Maastricht Franstalig?

[Pier]

Onlangs was ik een collega iets aan het vertellen over de geschiedenis van Nederland en meer specifiek de Maastrichtse geschiedenis.
Uiteraard was mijn verhaal globaal en volgde de grote lijnen.
Op de een of andere manier kwam ik te spreken over de Via Belgicahttps://www.dbnl.org/tekst/_ver01620...01_01_0016.php)?
( ....)


?Ik denk zelf, al kan ik daar geen "bewijs" voor vinden, dat in een tweetalig Verenigd Koninkrijk der Nederlanden we in Maastricht waarschijnlijk Franstalig zouden zijn!
Waarschijnlijk zou het dialect een hele grote rol (blijven) spelen, maar was de officiele taal Frans.

Of zit ik er helemaal naast en is daar al eerder een onderzoek naar geweest??

[Ingrid M.H.Evers]

Wat lemma's uit de HEM

taalwetten van koning Willem I. Alle ambtelijke instanties in de provincies Oost- en West-Vlaanderen, Antwerpen en Limburg, dus ook Maastricht, moesten uitsluitend Nederlands als schrijf- en spreektaal gebruiken (1819). In 1823 uitgestrekt tot alle gemeenten ten noorden van de taalgrens. Tegen deze taaldwang kwam geen verzet van betekenis. Het is tevens een bewijs, dat de taalkwestie geen grote rol speelde. Ze is eerst later in Vlaanderen tot mythische proporties opgeblazen.
L: Ubachs 2000, 280.

vernederlandsing. Na 1819 werd in Limburg en Maastricht een taalbeleid gevoerd gericht op vernederlandsing van het openbare leven. Onderwijs moest gebeuren in de volkstaal, het Nederlands, maar als overgang mocht van het dialect gebruik gemaakt worden; zz taalwetten; tweetaligheid.
L: Brepoels 1976, 267.

tweetaligheid. Gangbare aanduiding voor het bestaan van meerdere gebruikstalen naast elkaar. in Maastricht: Maastrichts, Nederlands en Frans. Taalkundig verschijnsel bekend als diglossie: de specifieke situatie, waarin de ene taal wordt gebruikt, is complementair aan die van de andere. In Maastricht was het een algemene diglossie zonder algemene t., waar het Frans naast het Nederlands een grotere rol speelde sinds de tweede helft van de achttiende tot begin twintigste eeuw. Frans genoot voorkeur: chiquer dan Nederlands. Afwijkend van de situatie in Vlaanderen, waar dezelfde verschijnselen voorkwamen, waren in Maastricht de ontbrekende dominantie van het Nederlands, de cultuurtaal, en de uitstraling van het Franstalige Luik. Toen het Nederlands na 1900 als cultuurtaal dominant werd, was het met de Maastrichtse t. gedaan; zz dialect; vernederlandsing.
L: Miscellanea 1962, 22. Spiertz 1964, 241. J.J.M. Timmers, In het voetspoor van Philips van Gulpen, Heerlen 1978, 3. Ubachs 1993b, 147. PSHAL 136-137 (2000-2001) 373-385 [Wijnands]. Kessels 2002.
?
?Voor de literatuur moet je het boek er even bij pakken.
?

[Verwijderde gebruiker]

https://onzetaal.nl/uploads/editor/0211_kessels.pdf?

[Pier]

[El Loco]

De sociaaleconomische invloed vanuit Luik, dat zich in de 19de eeuw ontwikkelde als een enorme economische motor, zou dan veel en veel groter zijn geweest dan het veraf gelegen Den Haag.

op Wikipedia.

Ook interessant om te lezen is het artikel Verfransing van Brussel. Daarin wordt o.a. gesteld dat de verfransing van de oorspronkelijk Vlaamse stad Brussel, hoewel al begonnen in de 16e eeuw, zich grotendeels heeft voltrokken in de 19e en 20e eeuw, na de Belgische Afscheiding dus. Maar Brussel heeft als hoofdstad een andere ontwikkeling doorgemaakt dan de rest van de Vlaamse steden. Ik zie geen reden waarom Maastricht zich taalkundig volgens het Brusselse patroon ontwikkeld zou hebben. Ik zou eerder denken dat Brussel binnen het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden niet zou zijn verfranst. Wel leuk om over te theoretiseren trouwens!?

[El Loco]

Terwijl ik wat zat te browsen naar informatie hierover, kwam ik een vrij recent kaartje tegen met de globaal weergegeven taalsituatie in ons deel van Europa omstreeks het jaar 700, zeg maar de tijd van bisschop Lambertus. Het kaartje uit 2020 is afkomstig van de taalhistoricus en filoloog Peter-Alexander Kerkhof, onderzoeker aan de Fryske Akademy, voorheen universitair docent in Gent en Leiden. Ik realiseer me dat dit buiten het kader van de vraagstelling van dit draadje valt, dus Pier, fluit me maar terug als ik te ver ga!

https://commons.wikimedia.org/wiki/F...rt_7e_eeuw.jpg

Zien jullie wat ik zie? Volgens Kerkhof werd in de vroege middeleeuwen in vrijwel de hele Maas- en Sambervallei Oudnederlands gesproken! In Maastricht, maar ook in Luik, Hoei, Dinant en Namen, voor zover die plaatsen al bestonden. Om een of andere reden ben ik er altijd vanuit gegaan dat de taalgrens in die tijd min of meer lag waar deze nu ligt. Niet dus. Interessant om te bedenken dat de Maasvallei in de loop der middeleeuwen verfranst/verwaalst is en dat dat proces gestopt is bij Maastricht.?

[Antonius]

van dit uiteraard totaal fictief idee.??

fictief scenario zou Maastricht beslist tweetalig gebleven zijn daar er voor de moertaal van ons Maastrichts dialect geen scholing was behalve de gesproken en gehoorde school. Dus naast Frans zou vernederlandst Maastrichts zijn blijven bestaan, misschien met minder Angelsaksisch.

[Ingrid M.H.Evers]

Dissertatie Marina Kessels-van der Heijde

Zonder mij verder in deze discussie te mengen, heb ik enkele opmerkingen:

- in de Franse Tijd (1794-1814) had men vanuit het Frans bestuur voor het Departement Nedermaas grote moeite Republikeins gezinde personen te vinden met een middelbare tof hogere opleiding, die de Franse taal voldoende beheersten om mee te kunnen draaien in het openbaar bestuur. Sommigen in de ommelanden waren de taal zo weinig meester dat zij fonetisch Frans trachtten te schrijven, terwijl hun Nederlands in feite dialect was. (zie Ubachs/Evers, Ongewilde revolutie, themanummer PSHAL 1994).

- ik heb zelf eerder het gevoel dat niet Luik, maar vooral Leuven de meeste Maastrichtse/Limburgse academici opleverde. Men zou er de lijst van promovendi bij Max van Heijst eens op kunnen turven (met de Latijnse titel: Album promotorum Limburgensium, 1600-1980, Mestreechse kreet tussendoor. Thuis werd het dialect gesproken, ondanks de Frans- en Engelstalige achtergrond van mevrouw. Onderling schreven Edmond en zijn jongere broer Edouard elkaar in het Nederlands, ook lang na de kostschooljaren.

Voor wie er aan wil neuzen: het boek van mw. Kessels staat grotendeels op internet: https://books.google.nl/books?id=NP3...page&q&f=false.

Een meer vakinhoudelijke recensie verscheen in 2004 in het belangrijke historische vakblad BMGN (Bijdragen en Mededelingen voor de Geschiedenis der Nederlanden): https://bmgn-lchr.nl/article/view/UR...-1-107003/4539