Tweet
Toen hun moeder overleed (1896), werden mijn grootvader en zijn broer en zussen in een weeshuis geplaatst. Volgens de verhalen kwamen zij in verschillende tehuizen terecht. Mijn grootvader vertelde over de nonnen. Dus zat hij in het R.K. weeshuis? Of waren er nog andere tehuizen voor katholieke (half)wezen? Zijn de archieven van die weeshuizen bewaard gebleven en kan ik een eventueel dossier van mijn voorouder opvragen? Hopelijk kan iemand mij weer helpen bij mijn zoektocht naar mijn 'Mestreechs' verleden.
-
-
Wees- en kindertehuizen
Het antwoord op de vraag waar de kinderen terecht kwamen, is niet meteen te geven. Het is afhankelijk van een aantal niet-genoemde gegevens: leeftijd, sekse, waren de kinderen heel of halfwees, kwamen zij uit een al dan niet vermogende familie, verliep de plaatsing particulier of onder de mantel van Justitie, waren het kinderen van een burger of van een militair, kwamen ze in een 'echt' tehuis of zaten ze op kostschool (een verschil dat voor kleine kinderen misschien niet helemaal duidelijk was), werden jongens en meisjes tezamen in één tehuis geplaatst of in verschillende instellingen, etc.?
Er waren in Maastricht verschillende tehuizen voor wezen en halfwezen. Sommige waren instellingen van de landelijke of stedelijke overheid en hun archieven kwamen altijd terecht bij de stedelijke of rijksarchieven. Van sommige instituten worden de archieven dus bewaard bij het Regionaal Historisch Centrum voor Limburg [RHCL], zie de website.
Andere tehuizen waren van meer particuliere aard en werden gedreven door kloosterlingen. 'Nonnen' klinkt naar zo'n instelling. Hun archieven waren particulier en hoeven niet perse bewaard te zijn gebleven. Zoals u en ik onze oude kasboekjes en correspondentie weggooien, zo kunnen zij dat ook gedaan hebben. Er was voor deze instellingen geen verplichting tot archiefvorming. Zo hebben de Zusters van de H. Joseph (Kommel), opgericht in 1853 'voor de opvang van arme en verlaten kinderen' (in de twintigste eeuw veel halfwezen), geen snippertje relevant archief nagelaten. Men had het te druk met de dagelijkse bezigheden en zag weinig heil in 'oud papier'.
Indien er van plaatselijke kloostercongregaties archief bewaard is gebleven, is het misschien te vinden in het ErfgoedCentrum Nederlands Kloosterleven (St.-Agatha, gem. Cuijk), waar veel kloosters op vrijwillige basis hun papieren nalatenschap hebben ondergebracht.
Ik heb nooit onderzoek gedaan naar weeskinderen, maar het lijkt mij dat hun aanwezigheid in de stad in elk geval geregistreerd moet zijn geweest. Persoonlijk zou ik dus niet in het wilde weg gaan zoeken, maar er het bevolkingsregister op nazien. De kinderen moeten daar ingeschreven zijn geweest, met het adres waar zij verbleven. Dat adres geeft dan een aanknopingspunt voor verder onderzoek, want verwijst naar het betreffende tehuis.
Nota Bene: in de negentiende eeuw werd de 'bevolking' van kloosters en tehuizen ingeschreven in een apart register. Ik weet niet tot hoe lang men dit heeft gedaan. Maar als 'Pietje Klaassen' niet onder 'Klaassen' is te vinden, is het misschien nuttig te vragen naar iets dat mogelijk 'het register van gestichten' of iets dergelijks heet. (De juiste naam is mij ontschoten).
Overigens krijgen wij op MO regelmatig vragen naar de verblijfplaats van kinderen die om welke reden dan ook in een tehuis terecht kwamen. Hier kun je het verhaal van zo'n zoektocht volgen. Misschien dat er iets bekend klinkt?
Opmerking