Verdwenen kapellen: het St.-Gerarduskerkje

[Ingrid M.H.Evers]

Citaat:
Oorspronkelijk geplaatst door Ingrid M.H. Evers
In het Silhouetboekje Wyck staat een interieurfoto die boven het priesterkoor een hoge muurboog laat zien, beschilderd met twee engelen en een banderol met tekst. Daarachter bevindt zich op het verhoogde priesterkoor het altaar, waarboven het grote houten kruis en mogelijk twee glas-in-loodramen.

Burgemeester:
Dat is dan deze:

[Verwijderde gebruiker]

Guus Dohmen.

In 1977 kreeg Guus Dohmen de aanstelling tot pastoor van St. Pieter op de Berg. Zelf typte Guus een kaartenbak, zijn broer maakte een plattegrond van het kerkhof en Guus besloot diverse oude graven vervallen te verklaren. Achteraf gezien, valt de beslissing om oude graven vervallen te verklaren en een aantal van deze graven te ruimen vanuit historisch oogpunt te betreuren. Dohmen gaf het kerkhof de huidige definitieve inrichting en nam het initiatief tot restauratie van de kerk. Pastoor Dohmen bracht talrijke spullen van de inmiddels gesloten St. Gerarduskerk aan de Wycker Grachtstraat in, zoals de kruiswegstaties van Willy Hameleers en het uit hout gesneden kruisbeeld van de Maastrichtse beeldhouwer Weerts.

De voormalige St. Gerarduskerk en St. Gerardusbeeld (met de tekst "keert terug tot GOD") in 2008. Pieta en kruiswegstatie van Willy Hameleers.

Sjef Eymael: St. Antonius met kind, aangeschaft door pastoor Antonius Theunissen. Het uit hout gesneden kruisbeeld van de Maastrichtse beeldhouwer Weerts.

Foto's: Breur Henket.

Bron: http://www.breurhenket.com/Kerkhisto...rkhistorie.htm

[Harry Veenhof]

Boe is dit

Dit zijn de ruiten van het zangkoor achter in de kerk in de wijker Grachtstraat

Harry

Bericht van Olijfje:

Lang geleden plaatste ik ‘n foto van de gevel van het Gerarduskerkje aan de Wycker Grachtstraat bij “Boe is dit?” het bleek tamelijk onbekend en er werd niet al te veel over vermeld.



Sjef had wel wat info (vanzelfsprekend) die ik hierbij citeer:

Citaat:
Sint Gerarduskerk Wyck.
Een bijkerk van de Sint Martinuskerk; architect A. Boosten.
Hij verbouwde een danszaal tot kerkruimte (1939) en de pogingen van kapelaan/rector Franck om van de Gerarduskerk een volwaardige parochiekerk te maken, faalden (1946).
De kruiswegstaties van Willy Hameleers en een kruisbeeld van beeldhouwer Weerts bracht pastoor Dohmen na de opheffing naar de kerk van Sint Pieter Boven (1977). Het Gerardusbeeld dat in de voormalige Gerarduskerk stond, bevindt zich dus nu in de Sint Martinuskerk van Wyck.

Kapelaan Franck faalde om er een volwaardige parochiekerk van te maken.
Hij was kapelaan in Wyck van 1926-1945 en van 1939-1945 bedienaar van de Sint-Gerarduskerk.
Tijdens WO-II is kapelaan Franck gegijzeld (1942-1943) en in 1945 werd hij benoemd tot pastoor in Bocholtz.
De Sint-Gerarduskerk heeft als (hulp)kerk dienst gedaan tot 1977.

Vanmiddag vond ik [Olijfje] bij m’n moeder (waar anders) tussen een stapel oude kalenders die ze wilde opruimen, een kalendertje uit 1970 waarin ‘n foto van het interieur van dat Gerarduskerkje. Misschien de moeite waard om op door te borduren.

het interieur

[Het gebouw staat er nog steeds, maar nu wordt het gebruikt door de dansschool Impulse].

[Harry Veenhof]

Gerardus kerkje

Ik weet me nog te herinneren dat in dit kerkje nog kaplaan Jeuke ?? (achternaam weet ik niet meer) er kapelaan was. Jeuke woonde toen die tijd in de Wijker Grachtstraat, naast de kleuterschool waar ik ook nog heb opgezeten en tegenover de St. Jozefschool. Ik heb hem ook nog heel even meegemaakt als geestelijk adviseur van de KAJ (Kajotters) als opvolger van kapelaan Schmietz die toe die tijd tegenover de kleuterschool woonde in de St. Maartenslaan, eerste huis van het kleine tunneltje onder de af- en oprit van de Wilhelminabrug.

[Harry Veenhof]

Kinderkapel

Ingrid,

Kan jij me vertellen waar dat kinderkapelleke precies heeft gestaan ?
Ik heb een aantal jaren in dat patronaat bij de KAJ. (Kajotters) gezeten, maar nooit iets gehoord daar over een kinderkapel.
Wordt hier soms mee bedoeld het huis van de beheerder dat vast gebouwd zat aan het patronaat ?

Ik heb er eens even Van Rensch op nageslagen en de situatie wordt meteen duidelijker. Zoals ik al vermoedde, heeft het bisdom een spaak in het eerzuchtige wiel gestoken. Zoals het er nu uitziet, faalde Franck niet zozeer in een hem door zijn kerkelijke overheid gegeven opdracht (zoals ik eerder vermoedde), als wel in een persoonlijk streven naar een eigenstandige, onafhankelijke kerk.

Na de eeuwwisseling groeide en bloeide het parochieleven in Wyck in de meest letterlijke zin. De toch niet kleine St.-Martinuskerk werd zozeer overlopen dat het kerkbestuur in 1912 een aparte kindermis instelde om de druk een beetje te verlichten. Niet dat het hielp. En dus bouwde men een aparte kinderkapel 'naast het jongenspatronaat op de hoek van de A. Lipkensstraat, de Lyonnetstraat en de Turennestraat. In het begin van de jaren dertig is deze kapel opgeheven'. [Wie begint een nieuw draadje over déze onbekende kapel, en zet er meteen een plattegrondje bij?]

Ik citeer ook hieronder de tekst van Van Rensch:

'In 1939 stelde de bisschop voor in de achterbouw van het pand "De Gouden Leeuw", Rechtstraat 69, een kerk in te richten en een priester met de zielzorg in deze buurt te belasten; dit met het oog op het toenemend aantal parochianen en het onmaatschappelijk karakter van de buurt. Het kerkbestuur benoemde toen kapelaan W[iel?] Franck tot kapelaan voor deze hulpkerk, die werd toegewijd aan Sint Gerardus. Franck, sedert 1941 eigenaar van het gebouw [hij had de zaal met eigen geld weten te kopen], streefde naar een grotere onafhankelijkheid van zijn kerk. Door ingrijpen van de bisschop mislukte dit streven en in 1946 [Franck was allang naar Bocholtz] kregen twee paters franciscanen de leiding. Vooral pater Serapion genoot in die tijd grote bekendheid. Duidelijk was de onderdanigheid van de Sint-Gerardus aan de moederkerk, de Sint-Martinus, vastgelegd. [De Sint Gerardus was dus een zogenaamde suffragaankerk].

Desondanks rezen er toch weer problemen op dit punt, en over het feit dat teveel gegoede inwoners de kerk bezochten en er te weinig aandacht was voor de onmaatschappelijke gezinnen [in de buurt]. Sedert 1951 werd de taak van de paters weer overgenomen door een kapelaan van de Sint-Martinus.

In de jaren zestig begonnen in Wyck de terugloop van het kerkgezoek en de ontwikkeling van de binnenstad geleidelijk een ernstig probleem te vormen. Door het afnemend aantal priesters stond de pastoor van Wyck nu alleen voor zijn taak als zielzorger. De Sint-Gerarduskerk werd in 1977 gesloten.'

Literatuur:

Th.J. van Rensch, De Sint Martinuskerk van Wyck, Maastricht 1983, 54-55.
Wat betreft de onderdanigheid van de St.-Gerardus aan de St.-Martinus: bedoeld wordt dat de kerk een subvestiging was van een eerdere kerk en daarvan voor haar bediening, beleid en financiën afhankelijk was. Het is een bekende constructie. De kerk van Sint Pieter was in vroeger tijden een suffragaankerk van de Onze Lieve Vrouwebasiliek, en als ik even spreek vanuit de losse pols: ik geloof dat die van Heugem onder Keer viel en die van Wolder onder Oud-Caberg.

[Ingrid M.H.Evers]

Lyonnetstraat 15?

Kan jij me vertellen waar dat kinderkapelleke precies heeft gestaan? (...) Wordt hier soms mee bedoeld het huis van de beheerder dat vast gebouwd zat aan het patronaat ?

Ik citeerde slechts wat ik heb gevonden bij Van Rensch. Hij situeert de kapel 'naast het jongenspatronaat op de hoek van de A. Lipkensstraat, de Lyonnetstraat en de Turennestraat.' Het is een formulering die rechtstreeks komt uit de inleiding van de inventaris van het archief van de St.-Martinusparochie (berust bij het RHCL aan de Pieterstraat).

Bij nader inzien blijkt dat in het archief onder meer stukken zitten over de bouw van zowel de kinderkapel als het jongenspatronaat. (Wat de precieze inhoud van die stukken is, kan alleen op het RHCL worden nagegaan). De inventaris spreekt ergens van werkzaamheden in verband met een muur tussen de kinderkapel en het pand Lyonnetstraat 15. Dat kan een zijmuur, maar ook een achtermuur zijn geweest.

De kapel is in de jaren 1930 opgeheven en bij het jongenspatronaat getrokken. Zij heeft dus niets van doen met het woonhuis van de beheerder. Het wass ook geen 'kapelleke', maar waarschijnlijk een redelijk ruim vertrek. Ik heb afgelopen maand de kinderkapellen van de Antonius van Paduakerk in Heerlen-Vrank gezien, die links en rechts van het hoofdaltaar lagen, maar nu met tussenwanden zijn afgescheiden. De ene is nu in gebruik als dag- en kleine trouwkapel, de andere als een soort honk voor plaatselijke clubs. Ik vermoed dat de kinderkapel van de Martinusparochie een zelfde omvang had. Mogelijk bleek zij te klein en werd ze daarom opgegeven. Maar dat is speculatie en gemakkelijk in het archief na te gaan.

Het jongenspatronaat bestond nog tot in de jaren 1960-1970, maar droeg toen de naam Don Bosco Club.

[Ingrid M.H.Evers]

St.-Martinusparochie ca. 1900-1950

Omdat ik geen goede link krijg naar de inverntaris, citeer ik hieronder een algemeen overzicht uit de inleiding van de archiefinventaris, waarin ook de Gerarduskerk aan bod komt:

'Om de toevloed van kerkgangers beter te kunnen verwerken stelde men in 1912 een afzonderlijke kindermis in * Omdat het resultaat niet afdoende was liet het kerkbestuur het jaar daarop een aparte kinderkapel naast het jongens-patronaat op de hoek van de A. Lipkensstraat, Lyonnetstraat Turennestraat bouwen * . In het begin van de dertiger jaren is deze kapel opgeheven en bij het patronaat gevoegd. In 1939 stelde de bisschop voor in het buurthuis Rechtstraat_69_een kerk in te richten en een priester met de zielzorg in deze buurt te belasten: dit met het oog op het toenemend aantal parochianen en het a-sociale karakter van de mensen in deze buurt. Het kerkbestuur besloot op dit voorstel in te gaan en benoemde W. Franck tot kapelaan van de hulpkerk, die werd toegewijd aan Sint Gerardus. Franck, die sedert 1941 eigenaar was van het gebouw, streefde naar een grotere onafhankelijkheid van de Sint-Gerarduskerk, maar de bisschop dwarsboomde dit plan. In 1946 kregen twee paters Franciscanen de leiding over de kerk. Duidelijk werd in een regeling de onderdanigheid van de Sint-Gerarduskerk ten opzichte van de moederkerk vastgelegd. Desondanks rezen er ook nu weer problemen over de zelfstandigheid, het bezoek van veel gegoede inwoners aan de kerk en de geringe aandacht voor de a-socialen. Met ingang van december 1951 waren er geen paters meer bij de kerk werkzaam en werd hun taak overgenomen door een kapelaan van de parochie * Voor het parochieleven is de tijd tussen 1883 en 1955 ook in Wyck de tijd van het Rijke Roomse Leven. De geestelijke verzorging lag in handen van de pastoor-deken en drie kapelaans. Behalve in de directe zielzorg speelden zij ook een belangrijke rol bij de verschillende godsdienstige broederschappen en R.K.verenigingen die de parochie telde.'

NB. Zoeken in de inventaris doe je met het menuutje links. Ga met de cursor over de tekst in de rechterkolom en het blijkt dat + en - tekens doorlinken. De rode sterretjes in bovenstaande tekst zijn links naar voetnoten. Daar staat dan weer in welk inventarisnummer de gegevens te vinden zijn.

[Harry Veenhof]

Dat hele stuk ken ik als het patronaat, met aan de lange kant (tegenover de toenmalige ambachtschool) de ingang van de grote zaal rechts als je binnenkwam, in de grote zaal (kant Turennestraat) had je een deur die toegang gaf tot de kleedkamer van de toneelzaal. Je kon deze kleedkamer ook betreden via de tuin die over de volle lengte lag van het patronaat met buiten de toiletten rechts in de hoek en recht door kwam je in een kleine zaal via de deur aan de linkerkant kwam je in de foyer uit van de toneelzaal en filmzaal die boven was.

Ja dat zou ik ook wel willen weten, moet toch een flinke kapel zijn geweest

De Lyonnetstraat en de Turennestraat lopen paralel, dus de kapel zou het hele stuk A.Lipkensstraat hebben beslaan;

[Gijsbert]

Mijn vader was een "fan" van Gerardus en ging zondags altijd naar de Gerarduskerk. Omdat hij niet meer kon knielen, ging hij steevast op het balkon achterin het kerkje zitten. Hij was ook bevriend met kapelaan Kluytmans die de Gerarduskerk op dat moment bediende. Het was een oude bekende voor hem uit Venlo.

Zelf was ik ook lid van de Don Bosco Club, eerst in het patronaatsgebouw, later volgens mij nog even op de zolder van de sacristie van de Martinus.

[Antonius]

[Antonius]

Over het gedeeltelijk incomplete verhaal van het patronaatsgebouw en de kinderkapel aan de Antoon Lipkensstraat kan ik u het volgende vertellen dat er meerdere ingangen waren en deels verbonden met het huis van familie Bollen in de Lyonetstraat. De zalen en lokalen hebben na de Ambachtschool ook nog als leslokalen voor de m.t.s. Maastricht gediend.
De m.t.s. die door ruimtegebrek een sportzaal en leslokalen miste kon dat met het de parochie in 1974 regelen en toen miste Wyck helaas een feestzaal voor parochiale activiteiten zoals Carnaval. Er is toen (vroege jaren 70) nog een clubgebouw { gelegen aan de Turennesstraat } voor de verkenners snel uit de mouw van een van de bouwkunde leraars van die m.t.s. geproduceerd als compromis. {zonder vergunning gebouwd hoe kan het anders in Maastricht}

Nadien is het allemaal platgewalst en afgebroken en nu staat een vreselijk stuk jaren 90 woningbouw complex.