transport over de Maas

[Paul Tieman]

Dat de Maas al heel lang een belangrijke transportroute is weten we allemaal wel. Maar is er iemand die me misschien meer kan vertellen over de manier waarop hout vroeger over de rivier getransporteerd werd? Ik heb het over de tijd van voor de industriële revolutie. Zou het hout vroeger gevlot zijn? Of toch in schepen? Dát er hout over de Maas getransporteerd werd in ruime mate, daar zijn aanwijzingen genoeg voor. De vraag naar eiken was groot in de middeleeuwen, terwijl het meeste land al 'dénudé' was. En in de 17e eeuw worden op de houtmarkt in Dordrecht 'Naamse sommers' (rechte, meestal eiken balken voor de scheepsbouw) verhandeld. Het ligt voor de hand dat dat hout afkomstig was uit de Famenne, de Fagne en de Condroz en via de Maas naar Dordrecht werd gebracht. En er is natuurlijk de Houtmaas in Maastricht, een straatnaam die wijst op een oorsprong als houtlosplaats.

[Ingrid M.H.Evers]

Houttransport over de Maas (1)

Merkwaardig hoe er altijd weer een vraag langs komt waarvan je moet zeggen: 'Ik weet het niet'. Ik vermoed dat het vervoer tot Luik mogelijk als houtvlot ging, maar daarna vanwege het grote verval van de rivierbedding ongetwijfeld per boot. Hout uit Zweden werd ook per schip aangevoerd. Echter, ik heb er nooit onderzoek naar gedaan. Je zou je licht eens kunnen opsteken bij de volgende drie auteurs (en in die volgorde):

1. dr. Erwin Steegen, werkzaam bij het RHCL; hij promoveerde op een onderzoek met de titel: 'Kleinhandel en stedelijke ontwikkeling, het kramersambacht te Maastricht in de vroegmoderne tijd, (Maaslandse monografieën, 69), Hilversum 2006.
Het boek heeft een uitgebreide inhoudsopgave, die echter in mijn optiek niet opweegt tegen het ontbreken van een zakenregister. (Met een register van persoons- en plaatsnamen kom je niet ver bij een dergelijke vraagstelling).

2. Een artikel van drs. P.A.W. Dingemans over de Maasvaart in de middeleeuwen. Ik kan de titel zo snel niet vinden, maar bij de Documentatie Limburg (Centre Céramique, 4e verdieping) zal drs. E. Ramakers wel een antwoord weten te vinden.

3. Jacques van den Boogard, met Paul Arnold auteur van het Silhouetje nr. 61: Over de Maas, varen en spelevaren door de eeuwen heen. Maastricht (Stichting Historische Reeks) 2005.

Ter informatie:
* begin zeventiende eeuw haalde Maastricht voor het verbranden van een mannelijke heks op het Vrijthof, (hij was een dief en een vermeend kindermoordenaar en kannibaal) eikenhout uit de Ardennen, omdat dat beter en langer brandde dan het plaatselijke zachthout.
* het houten plafond dat de architect Gilles Doyen in de achttiende eeuw aanbracht in de Onze Lieve Vrouwekerk bestond eveneens uit Ardeense eikenhouten balken.
* ook het timmerwerk van de St.-Maartenshuisjes aan de Grote Looiersstraat (Sint Martinushofje, 1715) werd uitgevoerd in Ardeens eikenhout.

[Ingrid M.H.Evers]

Houttransport over de Maas (2)

Ik heb er nog even J. Koreman en B. van Hellenberg Hubar, 'Geteeckent tot Maestricht' (1981) op nageslagen. Slechts één prent kunnen vinden waar enkele boomstammen (zacht hout, hard hout?) op de kade lagen. In het hele boek geen houtvlotten te zien. Dat betekent echter niet dat ze er niet geweest zouden kunnen zijn.

[Pieke Potloed]

Iech moot bekinne, 'n zier interèssant oonderwèrrep. Iech höb heij noets euver naogedach, mèr iech gaon noe toch ins gèt weijjer loere estot mien neus laank is. Alles wat iech vin zal iech heij plaotse.

[Paul Tieman]

dag Ingrid,
Heel veel dank voor je suggesties. Zoals je weet hoef ik zelf ook niet snel te zeggen 'ik weet het niet'. Maar in dit geval moest ik dat toch wel. Overigens weet ik wel dat de mogelijkheid van transport per vlot of als drijfhout zeker niet afhangt van de mate van verval van de rivier. Het ligt meer voor de hand dat het eiken per schip werd vervoerd dan per vlot. Eikenhout heeft een flink soortelijk gewicht en ligt daardoor diep in het water. Na verloop van tijd kan het ook zinken. Voor vuren, linden, grenen etc. ligt dat anders. Anderzijds moet eiken gewaterd worden, en daar is een reis via een rivier prima geschikt voor.

[Verwijderde gebruiker]

Wellicht enkele aanwijzingen:


Gevelsteen XVIIIde eeuws St. Pieterstraat 40 te Maastricht. De afgebeelde boot met hulpzeil en groot achterroer wijkt nauwelijks af van de boot op de gravure uit 1598. Foto: Breur Henket.



Gravure uit 1598 met centraal tegenover Lixhe het kasteel van Navagne. Een "bezette" galg is prominent aanwezig. Bron: diverse redactie: 1200 ans de commerce à Visé. Numéro spécial des notices Visétoises no 21 - Visé mars 1987.

Vergeet niet dat deze boten weinig diepgang moesten hebben i.v.m. lage waterstand Maas.

Vaak werd het scheepstype "mignol" en "herna"gebruikt.

[parel]

Hallo Paul geen idee of je aan deze link wat hebt. 1850 begon het transport over de maas.
Pas in ... Op 1 november 1850 start Jongen een lijndienst met trekschuit op Den Bosch over de ... Tot ongeveer 1800 is het transport over land een moeizame aangelegenheid.
Immers de boomstammen voor de toen in 1854 geopende papierfabriek was het transport over de maas. Bron:

[Paul Tieman]

Dankjewel voor de afbeelding! Er zou nog wel eens een aardige overeenkomst kunnen zitten tussen de vaart op de Loire en de Maas. Hier twee plaatjes (als het me lukt om ze bij dit bericht te voegen) van nagebouwde historische vaartuigen in de omgeving van Gennes.

Ik heb op internet ook het een en ander gevonden over houttransport via de Rijn.

[Loe Giesen]

Houtvaart op de Maas

In 1987 publiceerde ik een artikel over de houthandel op de Maas. Een internetbewerking van dit artikel is te vinden op http://www.loegiesen.nl/toponiemen/Huurvaarderspad.htm

[Ingrid M.H.Evers]

Prachtig artikel, hartelijk dank voor de link.