Onderzoek naar AE van Aken

[arest]

[Ingrid M.H.Evers]

Van deze genealogische verwikkelingen weet ik niets, maar ik heb uw vraag verder geleid aan iemand die 'alles' weet van de familie Van Aken. Misschien dat u daarop een reactie krijgt.

[Verwijderde gebruiker]

Het zou natuurlijk ook kunnen gaan over een AEgidus van Aken. In de Belgische parochieregisters komt echter deze naam niet voor.

[Ingrid M.H.Evers]

Prebenden

Dus het zou best die Andries kunnen zijn die dan vermoedelijk geen kanunnik was, maar wel een prebende had (?).

We hebben hier een achttiende-eeuwse Van Aken. Sinds het concilie van Trente (1545-1563) waren de voorwaarden rond het verkrijgen van een kanonikaat en prebende kerkrechtelijk tot in details afgetimmerd. Zo waren er hele, halve en zelfs kwart-prebenden. Maar het een zonder het ander was onmogelijk.

Lit.:
P.J.H. Ubachs en I.M.H. Evers, Historische Encyclopedie Maastricht (2005): kanunnik, kapittel, prebende.

[Ingrid M.H.Evers]

A[e]. van Aken (1769)

Voordat we ons hier verliezen op zijsporen, recapituleer ik even waar we naar op zoek zijn, namelijk naar een A. of AE. van Aken, woonachtig te Tongeren (of omgeving), of daar geboren, die in 1769 zijn/haar naam graveerde in een muur van het kasteel van Stein. In Tongeren is deze persoon onder de verschillende (vermoede) vormen van de voornaam in de relevante bronnen echter niet te vinden.

Waarom men vervolgens in Maastricht gaat zoeken, is mij niet helemaal duidelijk, maar laten we eens kijken waar we dan uitkomen. Daarbij moeten we in gedachten houden, dat het zowel om een burger, als om een religieuze kan gaan.

1. De familienaam Van Aken heeft oude wortels in die stad; volgens de burgerboeken worden verschillende Van Akens in de zeventiende eeuw burger geroepen. Hun afstammelingen in de achttiende eeuw moeten te volgen zijn in de doop-, trouw- en begraafboeken van de stedelijke parochies. Deze zijn in te zien bij het Regionaal Historisch Centrum Limburg [RHCL].

2. Naast de door Doppler gepubliceerde lijsten van kanunniken, verbonden aan het kapittel van Sint Servaas, zijn er voor zover mij bekend geen kant en klare overzichten van de 'bevolking' van de Maastrichtse geestelijke instellingen (kapittel Onze Lieve Vrouwe, parochie-geestelijkheid, kloosters). Men zal dus de archieven van die instellingen moeten raadplegen, alweer bij het RHCL.

3. Een uitzondering vormt G.Th.L. von Geusau, Korte geschiedenis der kloosters te Maastricht, in: PSHAL 31 (1894) 3-141. De auteur noemt op de pagina's 118-131 de namen van alle mannelijke en vrouwelijke religieuzen, die ten gevolge van de Franse wetgeving tussen september 1796 en november 1797 uit hun kloosters werden verjaagd. Hier was echter geen enkele Van Aken (m/v) bij.

[Pier]

(...)

Dus het zou best die Andries kunnen zijn die dan vermoedelijk geen kanunnik was, maar wel een prebende had (?).

(..)
Alvast bedankt

Arjan

Interessante vraag die Arest hier stelt en ik ben uiteraard zeer benieuwd naar een eventueel antwoord.
Toch wil ik als leek op het gebied van de kerkgeschiedenis even iets toevoegen.
In bovenstaande reacties wordt over (het hebben van) een "prebende" gesproken.

Prebende is/was voor mij een onbekend begrip. Ik vrees dat dit voor velen geldt.
Ik heb het even opgezocht en zal voor de leesbaarheid de wikipedia verklaring hieronder zetten.
(https://nl.wikipedia.org/wiki/Prebende)

Een prebende (praebenda pars = te schenken deel) is het jaarlijkse inkomen van een geestelijke. .
Het Latijnse werkwoord praebeoPrebende sine cura (animarum), Latijn voor "geld zonder (ziels)zorg" genoemd. Het Nederlandse woord sinecure