Obelisk Van de Vennepark-Zuid

[Pier]

Vandaag, 10 februari 2025, zag ik voor het eerst onderstaand 'kunstwerk'.


Dot bijzondere 'kunstwerk' staat kennelijk al jaren in het Van der Vennepark-Zuid. Op de achtergrond is het belastingkantoor aan de Terra Nigrastraat.
Waarschijnlijk ben ik al duizenden keren over de Via Regia langs dit monument of kunstwerk gereden. Nog nooit opgevallen.
Helaas staat er geen bord of plaquette bij met de betekenis.
Dus was is het??

Na enig zoeken vind ik een beschrijving op wikipedia.
https://nl.wikipedia.org/wiki/Van_de_Vennepark
Kennelijk is het een geschenk van de Belastingdienst......
Maar de vraag blijft wat het moet voorstellen??

Mooier kunnen we het niet maken....

[Ingrid M.H.Evers]

Obelisk = 'Moderne ruïne' van Lex Wechgelaar

Waar zouden we zijn als Pier niet zulke scherpe ogen had? Dat kunstwerk dateert uit 1971 en ook ik ben er duizend keer langs gekomen zonder het ooit op te merken. Het heet kennelijk 'Moderne Ruïne'. Ik vond er meerdere foto's van op de site www.maastrichtdigitaal.nl.

Die bleken afkomstig uit de fotocollectie van het Gemeentearchief Maastricht (GAM) bij het HCL. Dat leverde me de naam van het object en van de kunstenaar op: '(Moderne) Ruïne', van Lex Wechgelaar (geboren Djokjakarta ,1936). Dat blijkt een toen in Maastricht wonende kunstenaar te zijn, wiens naam mij volledig onbekend is. Maar ik ben dan ook meer thuis in vroeger tijden en 'conceptual art' heeft me nooit kunnen boeien. Openbare Werken zou het object geplaatst hebben op 12 maart 1971.

Het project is in 1971 ook geëxposeerd op de beeldententoonstelling in Park Sonsbeek bij Arnhem. Er wordt tenminste verwezen naar de uitgegeven Catalogus "Sonsbeek" van 1971, deel 1, p.129.
Wie er meer over wil weten, kan terecht op de website: https://kunstenaarsboeken.blogspot.c...echgelaar.html. Hier zijn zelfs de tekeningen en de correspondentie met de kunstenaar te vinden.

Overigens levert Delpher met de zoekterm "Lex Wechgelaar" (vergeet de dubbele aanhalingstekens niet!) ook wel het een en ander op, bijvoorbeeld:
VRIJUIT 4, door Robert Franquinet, Doodt het kunstonderwijs de kunstenaar? "Limburgsch dagblad". Heerlen, 22-05-1971, p. 5. https://resolver.kb.nl/resolve?urn=d...81:mpeg21:p037

Vreemde figuur, die kunstenaar. Hij wilde schijnbaar de Maas overkappen. Anderzijds: in die jaren was er een Amerikaan (Christo) die hele bruggen en gebouwen inpakte.
https://www.artindex.nl/lexicon/defa...07840940506371

https://www.maastrichtdigitaal.com/s...enne-park-zuid

https://beeldbank.historischcentruml...7925&id=224112

[Antonius]

Het refereert aan de Romeinen en hun coördinaten stelsel zei Stied Witlox destijds.

p.s.
misschien moet ik dat aanvullen met de informatie over docent Witlox van het Stedelijk Lyceum. { Aristides Petrus Witlox R.I.P. }
Die gaf ons vaker rondleidingen in de stad en wist "alles" over de geschiedenis van Maastricht en over de bevrijding WOII toen de amerikanen vanuit Eijsden- Ternaaien naar Kanne waren overgestoken en waar hij een aandeel in had om die Amerikanen via de grotten van st Pietersberg richting Fort st Pieter te begeleiden.

Hij woonde niet ver weg van dit opvallende kunstwerk dat in vergetelheid is geraakt. Ik trof hem destijds 2008 op die plek achter het Belastingkantoor.

Dat het kunstwerk elders gestaan heeft is voor de kunstenaar zelf ( in dit geval ) niet van belang want men was destijds bezig met Pottenberg, Brusselse Poort, de Sterflat en de 1% regeling voor kunst betreffende nieuwbouw bij de overheid.

Of Aristides de bedoeling van de kunstenaar correct geïnterpreteerd heeft kan ik niet met zekerheid zeggen. Hij was ervan overtuigd dat de Via Regia al als Romeinse weg er lag van Zuid naar Noord.

[Pier]

Nu maar hopen dat ons MO-lid El Loco ons forum nog eens bezoekt en bovenstaande uitleg ook leest.

Bij het aanmaken van deze topic kwam ik oa. info van El Loco tegen op een andere hooggeprezen en veel gelezen site.
El Loco gaf daarbij al aan dat de obelisk een kunstwerk is van de Belastingdienst, maar dat hij niet wist wat het voorstelde.
Met bovenstaande info kan hij wellicht zijn bijdrage op die andere site aanvullen

[Antonius]

Mocht hij al tijd vinden om een bijdrage te plaatsen...
Ik bedoelde noord zuid en oost west, waarbij de pool als uitgangspunt natuurlijk anders is in de Romeinse tijd t.o.v. nu.

p.s. natuurlijk kan het niet uit de bouw van het Belastingkantoor als 1% regeling komen, daar het Kunstwerk zoals Ingrid Evers toonde aan de hand van de foto link er veel eerder al aanwezig was.

Nieuwbouw heeft natuurlijk met het Cartesiaan coördinaten stelsel te maken ( Descartes' La Géométrie ), terwijl het aardoppervlak gekromd is.

[Ingrid M.H.Evers]

Dit lijkt me inderdaad een klusje voor El Loco. Ik stuur hem wel een mailtje.

[El Loco]

Dit lijkt me inderdaad een klusje voor El Loco. Ik stuur hem wel een mailtje.

Kijk je even niet op MO (ik zit momenteel in het buitenland), hebben ze het meteen over je

Ja, ik kan er toch wel iets aan toevoegen, dankzij Wikipedia

De aanduiding 'obelisk' is eigenlijk incorrect; dat blijkt ook wel uit de titel van het kunstwerk: Moderne ruïne. Een obelisk loopt (meestal) geleidelijk van beneden naar boven spits toe; het verticale deel van dit kunstwerk is een betonnen balk met een gelijkmatig, vierkant profiel met een piramideachtige bekroning. Ik ben bang dat ikzelf deze misleidende aanduiding heb geïntroduceerd in de Wikipedia-artikelen Pottenberg en Van de Vennepark (inderdaad, Pier!), waarschijnlijk gebaseerd op een verkeerde interpretatie van een onduidelijke foto (of van Google Maps). Inmiddels is een en ander daar gecorrigeerd, dankzij de speurneuzen van MO.

De betekenis van Moderne ruïne heeft waarschijnlijk niets te maken met het verre (Romeinse) verleden, zoals de docent van Antonius meende, maar eerder met het recente verleden: de woningbouw in de uitbreidingswijken van Maastricht-West in de naoorlogse periode. Hoe ik daarbij kom? Wederom Wikipedia, maar deze keer niet van mijn hand. Ik citeer uit noot 39 van het artikel Lijst van beelden in Maastricht:

Ontstaan als onderdeel van de nationale kunstmanifestatie Sonsbeek Buiten de Perken [zoals ook Ingrid al knap had gevonden]. Het kunstwerk is feitelijk het vastleggen van de maatvoering van een woningwetwoning bestaande uit drie betonnen palen: een rechtopstaande paal van 3 meter en 2 betonbalken in het gazon van 7 en 10 meter.

Helaas is deze informatie door iemand op Wikipedia geplaatst zonder bronvermelding, dus ik kan niet instaan voor de juistheid ervan. Maar het klinkt plausibel. Toch?

[El Loco]

Dus absoluut geen obelisk! WOW, wat een mailtje al niet teweeg kan brengen.
Met dank, Loco. Ik zal er eens een bevriende architect over benaderen. Misschien dat hij kan verwijzen naar een bron.

Ingrid, druk even op pagina vernieuwen. Ik heb die nogal pertinente uitspraak van mij, dat 'obelisk' incorrect is, iets aangepast. Er bestaan ook obelisken waarvan alleen de top spits toeloopt. Opvallend is dat bij Moderne ruïne ook de horizontale delen spits toelopen. Misschien dus toch een verwijzing naar het Romeinse verleden van Maastricht? Hoewel ik bij een obelisk toch eerder aan de oude Egyptenaren denk, en die zijn hier bij mijn weten nooit geweest

[Ingrid M.H.Evers]

Misschien dus toch een verwijzing naar het Romeinse verleden van Maastricht? Hoewel ik bij een obelisk toch eerder aan de oude Egyptenaren denk, en die zijn hier bij mijn weten nooit geweest

Ik denk niet dat de Egyptenaren of de Romeinen iets met deze vormgeving te maken hebben gehad. Dan kun je er net zo goed Napoleon bij betrekken, die dol was op (Egyptische) obelisken en in Maastricht navolging kreeg toen François Hermans in 1805 het 'Generaalshuis' (Theater aan het Vrijthof) ontwierp met obelisken op het dak.

[Ingrid M.H.Evers]

Ik mailde mijn bevriende architect ir. Fred Humblé met de volgende vraag:
Klopt het dat deze sculptuur de afmetingen heeft van een woningwetwoning uit omstreeks 1970 en is er een bouwkundige richtlijn uit die tijd, waarnaar ik kan verwijzen? En gelden die maten nu, ruim vijftig jaar later, nog altijd?

Het antwoord kwam per omgaande:

Je hebt het juist. Het zijn de afmetingen van een woningwetwoning waar de omliggende buitenwijken mee vol staan. De maker is Lex Wechselaar of een naam in die richting. Bouwjaar rond 1970 toen de buitenwijken-west gereed kwamen. De sculptuur is wellicht weinig opvallend geweest, maar conceptueel sterk en zeker beschermings- en behoudenswaardig. De afmetingen voor een woningwetwoning zijn nu niet zo verschillend met vroeger, maar we wonen met minder personen in een huis. Er waren diverse richtlijnen in de loop van de tijd. Die zal ik moeten nazoeken.

Waarvan akte.

[Antonius]

Dat heeft een kennis van mij die ook op Pottenberg woonde ook al eens verteld, nu pas valt me dat weer te binnen wat hij over die modulaire maat in de woningbouw gezegd had.
Het aardige is natuurlijk dat de kunstenaar dergelijke woningbouw uit de jaren 70 niet echt apprecieerde dus met die titel de moderne ruïne.
Maar hij legde het wel heel helder als concept vast in de maten volgens het Cartesiaans coördinatenstelsel.

Ben benieuwd welke diverse richtlijnen er nog opduiken, er was immers groot verschil in sociale woningbouw en premie woningbouw (a b of c) qua financiële regels en qua goothoogte en nokhoogte. Private sector komt geloof ik niet voor in de uitbreidingswijken van die tijd.

[Ingrid M.H.Evers]

Re: Afmetingen woningwetwoningen omstreeks 1980

Nog een aanvulling van architect Humblé:

Op Wikipedia kun je bij 'rijtjeshuis' en 'doorzonwoning' een en ander lezen. De afmeting van de rijtjes verschilt in de tijd. Hoe het tijde van het kunstwerk van Wechgelaar was: zie https://nieuweinstituut.nl/projects/ouderenhuisvesting/voorschriften-en-wenken-1966-ministerie-van-volkshuisvesting-en-ruimtelijke ordening

De wettelijke bepalingen m.b.t afmetingen waren vastgelegd in: 'Voorschriften en Wenken'. Het rijtjeshuis is een optelling van deze minimale gebruiksmaten.

En met deze gegevens van mijn bevriende architect kan El Loco mogelijk op Wikipedia die niet onderbouwde opmerking over de afmetingen van woningwetwoningen updaten.

[Ingrid M.H.Evers]

Het aardige is natuurlijk dat de kunstenaar dergelijke woningbouw uit de jaren 70 niet echt apprecieerde dus met die titel de moderne ruïne.

Wat een duidelijke verklaring voor de titel van het kunstwerk, Antonius. Ik denk dat je volledig gelijk hebt.

Maar hij legde het wel heel helder als concept vast in de maten volgens het Cartesiaans coördinatenstelsel.

Wat betreft het Cartesiaans coördinatenstelsel: je noemde het al eerder, maar het zei mij helemaal niets. In mijn kostschooljaren in Vaals hadden de zusters voor de exacte vakken een lerarentekort op de MMS, dus ik heb maar één jaar wis- en natuurkunde gehad. Die vakken telden niet mee voor het eindexamen, dus het was wettelijk gezien geen ramp. Maar ik heb dat altijd jammer gevonden en vaak gemist.

Enfin, wie net als ik onwetend is ten aanzien van het Cartesiaans assenstelsel, kan terecht bij de Katholieke Universiteit Leuven, die een 'zomercursus voor zelfstudie' op haar site heeft geplaatst. Zelfs ik kan het enigszins volgen.

https://set.kuleuven.be/voorkennis/z...en_coordinaten

[Antonius]

In 1984 was die standaard "Voorschriften en Wenken" alweer afgedankt voor de woningbouw! Maar bleef gebruikt worden door de architecten als kapstok.
Want er was natuurlijk nog geen Landelijk geaccepteerd en geldig Bouwbesluit.

Overigens de "Voorschriften en Wenken" zijn later weer in "De Woonkeur" terug opgepakt m.b.t. minimale maten die gebruiksgemak moesten garanderen van ruimten en verkeersruimte.
Daar kreeg men dan een Woonkeur certificaat voor. Er waren ook plus opties die men kon mee inplannen in een ontwerp. Nog veel later kwam ook de toegankelijkheid voor oudere en/of minder goed mobiel zijnde mensen er ook nog bovenop.