegevens over de sinds 1920 onder Maastricht vallende Vogelzang is de krantensite www.delpher.nl. Lastig, omdat 'Vogelzang' in Nederland een veel voorkomende naam is en men daarom heel veel treffers krijgt. Het is zaak om zich dan echt te verdiepen in de zoekmogelijkheden van deze site en dat kost tijd en inventiviteit. Het Maastrichtse Vogelzang wordt in november 1930 bijvoorbeeld genoemd in een artikel over de problemen met de Heugemer overlaat (van de Maas).

Een voor dit onderwerp toegankelijker bron kan de kranten- en literatuurdocumentatie in het Centre Céramique zijn, te vinden bij de Afdeling Documentatie Limburg op de vierde verdieping van de bibliotheek. Daar heeft men in een kaartsysteem heel veel nieuws over de stad bijeen gegaard. Wie zijn keuze heeft gemaakt, kan de kranten vervolgens inzien op microfiche-leesapparaten. Breng wel een blocnote mee, want u moet aantekeningen maken om de juiste kranten te pakken te krijgen.

Nota Bene: Men hoeft geen lid van de bibliotheek te zijn om gebruik te maken van deze afdeling, en evenmin om er boeken of tijdschriften in te zien. Alleen als men iets wil lenen, moet men lid worden. Ben je al ergens anders lid, dan gelden er geloof ik andere regels. Die zijn ongetwijfeld te vinden op de website van het Centre Céramique, of anders na te vragen aan de balie.

[Maartje]

Dank voor de info, het meeste is al bekend. Zelf gevonden in archief enzo. De bilbliotheek zal ik nog eens bezoeken.ik zou zo graag foto's, zeker v Vogelzang 4 willen vinden uit de periode v 1930-1960.

[Maartje]

Ik zal die delpher website checken, ook een goede tip!

[Maartje]

Van het regionaal archief heb ik alle foto's en oude kaarten gezien

[Maartje]

Van het regionaal archief heb ik alle foto's en oude kaarten gezien

[Ingrid M.H.Evers]

Heugem en het gehucht Vogelzang (3)

Dank voor de info, het meeste is al bekend. Zelf gevonden in archief enzo. De bilbliotheek zal ik nog eens bezoeken.ik zou zo graag foto's, zeker v Vogelzang 4 willen vinden uit de periode v 1930-1960.

U heeft er vast zelf al aan gedacht, maar u zou misschien via het Adresboek voor Maastricht uit de jaren 1920 of 1930 kunnen uitzoeken wie er toen aan de Vogelzang woonde, als de straat daarin tenminste onder die naam in is opgenomen. Misschien dat u dan nog via via aan de namen van families komt die mogelijk nog fotomateriaal bezitten.

Bedenk echter wel dat fotografie in die tijd voor veel particulieren nog altijd een te dure aangelegenheid was. Pas na de Tweede Wereldoorlog werden fototoestellen door steeds meer 'gewone' mensen aangeschaft. Vóór die tijd zullen enkele bewoners mogelijk wel bij een stadsfotograaf een portret- of familiefoto hebben laten maken, maar die zult u niet snel terugvinden bij het archief. U zou echter een oproep kunnen plaatsen op een genealogische site waar anderen op zoek zijn naar connecties met hun eigen familie. Ik denk dan bijvoorbeeld aan de website www.stamboomforum.nl of het Centraal Bureau voor genealogie. Baat het niet, het schaadt ook niet.

Probleem is niet alleen de in de jaren 1930 nog vrij lage 'fotodichtheid' binnen de algemene bevolking; de vele wel gepubliceerde portretfoto's zijn vaak niet benoemd. Mocht u zelf nog familiealbums hebben, dan is het nu zaak de namen van zoveel mogelijk 'onbekenden' erbij te schrijven voor degenen die na u komen.

U vermeldde op Vogelzang 4 een café, of in ieder geval een locatie waar bier werd gebrouwen c.q. verkocht. Als u er achter kunt komen of dat 'eigen' bier was, of dat het van een bepaalde brouwerij afkomstig was, kunt u misschien nog wat verder komen. Stel dat er Brands Bier werd verkocht, dan heeft de brouwerij ongetwijfeld nog gegevens en zelfs een foto in het eigen archief. Dat geldt ook voor andere brouwerijen die ofwel nog werkzaam zijn, ofwel ergens een archief hebben achtergelaten. Googelen helpt in zo'n geval om de vindplaats op te sporen.

Als er inderdaad een soort buurtcafé was, dan heeft men vergunning moeten hebben voor het verkopen van alcoholische dranken. Was er een huisbrouwerij, dan had men mogelijk ook een vergunning nodig voor het uitbaten van een stoom- of elektrische machine. Dergelijke gegevens werden lang opgenomen in het jaarverslag van de gemeente. Dit is in te zien zowel bij de Stadsbibliotheek (Centre Céramique) als bij het RHCL.
Het is ook mogelijk dat er verbouwd werd. Dan zou een bouwvergunning weer te vinden moeten zijn in de archieven van het gemeentelijke Bouw- en Woningtoezicht en soortgelijke fondsen bij het RHCL. Kortom, er is veel meer te vinden (of althans te zoeken) dan alleen wat voor de hand lijkt te liggen: 'plaatjes'.

Wat bij deze zoektocht eigenlijk het meest van belang is, zijn de namen van de families waarnaar u op zoek bent. Die hoeven hier niet genoemd te worden, maar voor mij als historicus zou daar de zoektocht beginnen. Ongetwijfeld is dit voor u een al gepasseerd station.

PS 1. Hebt u al eens geprobeerd via de maandelijkse 'zoekpagina' van Dagblad De Limburger aan materiaal te komen? En een oproep in enkele huis-aan-huisbladen of parochiebladen wil ook nog wel eens wat opleveren. En de Stadsbibliotheek beschikt over een genealogische afdeling en belangrijke tijdschriften op dat gebied.

PS 2. Als u op Delpher of bij de Documentatie Limburg op een specifieke vermelding van Heugem/Vogelzang bent gestoten, is het misschien de moeite waard rond die datum eens te kijken in geïllustreerde tijdschriften, zoals Ons Zuiden, De Prins of de Katholieke Illustratie. Ik weet niet meteen welke van deze tijdschriften in de gezochte periode nog uitkwamen, maar het is niet onmogelijk dat deze voor een belangrijke gebeurtenis (een overstroming bijvoorbeeld), fotografen uitzonden om ter plekke de boel op te nemen.

Tja, hiermee krijgt u een vracht suggesties, waarop u mogelijk helemaal niet staat te wachten. Gelukkig hoeft u er niets mee te doen. Het hangt helemaal af van uw nogal ruime vraagstellingen en verwachtingen, of u zich in dit mijnenveld waagt. Ik wens u veel succes!

[Ingrid M.H.Evers]

Heugem en het gehucht Vogelzang (4)

Nog even de straatnamenboeken De straatnamen van Maastricht en Maastricht een straat, een naam (Wolfs en Berns) erop nageslagen. De eerste uitgave neemt zonder verder commentaar de gegevens van de tweede over: de naam Vogelzang is afkomstig van een daar gelegen achttiende-eeuwse hoeve. Die hoeve (nu nr. 6, maar van wanneer dateert die huisnummering?) blijkt een rijksmonument te zijn. Er zou dus op de website van de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed een foto van het pand te vinden moeten zijn. Misschien dat het huidige nr. 4 ook in beeld komt?

[Maartje]

Super uw suggesties! Nr 6 is inderdaad een monument, waar relatief veel over te vinden is. Topografisch hebben we al kaarten uit 1800. Nr 4 was het cafe. We weten best veel al over de bewoners van het pand door de jaren heen. Ik ben vooraL geinteresseerd in plaatmateriaal omdat ik het pand op een goede manier wil renoveren, met respect en aandacht voor de geschiedenis. Ik ga met al uw tips aan de slag! Fijn dat u mee heeft gedacht.

[Maartje]

Ik bedenk me net dat ik de buren ook eens moet bevragen op evt.foto's.

[Ingrid M.H.Evers]

Van het regionaal archief heb ik alle foto's en oude kaarten gezien

Bedenk dat het archief volgens de Archiefwet geen verplichting heeft tot het verwerven c.q. bewaren van foto- of prentmateriaal. Het gaat in principe om overheidsarchieven en plaatjes zijn daarbij niet van belang. Het meeste dat u heeft gezien is ofwel afkomstig van de collecties van LGOG, ofwel van (sporadische) gerichte aankoop c.q. aanmaak door gemeentelijke fotografen na 1980, De enige foto's die direct afkomstig zijn van archiefcollecties zijn foto's die tussen de wettelijk verplicht te bewaren archiefbescheiden zaten, bijvoorbeeld die van de Dienst Bouw- en Woningtoezicht. Die zijn nu opgenomen in de GAM-fotocollectie. De bouwtekeningen zijn apart gefotografeerd en op microfiche te raadplegen.

Wat ik hiermee wil zeggen is, dat u met betrekking tot Vogelzang waarschijnlijk méér kans maakt op foto's van gebouwen en personen in collecties buiten het archief, dan er in. Dat geldt ook voor kaartmateriaal, zij het dat de afdeling GAM van het RHCL daarvan in elk geval goed voorzien is.

[Pier]

(...) De informatie vh regionaal archief heb ik al. De geschiedenis vd Mariabeeldjes op nr 2 en 4 ken ik ook. Wie weet er nog meer?

Hallo Maartje,

Hartstikke leuk dat je ons forum hebt gevonden en "Vogelzang, Heugem" is zeker een leuke thread
Ik begrijp dat je al héél veel weet over dit deel van het huidige Maastricht.
Wellicht kun je dit (deels) ook al op ons forum delen.
Wellicht slaan wij aan op (ogenschijnlijk onbeduidende) details en/of namen en vult de info zich op die manier vanzelf aan.
Wat was bijvoorbeeld de naam van het café op nummer 4 en wat was/waren de naam/namen van de uitbater(s)?

Hoe dan ook, leuk dat je ons attendeert op dit onderwerp.

[Ingrid M.H.Evers]

Vogelzang

Voor Maartje zal het wel niet nieuw zijn, maar wie op Google 'Maastricht Randwyck Vogelzang' intypt, vindt onder de knop 'afbeeldingen' verschillende foto's van Vogelzang, inclusief binnenopnamen van nr. 4.

[Maartje]

We hebben geen bouwtekeningen van de huidige staat van het huis. Men zegt dat ik die misschien in het archief kan vinden, klopt dat?