Aankondiging

Sluiten
No announcement yet.

Kruittoren Wyck

Sluiten
X
 
  • Filter
  • Tijd
  • Tonen
Clear All
nieuwe berichten

  • Kruittoren Wyck

    DE WYCKER KRUITTOREN

    Hij staat er niet meer en toch kun je hem in zekere zin nog bewonderen in de stad: de Wycker Kruittoren.
    De Maastrichtse architect Willem Sprenger herbouwde in 1906 op aanwijzingen van Victor de Stuers het zogeheten Pater-Vinktorentje in het Faliezusterspark naar voorbeeld van deze kruittoren.
    Die toren was toen al lang gesloopt en wel in 1868.
    De Kruittoren was dicht bij de Maas gebouwd.
    De afstand tot de oever bedroeg slechts twintig meter.
    Het terrein rond de toren was omgeven door een bakstenen muur die de toren van de Maasoever scheidde en die de onderzijde van de toren voor voorbijgangers en voorbij varende schipppers aan het oog onttrok.
    De Kruittoren lag even ten noordwesten van de absis van de nieuwe Sint Martinuskerk, die in 1860 was voltooid.
    De toren werd van origine het Woutersrondeel genoemd; ze stond op de noordwestelijke hoek van de ommuring van Wyck.
    Het tracΓ© van de stadsmuur aan deze zijde van Wyck werd, waarschijnlijk aan het einde van de zestiende eeuw, gewijzigd.
    Daardoor kwam de toren binnen de muur te liggen.
    Toen kreeg het rondeel ook een andere functie.
    De toren bleef behouden en werd bestemd tot kruitmagazijn.
    Sindsdien werd hij als 'kruittoren' aangeduid.
    De toren was een markante blikvanger in de vestingmuur rond Wyck, zoals oude foto's onder andere van Theodor Weijnen, en voorts fraaie tekeningen van Philippus van Gulpen uit het midden van de negentiende eeuw laten zien.
    Boven de begane grond bezat het stevige bouwwerk drie verdiepingen.
    De begane grond was bereikbaar via een deur en gaf toegang tot een ruimte met een mergelstenen gewelf.
    Hij bezat muren met een dikte van twee meter; in dwarsdoorsnede aan de basis mat de toren ongeveer tien meter, terwijl hij nagenoeg twintig meter hoog was.
    Via een trap die aan de buitenkant tegen de toren was gebouwd, kon men de eerste verdieping bereiken.
    Vervolgens voerde een inwendig gebouwde wenteltrap naar de twee hoger gelegen verdiepingen.
    Ter hoogte van de tweede verdieping was een galerij gebouwd onder een lessenaardak; daaronder waren in de wand van de galerij schietgaten aangebracht.
    In het interieur hadden de twee verdiepingen met uitzondering van het mergelstenen gewelf op de parterre, houten plafonds en zolderingen.
    Alexander Schaepkens en Victor de Stuers hebben zich in 1868 heftig verzet tegen de sloop van de Grote of Ronde Toren, zoals de Wycker Kruittoren doorgaans werd genoemd.
    Dat was tevergeefs want in hetzelfde jaar werd hij gesloopt.
    Er was toentertijd absoluut geen dringende (bouwkundige) reden om de toren neer te halen.
    De Kruittoren was geenszins bouwvallig en stond al helemaal niet 'in de weg'.
    Hij stond ook niet op een punt in de vestingwerken, dat van vitaal belang zou kunnen zijn om 'de nieuwe tijd' in de stad binnen te halen bijvoorbeeld voor de vestiging van een bedrijf of de aanleg van een spoorweg.
    Bovendien stond hij niet eens op de nominatie om gesloopt te worden.
    De sloop van de Kruittoren was niet vastgelegd in de reguliere sloopbestekken voor de slechting van de vestingwerken in Wyck.
    De toren zou ooit herbouwd worden.
    De stenen zijn genummerd en de plek in de Maas waar ze werden gestort is ook bekend.
    De pastoor-deken van Wyck, Paulus van Laer, met het kerkbestuur van de Sint Martinuskerk vonden echter dat de oude toren volstrekt misstond bij de mooie, nieuwe kerk.
    Hij ontnam het zicht op de neogotische kerk.
    Na het slechten van de vestingwerken was er weliswaar vrij zicht op de kerk vanaf de andere Maasoever, maar dat zicht werd toch ook vooral belemmerd door de Kruittoren, vonden zij.
    Bovendien werd de toren ervaren als een belemmering voor de processie.
    Daarom moest hij worden gesloopt.
    Nu had de invloedrijke deken Van Laer veel politieke vriendjes in liberale kring en met de hulp van die politieke lobby wist hij te bewerkstelligen dat de Kruittoren in december 1868 tegen de vlakte ging.

    Bron: Sint-Maartenspoort
    Jac van den Boogaard
    April 2008 56 pp
    ISBN 978 90 5842 036 7
    Silhouet 68
    Stichting Historische Reeks Maastricht



    Kruittoren Wyck-Astra tegelfabriek CV


    Kruittoren Wyck vanuit zuidwesten; zonder jaartal
    Fotograaf: onbekend



    Kruittoren Wyck vanuit noordoosten; zonder jaartal
    Fotograaf: onbekend
    Historie is niet alleen het weergeven van de as, maar ook het doorgeven van het vuur.
    Thomas More

  • #2

    Kruittoren Wyck-interieur


    Kruittoren Wyck-lithografie Alexander Schaepkens


    Porte Saint-Martin-Maestricht-lithografie Alexander Schaepkens


    Sint Martinuspoort Maastricht-tegel Astra CV
    Historie is niet alleen het weergeven van de as, maar ook het doorgeven van het vuur.
    Thomas More

    Opmerking


    • #3
      Auteurs bij Sjefs mooie afbeeldingen

      Dat de in Sjefs eerste notitie met 'Astra CV' gesigneerde afbeelding van de Kruittoren niet al te best gekopieerd werd van een litho van Alexander Schaepkens (1815-1899), blijkt uit de afbeelding in zijn tweede bericht. Astra CV was/is mogelijk een tegelfabriek(je) in Maastricht (Astra = Ster), maar ik weet er verder niets over.

      Wie de interieurtekening heeft gemaakt, weet ik ook niet zo snel. (Schaepkens, Jan Brabant, Victor de Stuers?)

      De maker van de twee foto's in het eerste bericht is echter niet zo onbekend als gedacht. Het was de Maastrichtse fotograaf Theodor Weijnen (1835-1904) die aan de vooravond van de afbraak deze foto's maakte. Hij deed dat niet uit eigen beweging. Foto's waren in deze jaren nog tamelijk duur en Weijnen moest voor alles natuurlijk een afnemer hebben. Hij maakte de opnamen in opdracht van de aannemer die bij de openbare aanbesteding het werk kreeg toegewezen. In het bestek van de werkzaamheden werd de aannemer door de rijksoverheid verplicht vΓ³Γ³r de aanvang van de werken enkele foto's te laten maken en deze toe te zenden aan wat nu het ministerie van Binnenlandse Zaken is. Op deze wijze ontstond een hele reeks historische opnamen van nu afgebroken stadsmuren en -poorten, die in 2005 is gepubliceerd in:

      Ingrid M.H. Evers, Geslechte vestingwerken van Maastricht; met medewerking van Jos Notermans (topografische beschrijving foto's) en Jack Jamin (plattegronden). Maastricht (Stichting Maastricht Vestingstad) 2005, 88 pp.

      In Geslechte vestingwerken van Maastricht worden de foto's globaal gedateerd op jaar. Voor de meer gedetailleerde datering zie het fotohistorisch onderzoek dat aan dit geweldig mooi uitgevoerd boek(je) ten grondslag lag, namelijk de twee in de literatuurlijst vermelde artikelen van mijn hand, beide verschenen in Om de Vesting.

      Opmerking


      • #4
        Oorspronkelijk geplaatst door Ingrid M.H. Evers Bekijk bericht
        Dat de in Sjefs eerste notitie met 'Astra CV' gesigneerde afbeelding van de Kruittoren niet al te best gekopieerd werd van een litho van Alexander Schaepkens (1815-1899), blijkt uit de afbeelding in zijn tweede bericht.
        Astra CV was/is mogelijk een tegelfabriek(je) in Maastricht (Astra = Ster), maar ik weet er verder niets over.
        De weinige informatie die ik heb over de tegelfabriek Astra CV, zal binnenkort aan bod komen.
        Historie is niet alleen het weergeven van de as, maar ook het doorgeven van het vuur.
        Thomas More

        Opmerking


        • #5
          Oorspronkelijk geplaatst door Ingrid M.H. Evers Bekijk bericht
          De maker van de twee foto's in het eerste bericht is echter niet zo onbekend als gedacht. Het was de Maastrichtse fotograaf Theodor Weijnen (1835-1904) die aan de vooravond van de afbraak deze foto's maakte.
          In het boek van Jos Perry: Ons fatsoen als natie, Victor de Stuers 1843 -1916 staat ook de foto van de kruittoren uit het zuidwesten. Onderschrift hierbij: Maastricht, Kruittoren, getekend (sic) door J.N. Brabant, ca 1868. Ik kan er dus vanuit gaan dat dat ook niet klopt.

          Overigens; wie geinteresseerd is in de politiek rondom de afbraak van de kruittoren kan ik dat boek aanbevelen.

          Opmerking


          • #6
            Kruittoren, tekening van Jan Nicolaas Brabant

            Inderdaad is op pagina 53 van Perry's Victor de Stuers een afbeelding van de kruittoren te zien. Het valt onze burgemeester te vergeven dat hij meent hier met een foto van doen te hebben. Als men voorbijziet aan het muurtje op de voorgrond lijkt de tekening inderdaad bijna een foto. Maar het is werkelijk een tekening.
            Zoals Theodor Weijnen in opdracht van het rijk foto's maakte van de af te breken stadsmuren en -poorten, zo maakte Jan Brabant meer dan driehonderd tekeningen in opdracht van Limburgs Geschied- en Oudheidkundig Genootschap (LGOG). De kosten hiervan betaalde Victor de Stuers naar het schijnt uit eigen zak. De tekeningen bevinden zich bij het RHCL aan de Sint Pietertraat.

            Bron: Ingrid M.H. Evers, 'Jan Nicolaas Brabant (1806-1886), tekenmeester', in: Om de Vesting 20 (2005) 12-21.

            Opmerking

            Bezig...
            X