De kloekmoedige land- en zee-heldin

[Ingrid M.H.Evers]

Elders op deze site staat een 'draadje' over Maria Jacoba de Turenne die als man verkleed diende in het Staatse leger. Er waren echter veel meer vrouwen die de afgelopen eeuwen een mannenberoep kozen en zich vermomd met succes wisten te handhaven in het leger of de koopvaardij. Wie er iets over wil lezen kan terecht in het aardige boekje van Rudolf Dekker en Lotte van de Pol: 'Daar was laatst een meisje loos', Nederlandse vrouwen als matrozen en soldaten - een historisch onderzoek (Baarn 1981).

In dat boekje wordt ook een niet nader bekende 'kloekmoedige land- en zeeheldin' uit Maastricht genoemd. Het verhaal uit de achttiende eeuw is later voorzien van een essay en opnieuw op schrift gesteld: Wiel Kusters en Gèr Boosten, Het wonderlijke leven, en de oorlogsdaden van de kloekmoedige land- en zee-heldin, Maastricht z.j. 2 dln., 104 en 16 pp. Bibliofiele uitgave verlucht met vele illustraties èn 12 originele koper-etsen van Gèr Boosten.

[Ingrid M.H.Evers]

Ook al kennen we haar naam niet, het is toch interessant om te zien hoe onze Maastrichtse opnieuw aanmonstert.

Als zij in Amsterdam woont, leert zij ene Willempje Gerrits kennen die uit het Duitse Emden afkomstig is. Willempje heeft in mannenkleding meegevochten in de slag om Funen in Denemarken en zich daar zó dapper gedragen dat hij/zij anderen tot voorbeeld was. In Amsterdam verdient zij nu haar brood door uit poetsen te gaan. En als daar geen werk in is, dan spint zij. Maar haar hart ligt bij de oorlog en ze wacht slechts op een gunstige gelegenheid om zich weer als huursoldaat aan te melden.

De Maastrichtse vertelster, die reeds eerder als matroos heeft gevaren en graag weer het ruime sop wil kiezen, besluit haar vriendin over te halen met haar aan te monsteren. Ze zoekt haar op en ziet haar bezig aan het spinnewiel. 'Wat droes', zegt zij, 'zit gij hier en spint? De trommel wordt vast geroerd: smijt het wiel op het vuur en ga weer dienst nemen!' En met dat zij het zegt, hakt ze met haar meegebrachte kleine bijltje de 'huis-duivel' in mootjes en gooit hem op het vuur. Willempje is niet blij: 'Wat zal dát nu wezen? Gij hakt daar het wiel in stukken en ondertussen heb ik geen geld om mansklederen te kopen, zonder dewelke gij wel weet dat ik niet aangenomen kan worden.' Maar de ander vindt dat een 'kleine zwarigheid'. Zij heeft nog wel zo veel om een oud pak te kopen 'en als wij dat hebben zullen wij deze vrouwenplunje weer verkopen, waarvoor wij lichtelijk zo veel zullen krijgen dat er nog een oud pakje voor u van af zal kunnen vallen en daarmee zijn we vooreerst klaar.'

De dames trekken naar de Noordermarkt waar zij beiden slagen, want het maakt hen niet uit of de plunjes al wat gescheurd en versteld zijn, mits zij er maar als mannen in uitzien. Van een oude rok van Willempje kopen ze allebei nog een Engelse muts en na elkaar de haren te hebben afgeknipt tot een beetje onder de oren, vervoegen ze zich bij het Prinsenhof.

Bron: Dekker/Van de Pol, Daar was laatst een meisje loos, 29-31, 37.