Aankondiging

Sluiten
No announcement yet.

Nieuwe Biesen. Van adellijk klooster naar papierfabriek

Sluiten
X
 
  • Filter
  • Tijd
  • Tonen
Clear All
nieuwe berichten

  • #31
    Uitbreidingen sinds 1850.
    Bestanden bijvoegen
    Last edited by Breur; 21 december 2014, 13:17.

    Opmerking


    • #32
      Oorspronkelijk geplaatst door Ingrid M.H. Evers Bekijk bericht
      Ik heb het onduidelijke plattegrondje bij Jenniskens ook eens bekeken. Een projectie van het Bassin kon ik niet direct vinden, maar het lijkt wel alsof de sluiskolk voor sluis 20 (van Bassin naar Maas) reeds is ingetekend.
      Jawel hoor, ik zie het Bassin daar duidelijk ingetekend, in stippellijnen weliswaar. Maar de datering van Jenniskens (ca 1805) klopt inderdaad niet: de affuitenloods staat er namelijk al op (en niet gestippeld) en die werd pas rond 1827 gebouwd.

      Opmerking


      • #33
        De situatie omtrent 1900.

        Uit: 1850 -1950 KNP Honderd Jaren Papierfabriek.
        Bestanden bijvoegen

        Opmerking


        • #34
          Oorspronkelijk geplaatst door Breur Bekijk bericht
          In het boek 1850 -1950 KNP Honderd Jaren Papierfabriek wordt vermeld (blz. 23) dat in 1825 alles wat van de gebouwen van de commanderie gespaard was gebleven werd afgebroken.
          'De muur' werd pas in de jaren '80 van de vorige eeuw ontdekt, dus die was bij het uitkomen van dit gedenkboek nog niet bekend. De muur moet er voor en na 1825 gestaan hebben. Als hij nu bestaat, bestond hij toen ook Wat in elk geval ook nog bestond na 1825 was het kloosterfragment # op de kaartjes van Hackeng, want dat vind ik ook op een kadastrale kaart van ±1825 terug (M. Martin, Opkomst van de moderne stad. Ruimtelijke veranderingen in Maastricht 1660-1905, Zwolle/Zeist, 2000, p.111). Dat deel werd waarschijnlijk in 1851 gesloopt voor de bouw van het generatorgebouw en brandstofmagazijn van de eerste papierfabriek.
          Oorspronkelijk geplaatst door Ingrid M.H. Evers Bekijk bericht
          Misschien dat een tuinmuur niet als zodanig werd aangemerkt?
          Ook de voorloper van de directeurswoning staat niet op dat kaartje, terwijl die wel door Van Gulpen (op het grote stadspanorama, tussen 1852 en 1856 te dateren) is getekend. Ik denk dat het bij deze kaarten puur ging om de perceelsaanduiding en dat men daarbij niet de moeite nam (resten van) bebouwing in te tekenen.

          Opmerking


          • #35
            Oorspronkelijk geplaatst door Ingrid M.H. Evers Bekijk bericht
            en het zou aardig zijn als we het nog wat 'harder' konden krijgen.
            We gaan ons best doen. Het idee dat 'de muur' een resterend fragment van de oude commanderij Nieuwe Biezen zou zijn, is niet nieuw. Dat heeft Hackeng al voorgesteld. Wat eventueel nieuw kan zijn, is de gedachte dat Matthias Soiron ervoor zorgde dat de muur bewaard bleef. Dat betekent wel dat de muur dan niet binnen het perceel A3 lag, zoals Hackeng op zijn kaartjes aangaf, maar dat deze al in 1800 de scheidslijn vormde tussen de percelen De Ceuleneer en Van Gulpen (later A1/A2 en A3). Matthias Soiron redde de muur door deze op te nemen in zijn ontwerp voor een ommuurde Engelse landschapstuin, mét tuinhuis, op het perceel A2 (aangelegd tussen 1801 en 1812 in opdracht van Nijpels). Het bewijs zou dus wel eens in één van de 16 bewaard gebleven albums van Soiron kunnen staan. Op naar het archief!
            Last edited by El Loco; 28 februari 2011, 14:10. Reden: Aanvulling

            Opmerking


            • #36
              De kleine Biesen

              Oorspronkelijk geplaatst door Ivo M Bekijk bericht
              Op het moment dat de Duitse Orde naar deze contreien kwam was de Orde al lang een aflopende zaak. Het hoogtepunt van de Orde lag toch eerder rond de 13e/14e eeuw, toen ze grote delen van het huidige Noord-Oost Polen, de huidige Russische Oblast Kaliningrad, delen van Litouwen en zo goed als het gehele gebied van de tegenwoordige staten Letland en Estland onder controle had. (de laatste twee pas na een fusie). Na een vernietigende nederlaag tegen een aantal verenigde plaatselijke vorsten bij Zalgiris/Grünwald/Tannenberg in 1410 was het gedaan met de expansie en moest de orde zich langzaam terugtrekken.
              Vergeleken met de macht van het moederhuis in Marienburg/Malbork was de Maastrichtse commanderij een kleintje. (...)
              Het heeft niet direct iets met Maastricht te maken, maar vandaag was ik eens lekker, onder een fijn voorjaarszonnetje, aan het wandelen in de omgeving van Sweikhuizen.
              Natuurlijk heb ik deze discussie gevolgd en moest ik direct denken, toen ik de
              Biesenhof naderde aan de voet van de Sweikhuizerberg,
              aan de Duitse Ridderorde.
              En inderdaad. De geschiedenis van deze prachtige carréhoeve Biesenhof blijkt inderdaad nauw verbonden te zijn met de in deze thread besproken "Nieuwe Biesen" en "Alden Biesen".

              De website van Biesenhof schrijft het navolgende.
              COMMANDERIJ VAN DE DUITSE ORDE
              — De ontstaansgeschiedenis van de Biesenhof gaat terug tot in de vroege dertiende eeuw toen de hoeve vermoedelijk in bezit was van de abdij St. Vaast te Atrecht (Arras, Noord-Frankrijk). De eerste bewaard gebleven vermelding van dit goed dateert uit 1259, toen vrouwe Aleidis als weduwe van Willem van Beekhoven, de voogd van Beek een stuk landbouwgrond met huis verkocht aan de Teutoonsche oftewel Duitse Orde. In een roerige tijd waarin regelmatig gewapende kruistochten plaatsvonden om het Heilige Land te bevrijden, was het doel van de Duitse Orde pelgrims en kruisvaarders te beschermen en te verzorgen. Naast die geestelijke taak was de orde ook duidelijk gericht op militaire activiteiten, waardoor zij hoge adellijke c.q. wereldlijke macht verwierf. Er werden verschillende ridderhuizen of commanderijen gesticht waaronder ook de commanderij ‘Kleine Biesen’, ofwel de Biesenhof. Deze functioneerde tot 1468 als ridderhuis, de plek waar de commandeur verbleef en zijn ridders aanstuurde. Deze commanderij viel onder het gezag van de landcommanderij (balije) van Alden Biesen bij Bilzen in België. Zoals de naam Kleine Biesen al doet vermoeden was de Biesenhof geen grote commanderij. In Maastricht werd rond 1360, ongeveer een eeuw later, een commanderij opgericht van groter formaat: de ‘Nieuwe Biesen’. Dit goed was dermate van belang dat hier tegen het einde van de vijftiende eeuw de nieuwe hoofdzetel van de landcommanderij werd gevestigd. De Kleine Biesen droeg ondanks het formaat bij aan het grondbezit van de balije Biesen.


              DE BIESENHOF ALS PACHTHOEVE — Naast het gebruik als ridderhuis had de Kleine Biesen van oorsprong voornamelijk een agrarische functie. De ongeveer acht bunder akkerland, die vrouwe Aleidis aan de Duitse Orde verkocht zullen niet onbenut zijn gebleven. Na 1468, toen de commanderij Kleine Biesen werd opgeheven, werd de Biesenhof met het omringende landschap in gebruik genomen als pachthoeve. Onder toezicht van de ridders van de Duitse Orde werd de hoeve door verschillende pachters bewoond. Ter vergoeding moesten zij jaarlijks een deel van hun goederen afstaan. Oorspronkelijk was dit ongeveer de helft van de oogst, waardoor pachters ook wel ‘halfers’ of ‘halfwinners’ werden genoemd. In de vijftiende eeuw was dit aanzienlijk minder. Men moet bij deze vorm van winning en afdracht denken aan een gedeelte van het geoogste goed zoals rogge en haver, een gedeelte van het vee zoals lammeren en varkens, een deel van de vruchtopbrengst en de kruiden, enzovoorts. Een groot aantal landerijen en weilanden in deze omgeving zijn in het bezit geweest van de Duitse Orde. De Franse bezetters brachten hier verandering in. In 1795 werd de Biesenhof, zoals de hoeve werd genoemd, inclusief landerijen door de Fransen als “geestelijk goed“? geconfisqueerd en aan particulieren verkocht. De hoeve was tot 1804 in bezit van Werner Joseph Wulff van Hoensbroek die het doorverkocht aan de familie Schoenmakers. Deze familie maakte het woonhuis rond 1815 geschikt voor dubbele bewoning. Zoon Martin Joseph kwam rond 1860 op de hoeve wonen en nam de bedrijfsvoering in eigen hand, geassisteerd door een rentmeester (bedrijfsleider). Omstreeks 1880 was de Biesenhof weer een pachthoeve die negen jaar later werd gekocht door notaris Russel. De laatste pachter en voormalig eigenaar van deze boerderij was de familie Peters

              Dit als aanvullende informatie.
              Een dag niet gelachen, is een dag niet geleefd

              Opmerking


              • #37
                Ontbrekend randje

                De tekening van Von Gesau was bijna compleet en hier is het ontbrekende randje.

                Opmerking


                • #38
                  Canal du Nord en Zuid-Willemsvaart

                  Dat Napoleon het Grand Canal du Nord via Maastricht zag lopen ben ik nog nooit tegengekomen. Het is ook onwaarschijnlijk vanwege hoogteverschillen en langere route. Venlo was volgens mij de enige optie en die werd ook opgestart met het graven van het scheidingspand (hoogstgelegen kanaaldeel) vanaf Lozen. Dat het scheidingspand van water voorzien werd door een voedingskanaaltje dat van net boven Maastricht water uit de Maas tapt heb ik elders al eens aangeduid.
                  Inderdaad stammen de eerste plannen voor de Zuid-Willemsvaart van 1817, in die zin dat toen de koning bestookt werd met verzoeken en voorstellen de Maas te verbeteren of een lateraal kanaal aan te leggen van Luik naar Antwerpen of de Rijndelta.
                  In 1819 presenteerde Goudriaan - op verzoek van Willem I - zijn eerste projectplan, waarna de koning een interprovinciale adviescommissie benoemde, die nog jaren ruziede over de financiering. In 1820 probeerde Antwerpen alsnog het Canal du Nord door te drukken, waarschijnlijk omdat in Goudriaans ontwerp geen plaats meer was voor een doortrekking naar Antwerpen. Om de financiering rond te krijgen was de provincie Holland nodig en toen was een kanaalaftakking naar Antwerpen wel van de baan.
                  Of Goudriaan de eerste was met het idee het voedingskanaal naar Lozen te vergraven tot het zuidelijkste deel van de Zuid-Willemsvaart heb ik niet kunnen vinden. Ik heb ook naarstig gezocht naar de besluitvorming over de plaats van de binnenhaven, het "Bassin". De logica dat die binnen de vesting diende te liggen is evident, maar ik vond er geen letter over. De plannen voor die binnenhaven komen op z'n vroegst uit Goudriaans projectplan van 1819, mogen we veilig aannemen. De keuze voor de plek waar die haven nu ligt is wel een beetje voor de hand liggend. Ten eerste moest die in het noorden van de stad liggen en beide kloosters die in de weg lagen waren in 1748 al aan flinters geschoten tijdens een belegering door het Frankrijk van Lodewijk XV.
                  In 1819 was er nog geen sprake van de grote industrieën rond het Bassin. Die werden allemaal opgezet na de afscheiding van België 1830-'39.

                  Opmerking


                  • #39
                    Verdwenen berichten mei-juni 2011

                    Door een server-crash op 25 juli j.l. zijn een aantal berichten in dit draadje gewist. Hier een reconstructie:
                    Breur, woensdag 18 mei 2011, 19:31

                    Dagblad De Limburger van 18 mei 2011:


                    El Loco, woensdag 18 mei 2011, 23:44

                    Wat zonde dat ik de aankondiging van die rondleiding op de LGOG-website heb gemist. Had ik graag bij geweest, vooral om het restant van de kloostermuur van dichtbij te bekijken. Belachelijk dat DDL nu weer in twijfel trekt dat het inderdaad een muur van het klooster Alden Biesen betreft. Dat heeft Hackeng (zie #14 (http://forum.mestreechonline.nl/show...832#post114832)) dacht ik toch wel voldoende aannemelijk gemaakt. Alleen hebben we nog steeds niet kunnen aantonen dat die muur sinds de verkoop van de kloosterrestanten in 1800 inderdaad onafgebroken op dat terrein gestaan heeft en in 1851 in de nieuwbouw van de papierfabriek geïntegreerd is.
                    Breur, donderdag 9 juni 2011, 18:38

                    http://vimeo.com/24465000

                    Zou iets "enthousiaster" verteld kunnen worden.
                    El Loco, donderdag 9 juni 2011, 20:22

                    Wow, bedankt Breur, interessant!

                    Ik heb al weken geen geluid meer op mijn computer (te rigoreus opgeschoond). Heeft Hackeng nog wat nieuws te melden over 'de muur'?

                    Zonder geluid heb ik wel extra goed naar de plaatjes gekeken; alle getoonde foto's en tekeningen zijn ook hier aan de orde geweest, behalve de maquette van de Nieuwe Biesen. Waar komt die vandaan? Het is niet de Parijse maquette en het kan ook niet de maquette van de stichting Maastricht 1867 (http://www.maastricht-1867.nl/) zijn, want in 1867 bestond het klooster niet meer.



                    Ingrid M.H. Evers, vrijdag 10 juni 2011, 11:12

                    Dank voor de screenprints, señor Loco. Ze laten veel meer zien dan het aardige filmpje. Heeft Hackeng nog wat nieuws te melden over 'de muur'? Nee, het verhaal is bekend; vervelend dat er hier en daar weer (of nog steeds) zo mythisch over gedaan wordt. De muur is onderdeel van het witte gebouw met de muurankers, dat het oudste deel is van de KNP en exact op de plaats van het klooster staat. Er hebben oorspronkelijk ramen in gezeten en het is dus onwaarschijnlijk dat het een tuinmuur zou zijn geweest.
                    Alle getoonde foto's en tekeningen zijn ook hier aan de orde geweest, behalve de maquette van de Nieuwe Biesen. Waar komt die vandaan? Het is niet de Parijse maquette en het kan ook niet de maquette van de stichting Maastricht 1867 (http://www.maastricht-1867.nl/) zijn, want in 1867 bestond het klooster niet meer.Dhr. Hackeng vertelt mij dat deze detailmaquette staat in de museumkamer in het KNP/Sappi-gebouw. Hij is gemaakt voor de zeer uitgebreide manifestatie in Rijkhoven in 1989. Er is daar toen onder andere een grote tentoonstelling geweest over de geschiedenis van de Landcommanderij of Balije Alden Biesen (1220), met uitstapjes naar de satellietvestigingen, de commanderijen in Sint Pietersvoeren, Gemert, Luik en Maastricht.

                    Zoals bekend ontstaat de commanderij Nieuwe Biesen in 1358, wanneer de ridders van de Duitse Orde toestemming (http://forum.mestreechonline.nl/show...94&postcount=5) krijgen van de pastoor van Sint Matthijs en het kapittel van Sint Servaas om hier een kapel te stichten. Het is zelfs mogelijk dat de orde al eerder hier een huis had, maar dat is nog te weinig onderzocht.
                    Ingrid M.H. Evers, vrijdag 10 juni 2011, 11:28

                    Wat betreft deze deelmaquette: ik vind hem mooier dan die in het Centre Céramique. Dat komt enerzijds door de onbekendheid met het beeld (alle muren roodgeverfd, de kerk uitgezonderd), maar ook door de gedetailleerdheid (bouwdetails, siertuinen).

                    Opvallend is, dat de kerk in vergelijking met de Franse maquette zowel voor als achter de kruisbeuk een extra raamvlak heeft. Ook zijn er een traptorentje en een dakruiter. (Vergelijk de website (http://www.voorouderslimburg.nl/) van P.P. Simons (http://www.voorouderslimburg.nl/maas...50-zuid-03.htm), die meerdere maquettefoto's van de kerk laat zien).

                    Gezien de gelegenheid waarvoor de Biesen-maquette is gemaakt en het geld dat ervoor beschikbaar was, mag worden aangenomen dat dergelijke details goed zijn uitgezocht en deze kerk de situatie dichter benadert dan de Franse maquette doet. Anders gezegd: de detailmaquette van de Nieuwe Biesen is in de uitwerking het betrouwbaarst.
                    Last edited by Breur; 29 juli 2011, 18:18.

                    Opmerking


                    • #40
                      muren en maquettes

                      dag,
                      Zo af en toe krijg ik een mailtje van 'we zien je niet meer op dit forum'. Maar ik doe al zoveel en kan nou eenmaal niet alles tegelijk... Maar kom, laat ik eens wat nuttigs doen. Ik dacht eigenlijk dat ik al eens op deze discussie had gereageerd, maar kon niks vinden. Als mijn verhaal dubbel op het forum staat, dan excuses bij voorbaat!

                      Het raadsel van de maquette Nieuwen Biesen zal ik even oplossen: Ik heb die in 1989 vervaardigd voor de tentoonstelling over Nieuwen Biesen in Alden Biesen. Of, beter gezegd, ik heb er destijds twéé gemaakt. Een exemplaar voor de KNP en een andere voor Alden Biesen. De laatste maquette is een aantal jaren geleden door Alden Biesen "gerestaureerd" en daardoor feitelijk verloren gegaan. Ik begrijp nog steeds niet waarom ze me niet even hebben gebeld dat de maquette aan reparatie toe was, want ik had ook wel gratis die maquette hersteld als er geen budget was.... Enfin, het is niet anders, en niets is voor de eeuwigheid zullen we maar zeggen.

                      De maquette voor KNP is door de goede zorgen van fabrieksarchivaris Jos Marchal echter wèl uitstekend bewaard gebleven. Het is die laatste maquette die op de foto's op het forum is te zien. Wellicht valt een stilistische en technische gelijkenis op met de (originele) "Parijse" maquette van Maastricht. Dat is geen toeval. Vlak voordat ik Nieuwen Biesen in miniatuur uitwerkte had ik de kans mij te bekwamen in de wereld van de historische maquettes in het restauratieatelier van het Musée des Plans-Reliefs in Parijs. De weken in de fascinerende wereld van de oude stadsmaquettes hebben mijn werk en zienswijze ingrijpend beïnvloed. Tot op de dag van vandaag maak ik gebruik van technieken die de Franse 'maquettistes' al eeuwen vervolmaakt hadden. Omdat ik ook het project Maastricht1867 geïnitieerd heb zie je dezelfde technieken en materialisatie daar ook weer terug. Soms blijkt het reuze handig om wel iets te leren van het verleden.

                      Aan de maquette van Nieuwen Biesen ging een heel reconstructieproces vooraf. Gevels, plattegronden, omgeving, alles moest eerst uitgetekend worden in een verantwoorde vorm. De kleurrijke kaarten in het boek "Nieuwen Biesen in Alden Biesen" die ook ergens hierboven te zien zijn, zijn doodleuk overgetrokken van de plattegronden die ik maakte voor die reconstructie van Nieuwen Biesen. Ik had ze met mijn naïeve, nog pas 21-jarige kop zomaar aan de vormgever van tentoonstelling en boek gegeven. Zoiets doe je dus maar één keer...

                      Toen ik bezig was met de reconstructie had ik nog lang niet de bouwhistorische kennis waar ik nu over beschik. Maar toch voelde ik toen al aan mijn theewater dat 'de muur met de hardstenen omlijstingen' helemaal niet uit de 18e eeuw dateerde maar in één fase met het fabrieksgebouw moest zijn ontstaan. Ik heb dat toen meteen al laten vallen links en rechts, maar die ontnuchterende conclusie wordt dus nu pas langzaam opgepikt en meer verspreid.

                      Paul Tieman

                      Opmerking


                      • #41
                        Misschien ligt het aan mij, maar begrijp ik goed dat ik het laatste berichtje niet begrijp?

                        Inhakend op de uitnodiging daarboven: ik wil wel proberen regelmatig wat bij te dragen. Misschien dat ik zelfs af en toe een knuppel in een of ander hoenderhok zal proberen te gooien. Ik ben bij veel projecten, initiatieven en activiteiten betrokken in het Maastrichtse cultuurwereldje. Meestal vervul ik daarin stille rollen op de achtergrond. Ik ben niet zo'n schreeuwerd van aard, en geniet zelf meer van het creëren van diepgravende inhoud dan op de trom slaan. Maar sinds kort heb ik toch een bescheiden boegbeeldfunctie op me genomen: het voorzitterschap van de stichting Maastricht 1867. Vanuit die rol zal ik zeker wat meer in het openbaar treden.

                        Opmerking


                        • #42
                          Oorspronkelijk geplaatst door Paul Tieman Bekijk bericht
                          Inhakend op de uitnodiging daarboven: ik wil wel proberen regelmatig wat bij te dragen. Misschien dat ik zelfs af en toe een knuppel in een of ander hoenderhok zal proberen te gooien. Ik ben bij veel projecten, initiatieven en activiteiten betrokken in het Maastrichtse cultuurwereldje. Meestal vervul ik daarin stille rollen op de achtergrond. Ik ben niet zo'n schreeuwerd van aard, en geniet zelf meer van het creëren van diepgravende inhoud dan op de trom slaan. Maar sinds kort heb ik toch een bescheiden boegbeeldfunctie op me genomen: het voorzitterschap van de stichting Maastricht 1867. Vanuit die rol zal ik zeker wat meer in het openbaar treden.
                          Leuk, Paul, we hopen wat van je te leren hier. De Stichting Maastricht 1867 heeft sowieso mijn hoogste achting.

                          Als ik je voor mag zijn met de knuppel in het hoenderhok te gooien: wat heeft jou precies tot de overtuiging gebracht dat 'de muur' niet 18e eeuws zou zijn (zoals o.a. Hacking veronderstelt)? Zijn er voorbeelden bekend van fabrieksgebouwen uit het midden van de 19e eeuw waarbij hardstenen raamomlijstingen werden toegepast?

                          Opmerking


                          • #43
                            de papierfabriek

                            Ik begrijp het berichtje nu wel, dank voor de uitleg.

                            De papierfabriek is zo intens met Nieuwen Biesen verbonden dat ik vind dat de twee onderwerpen beide op deze plek thuis zijn. Het is de laatste grote industriële activiteit binnen de oude stadsomwalling. Heel erg zonde dat zich bijna niemand de kwaliteit realiseert die de werkende papierfabriek toevoegt aan de belevingskwaliteit van de noordelijke rand van de binnenstad. Meer dan een Timmerfabriek of een Quartiers des Arts (het idee om de Hogeschool in de oude Sphinxgebouwen onder te brengen) houdt de papierfabriek het noordelijk deel van de binnenstad actief. Het is van een bijna dichterlijke schoonheid om op een koude winterochtend de binnenstad begrensd te zien worden door de machtige stoomwolken, om de vrachtwagens de Fransensingel uit en in te zien rijden, om te beleven hoe de oudste gebouwen al meer dan anderhalve eeuw moeiteloos functie na functie vervulden in hun industriële bestaan. De beste herbestemming voor een industriëel monument is nog altijd ... industrie!

                            Opmerking


                            • #44
                              De vorige week deze foto gemaakt van een electrisch aangedreven molen, die bewaard is gebleven. Linksachter de molen zie je nog een van de kloostermuren.
                              Bestanden bijvoegen
                              Kompleminte

                              Toller

                              Opmerking


                              • #45
                                Ton, ook voor mij is dit bekend terrein. Ben er vaak geweest als kind. Nee, geen kinderarbeid. Mijn vader gaf vaker rondleidingen en dan ging ik altijd mee. Jammer dat foto's geen reuk afgeven op internet en je ook niet de vocht en warmte kunt ervaren. En de fabrieksratten waren over het algemeen erg vriendelijk. Nu bedoel ik die beesies maar ook werkgevers en werknemers. Les Amis (senioren) van de Koninklijke Papierfabrieken Nederland vestiging Maastricht heb ik nog rondgeleid over het kerkhof van St. Pieter.

                                Opmerking

                                Bezig...
                                X