Aankondiging

Sluiten
No announcement yet.

Wyck een eiland?

Sluiten
This topic is closed.
X
X
 
  • Filter
  • Tijd
  • Tonen
Clear All
nieuwe berichten

  • Wyck een eiland?

    Is Wyck een tijdlang een eiland geweest?


    Omloop van de Maas-arm buitenom Wyck.

    Thesis: Wyck was een paar eeuwen geleden een eiland; getuige de diverse maar oh zo zeldzame afbeeldingen én de summiere beschrijving van Matthaeus Herbenus via zijn geschrift "De Trjecto instaurato" [1485].

    Antithesis: Wyck was weliswaar een tijdlang omgeven door (Maas)water, maar dat water buitenom diende als zogenaamd buffer bij overstromingen van de rivier de Maas.

    Synthesis: zelf vermoed ik dat men een paar eeuwen lang, en zeker bij de bouw van de buitenomwalling van Wyck, gebruik heeft gemaakt van een ietwat lager gedeelte (de huidige Wilhelminasingel) in het verder natuurlijk gedeelte in het landschap en dat verder heeft uitgegraven tot een soort van diepe greppel waarbij via de zuidzijde van de huidige Rechtstraat (of iets verder zuidwaarts gelegen) het rivierwater van de Maas, die westwaarts van Wyck stroomt, buitenom de huidige Hoge barakken en Lage Barakken werd binengelaten, met een soort van wal of dam als opstopping met overlaat bij de Sint Maartenspoort aan de noordzijde van de Rechtstraat.
    Op die manier bleef het water in die gracht buiten de omwalling vol water.
    Tevens zorgde dat water in die gracht of omleiding van de Maas, voor een natuurlijke buffer aan de oostzijde van Wyck voor vijandelijke invallen.


    Hoogbruggepoort over de brede Maas-arm buitenom Wyck.

    Wat schrijft Matthaeus Herbenus in zijn geschrift "De Trajecto instaurato" [1485]?

    Pontes vero supra Mosam tres sunt, unus quidem in civitate, reliqui duo extra citatem.
    Verum ille [pons] maximus est anno Domini 1280 aedificatus.
    Reliqui duo extra civitatem viventium memoria constructi sunt, quorum ille qui portae Sancti Martini propinquior diebus meis fundatus est.
    De pontibus qui supra Jecorum sunt nihil dico, horum nonnilli etiam diebus meis reparati sunt.



    Sint Maartensbuitenpoort over de oostelijk van Wyck stromende aftakking van de Maas.

    Vertaald:
    Er zijn drie bruggen over de Maas, en wel één binnen in de stad (de Sint Servaasbrug), de overige twee daarbuiten (de Sint Maartensbuitenpoort en de brug gelegen vóór de Hoogbruggepoort; beide over de brede Maas-arm buitenom Wyck).
    De eerstgenoemde is de grootste en gebouwd in het jaar des Heren 1280.
    De overige twee, buiten de stad, zijn gebouwd in een tijd die thans levenden zich nog herinneren.
    De brug die het dichtst bij de Sint-Maartenspoort ligt is in mijn dagen gegrondvest.
    Van de bruggen die over de Jeker liggen zeg ik niets, maar sommige zijn in mijn tijd hersteld.


    Huidig stratenplan Wyck - Maastricht met ingetekende omloop van de Maas

    Wordt vervolgd!
    Historie is niet alleen het weergeven van de as, maar ook het doorgeven van het vuur.
    Thomas More

  • #2
    Heugemer overlaat

    Sjef, is het wel zo geweest dat Wyck een hele tijd eiland was en daarna niet meer? Het kan natuurlijk ook zijn dat de "gracht" buiten de muur alleen in tijd van nood onder water gezet werd, via een inlaat bij de Recentoren. Daarvoor waren geen grote ingrepen nodig; zolang Maastricht bestaat is iets oostelijker de Heugemer overlaat, tussen Heugem en Limmel. Lag niet de gracht voor de Wyckermuur in wezen in het stroomdal van die overlaat? Behalve in oorlogstijd liep die overlaat tot heel recent (1926?) met enige regelmaat onder. Ik ken de foto's van 1926 met de Bourgognestraat door een overstroomde overlaat onder water gezet.
    De brug over de gracht voor de Akerpoort telde ook net zoveel bogen als de Servaasbrug, zo lang was hij.
    Dat kan betekenen dat in een groot deel van het jaar de bewuste gracht droog was. Je kunt dan niet serieus over een eiland spreken.

    Opmerking


    • #3
      eiland?

      Sjef is ons afgelopen november ontvallen, Theo, dus hij kan je geen antwoord meer geven (zie de vermelding r.i.p. onder, en het kruisje naast zijn naam). Maar over dat 'eiland' zie onder meer deze archiefsprokkel.

      Ik denk wel dat het belangrijk is het begrip 'eiland' te definiëren. Ik had zelf dertig jaar geleden moeite met de begijnen van de Aldenhof. Hun kloostertje lag ergens tussen de zuidelijke stadsmuur en de huidige Van Heylerhofflaan. Dat was problematisch, want bij elke belegering van de stad werd het afgebroken (net als grote delen van de Luikse heerlijkheid Sint Pieter) om een vrij schootsveld te krijgen en de vijand beschutting te ontnemen bij een aanval op de verdedigingswerken.

      Dus besloten de begijnen tot de bouw van een klooster binnen de stadsmuur. Ze bouwden het 'op een eiland in de Jeker'. Een eiland, hoe bedoelt u? Dat riviertje stelt toch niets voor?

      Maar de omschrijving is juist: de Jeker had meerdere rivierarmen (meer als nu) en vormde daarmee lange tijd in essentie een kleine delta. En zo gezien lag De Nieuwenhof (Zwingelput) - de nieuwbouw van de begijnen - inderdaad op een eiland.

      Opmerking


      • #4
        Ik was laatst bij de bovenste plank in een boek aan het neuzen, toen kwam ik een prachtige foto tegen van de Looiersgracht waar toen nog water doorheen stroomde. Ik vroeg mij al af welk water dat was. Nu begrijp ik dat het dus de jeker heeft kunnen zijn.

        Opmerking


        • #5
          Het wás de Jeker, maar op de Looiersgracht heeft die nooit gelopen.

          De betreffende Jekertak is in de Grote en Kleine Looiersstraat in 1897 overkluisd. De HEM meldt door het zetduiveltje geplaagd foutief dat dat in 1877 is gebeurd.

          Opmerking


          • #6
            Zie voor meer informatie over de Jekerloop deze uitgebreide discussie.

            Opmerking


            • #7
              Oke bedankt burgemeester en Ingrid, al gaat het dan niet meer over Wijck. Naar ik lees schijnt de jeker toen echt body hebben gehad. Ik dacht namelijk dat het boek dat ik bij de bovenste plank inkeek een foto bevatte met de jeker in de looiergracht met bootjes erop.

              Ik meen looiergracht gelezen te hebben. Al weet ik niet meer welk boek het was, ik wil wel uitzoeken waar dat precies was.

              Opmerking


              • #8
                'Met bootjes erop...'. Bedoel je misschien een foto waarop boten in Maastricht liggen ten tijde van het kanaal? Dat was inderdaad andere koek qua watering! Zie hier en ook hier.

                Het is dan overigens nog steeds niet Looiersgracht. Daar heeft naar mijn beste weten nooit een rivier/kanaal gestroomd.

                Opmerking


                • #9
                  Oorspronkelijk geplaatst door Ingrid M.H. Evers Bekijk bericht
                  Het wás de Jeker, maar op de Looiersgracht heeft die nooit gelopen.

                  De betreffende Jekertak is in de Grote en Kleine Looiersstraat in 1897 overkluisd. De HEM meldt door het zetduiveltje geplaagd foutief dat dat in 1877 is gebeurd.
                  Dat is het eeuwige misverstand rond gracht en waterloop. Een gracht is altijd een kunstwerk en kan met hetzelfde gemak een droge greppel zijn. In die zin moet je waarschijnlijk ook de Looiersgracht bekijken: de droge stadsgracht vóór de eerste muur.

                  Opmerking


                  • #10
                    Oorspronkelijk geplaatst door Dorus Bekijk bericht
                    Oke bedankt burgemeester en Ingrid, al gaat het dan niet meer over Wijck. Naar ik lees schijnt de jeker toen echt body hebben gehad. Ik dacht namelijk dat het boek dat ik bij de bovenste plank inkeek een foto bevatte met de jeker in de looiergracht met bootjes erop.

                    Ik meen looiergracht gelezen te hebben. Al weet ik niet meer welk boek het was, ik wil wel uitzoeken waar dat precies was.
                    Ik wil het nog wel even over het eiland Wyck hebben. Ik vond een tekening van Valentijn Klotz uit 1669, met de toegangsbrug over de gracht voor de Akerpoort. Ik hoop dat jullie met mij zien dat de brug een veel bredere bedding overbrugt dan alleen de natte gracht. Dat is nu precies mijn eerdere betoog dat deze gracht als onderdeel van de Heugemer overlaat gezien kan worden.
                    Bestanden bijvoegen

                    Opmerking


                    • #11
                      En over Wyck gesproken: dat had aan de landzijde een natte gracht, visvijvers, van zuid naar noord een winterbedding / overstroomgebied van de Maas en verder nog wat waterlopen vanuit het oosten.

                      Opmerking


                      • #12
                        Oorspronkelijk geplaatst door Ingrid M.H. Evers Bekijk bericht
                        Sjef is ons afgelopen november ontvallen, Theo, dus hij kan je geen antwoord meer geven (zie de vermelding r.i.p. onder, en het kruisje naast zijn naam). Maar over dat 'eiland' zie onder meer deze archiefsprokkel.

                        Ik denk wel dat het belangrijk is het begrip 'eiland' te definiëren. Ik had zelf dertig jaar geleden moeite met de begijnen van de Aldenhof. Hun kloostertje lag ergens tussen de zuidelijke stadsmuur en de huidige Van Heylerhofflaan. Dat was problematisch, want bij elke belegering van de stad werd het afgebroken (net als grote delen van de Luikse heerlijkheid Sint Pieter) om een vrij schootsveld te krijgen en de vijand beschutting te ontnemen bij een aanval op de verdedigingswerken.

                        Dus besloten de begijnen tot de bouw van een klooster binnen de stadsmuur. Ze bouwden het 'op een eiland in de Jeker'. Een eiland, hoe bedoelt u? Dat riviertje stelt toch niets voor?

                        Maar de omschrijving is juist: de Jeker had meerdere rivierarmen (meer als nu) en vormde daarmee lange tijd in essentie een kleine delta. En zo gezien lag De Nieuwenhof (Zwingelput) - de nieuwbouw van de begijnen - inderdaad op een eiland.
                        J.P.L.G. Offermans heeft over de Aldenhof en Nieuwenhof ook zijn zegje gedaan en mijn vroegere aanname dat de Aldenhof buiten lag en de Nieuwenhof de herbouw "op het eiland" is omvergegooid. Vierkant Maastricht nr.43 (Kanunnik Salden) zegt 'm dat braaf na, maar voorlopig lijkt het me een eenmansactie. Hoe zijn de ideeën hierover bij de forumleden?

                        P.S. Ik ben duidelijk een nieuwkomer. Ik hield dat RIP voor een weinig geslaagde ID.

                        Opmerking


                        • #13
                          Eiland in de Jeker

                          Wil ik toch nog op dat "eiland" terugkomen. Het is in het voornoemde verband wel duidelijk wat met dit "eiland" bedoeld werd, maar om in de geografie van een eiland te spreken als zo'n ondermaats stroopje als de Jeker zich aftakt en weer samenvoegt gaat wel ver. Als je dezelfde situatie in de Rijn of Donau aantreft is dat andere koek. Als het alleen met een veerpont te bereiken is wil ik wel van een eiland spreken maar als je er overheen kunt springen?

                          Opmerking


                          • #14
                            Een eiland is een eiland zolang het wordt omringd door water en geen continent is.

                            Opmerking


                            • #15
                              Buiten Wijck lag een Maasarm (overloop, winterbedding) die ongeveer over de N2 verliep. Er is een foto van in omloop op internet, maar kan deze zelf, helaas, niet vinden. Als ik die vindt, plaats ik hem hier.
                              [edit] Nou, per toeval trof ik dit enkele minuten na de originele post op internet:
                              Maaspost met een foto van een oude bedding ACHTER Villa Wyckerveld. Het water lijkt gekanaliseerd, doch was een originele (droogliggende) Maasarm (winterbedding).
                              Trust me, I know what I am doing

                              Opmerking

                              Bezig...
                              X