Aankondiging

Sluiten
No announcement yet.

doodleger

Sluiten
X
 
  • Filter
  • Tijd
  • Tonen
Clear All
nieuwe berichten

  • doodleger

    Click image for larger version

Name:	doodleger.jpg
Views:	288
Size:	4,4 KB
ID:	100605 op een oude kaart van 1600 staat er vlak bij nekum een huis wat doodleger heette....het is er nu niet meer...heeft iemand een idee wat een doodleger is?

  • #2
    Volgens mij een plek waar het water doodloopt op een ondoordringbare grondsoort.

    Opmerking


    • #3
      lijkt me sterk...aangezien daar helemaal geen water is of loopt ...en het huis de weg lijkt te blokkeren?

      Opmerking


      • #4

        Opmerking


        • #5
          Een Broeck is drassig. Zou het niet kunnen zijn dat het huis op een droge plek werd gebouwd? Ik roep maar wat...

          Opmerking


          • #6
            Het is jammer dat we op de foto niet wat meer van de omgeving kunnen zien. Breur heeft natuurlijk gelijk: 'broe(c)k' wijst op moerassig land. Ook is het wat boud om te stellen dat ergens geen water kan lopen als je een kaart uit 'rond 1600' bekijkt met de ogen van 2018. Al het laag gelegen land links en rechts van de Jeker was vier eeuwen geleden moerasland en leverancier van biezen en riet voor dakbedekking, vakwerkbouw, hoedenfabricage en wat al niet.. Van de stad tot aan de Sint Servaasbron heette het gebied links van de Jeker het Sint Servaasbroek. Mogelijk liep dat zelfs nog verder door, ik zit niet op mijn eigen honk en heb geen naslagwerken bij de hand. En de Jeker heeft ook wel andere waterlopen gehad dan de huidige.

            Omdat het hierboven geplaatste detail van de kaart wat weinig van de omgeving laat zien, valt er niets te zeggen over de relatie van een toenmalige weg of huis tot de huidige verbindingen en bebouwingen. De Historische Encyclopedie Maastricht vermeldt twee trefwoorden voor Nekum: de hoeve Nekum en de twee Nekummer molens. Als 'Doot-Leger' inderdaad verwijst naar een huis, zoals plokkkker meent, zou het misschien de hoeve Nekum kunnen zijn: een weerbare hoeve omringd met grachten ter verdediging en drainage. Op een prent uit 1632 wordt dit pand echter vermeld als het Huis te Neckum. Meer gegevens in de Monumenten voor Geschiedenis en Kunst, Maastricht deel II (1974), p. 751.
            Last edited by Ingrid M.H.Evers; 27 maart 2018, 17:07.

            Opmerking


            • #7
              Dood-leger of DoodLager?

              Het woord 'Doot-Leger' is niet terug te vinden in de verzamelingen woordenboeken die gedigitaliseerd zijn op de website www.dbnl.org. Ook het Middeleeuws Woordenboek van Verdam (dat elders op het internet te vinden is), noemt het woord niet. Ik bedacht dat het woord een verbastering zou kunnen zijn en zocht daarom op 'dootlager'. Het blijkt dat een dergelijk toponiem bestaat in Brommelen onder Geulle. Het komt voor in een van de door Mathias Kemp opgetekende sagen en legenden uit Limburg. Het blijkt de naam te zijn van een moeras: http://www.dbnl.org/arch/kemp005limb...5limb01_01.pdf.

              Die gelijkenis is wel opvallend, lijkt me. Zouden er in de omgeving van Maastricht nog meer toponiemen te vinden zijn met een verwante naam? Misschien dat Van de Venne in de Geschiedenis van Heer er iets over zegt?

              Blijft natuurlijk de vraag wat precies de betekenis van zo'n woord is en waar het vandaan komt. Kan iemand eens kijken in het Mestreechs woordenboek, of daar iets te vinden is wat erop lijkt?

              Opmerking


              • #8
                'Dootleger' blijkt als toponiem voor te komen op meer plaatsen in Zuid-Limburg. Ik zou wat meer willen zien van de omgeving van foto 2, want ik vraag me af of het hier wel echt om een huis gaat dat zo wordt genoemd.

                Intussen hieronder een link naar de Codex van prof. Schreinemakers: Nederlands-Limburgse toponiemen in de Codex van A ...
                http://www.academia.edu/.../Nederlan...odex_van_A._Sc...
                "De term 'dood' wordt in Nederlandse toponiemen vaak voor grond met stilstaand water gebruikt, die meestal drassig en moerassig is. Op enkele plekken in Limburg (nl. in Heerlen, Heerlerheide, Oirsbeek en Vaals) komt de naam Doodlege of Doodleger voor in precies die betekenis: 'drassig terrein met stilstaand water'."
                Het woord 'doodlege' schijnt de Limburgse variant te zijn van het Vlaamse en Brabantse 'dood-lage' of 'doolaag': moerassige grond.

                En als je met die woorden googelt, gecombineerd met 'betekenis', krijg je ineens nog meer treffers: https://www.google.nl/search?ei=BsGA....0.DmC0KoXjikA
                Last edited by Ingrid M.H.Evers; 11 februari 2018, 23:24.

                Opmerking


                • #9

                  Opmerking


                  • #10
                    Oorspronkelijk geplaatst door plokkkker Bekijk bericht
                    een droge plek zonder water
                    Een droge plek NU zonder water.

                    Opmerking


                    • #11
                      Oorspronkelijk geplaatst door Ingrid M.H.Evers Bekijk bericht
                      Een droge plek NU zonder water.
                      op geen enkele kaart van toen tot nu is er iets veranderd...de kaart is van 1776. https://atlas.odzob.nl/erfgoed/ ik sluit niet uit dat wat u zegt ook zo is maar het blijft vreemd dat het een bouwsel op de weg is..en niet aan de weg> exact tussen de st barbara fontein en de st. servaes fontein.

                      Opmerking


                      • #12
                        Click image for larger version  Name:	Sint Servaas Broek, 1776.jpg Views:	1 Size:	13,7 KB ID:	100670



                        Geen huis bij Dood Leger

                        Na maanden uitstedigheid ben ik nu weer op mijn honk en in de gelegenheid nog eens terug te komen op deze kwestie. Met de hierboven gegeven link naar de Erfgoedkaart (posting # 11), kon ik niets beginnen, omdat ik niet uit de voeten kon met de daar gebruikte methodiek. Ronduit gezegd: ik snapte er niets van en had geen tijd mij er verder in te verdiepen.

                        De kaart die Plokkker gebruikt, is een manuscriptkaart met het opschrift "Kaart figuratif van de Gemende 't Sint Servaes Broek, 't Welk an Maate is bevonden 15 Boender, J.P. Cramer, geswoore Landmeter, 1776". Hij dateert dus niet, zoals deze in zijn eerste posting stelde, 'van 1600', Die datum is in de laatste posting geredresseerd naar 1776, maar toen was er al heel wat water door de Maas gegaan met vergeefs zoeken en dat is jammer.

                        Inmiddels beschik ik over een scan van de betreffende kaart, die correct het eerste 'plaatje' weergeeft, maar dat ik op deze site niet kan vergroten. Het blijkt te gaan om een kaart, of een duplicaat daarvan, die ik jaren geleden eens heb gezien bij het Rijksarchief in Limburg, nu RHCL. Het betreft een opmeting van het Sint Servaas Broek, moerasachtig land dat ten zuidoosten van de huidige Cannerweg lag. Het was verdeeld in een Grootbroek (van de Sint Servaasbron tot en met de Sint Barbarabron bij Nekum, deels tot aan de oever van de Jeker) en een Kleinbroek dat in een smallere strook langs de weg doorliep tot aan Kanne. Dat gebied van 16 bunder reinde aan verschillende andere eigenaren die met name worden genoemd. Interessant is, dat veel, maar niet alle land ter rechterzijde van de weg eigendom was van Nekum: 'Landt behoort tot de Winninge van Neckum'.

                        De kaart beziende, ben ik het met Plokkker eens, dat er iets is ingetekend op de weg ter hoogte van de notitie 'Dood Leger'. Dat het hier zou gaan om een huis, kan ik niet onderschrijven. Voor hetzelfde geld zou dan iets voorbij Nekum eveneens een huis over de weg moeten zijn gebouwd. Daar ziet men immers ook een paar 'dwarse streepjes'. Naar wat die betekenen, kan ik slechts gissen: een duiker in de weg? tolbomen? Landmeter Cramer vond het niet nodig een legenda toe te voegen aan zijn kaart, want iedereen was daar immers bekend en wist wat hij bedoelde. Misschien dat vergelijking met andere kaarten uit die periode ons verder kan helpen.
                        Last edited by Ingrid M.H.Evers; 27 maart 2018, 18:26.

                        Opmerking


                        • #13
                          Kaart van het St.-Servaas Broek door J.P. Cramer, 1776

                          Inmiddels is mij gebleken dat het RHCL twee exemplaren van deze kaart heeft. Het tweede exemplaar is echter niet helemaal identiek met de eerste kaart, die daar ook vandaan komt, maar waar ik nog geen link voor heb kunnen vinden.

                          Omdat we op de site van het RHCL echter wel kunnen vergroten, is de tweede versie erg interessant. Er zijn maar liefst vijf (5) waterlopen te zien die alle uiteindelijk afwateren op de Jeker. De landmeter heeft ze echter alleen ingetekend voor zover ze lopen langs of door het gebied van het Sint Servaes Broek. Zo gauw een waterloopje 'de grens' oversteekt naar het gebied van een andere eigenaar, 'verdwijnt' het in het onbekende. Ook de Jeker heeft hij slechts ingetekend voor zover het hem noodzakelijk leek in verband met andere topografische punten, zoals de ligging van De Dollaert en de molens op de molentocht, die de grens vormt tussen grond van het kapittel en van hoeve Nekum.

                          Opvallend is de waterloop vanaf de Sint Servaasbron naar de Jeker en de twee stroompjes die links en rechts van 'Dood Leger' vanaf de weg naar de rivier stromen. Die waterlopen beginnen echt niet op de weg, maar komen van de tegenoverliggende helling. Duidelijk is, dat het hier eind achttiende eeuw nog een waterrijk en moerassig gebied was.

                          Nu het mogelijk is de kaart een beetje op te blazen, blijkt dat de 'streepjes' op de weg bij Dood Leger en Klein Broek identiek zijn. Het lijkt om een wegversperring te gaan. Momenteel dringen zich de mogelijkheden op: een duiker of bruggetje in de weg, tolbomen, of 'valderen', wegversperringen voor het vee. De Cannerweg lijkt ook vandaag nog wat verhoogd te liggen, met diepe greppels aan beide zijden. Grazend vee zou daar dan in de wegbermen kunnen lopen (de openbare weg) zonder op het terrein van anderen te komen. Om bebouwing in de vorm van een huis op de weg gaat het in elk geval niet.
                          Last edited by Ingrid M.H.Evers; 11 maart 2020, 22:25. Reden: dode link verwijderd.

                          Opmerking


                          • #14

                            Aanvulling op de berichten van 27 en 28 maart 2018:

                            In het Middelnederlandse woordenboek vindt men onder DOOTLAGE:
                            Woordsoort: znw(v.)
                            Varianten: doodlage, dolage, dolege
                            Modern lemma: dolage
                            (doodlage, dolage, dolege), znw. vr. Moeras; diepe slijkpoel, waarin men licht wegzakt. Kil. doodlaeghe, rectius doodlaeck, abyssus limosa, gurges palestris, tellus palustris ad pedum pulsum vacillans. Hor. Belg.72, 19: doleghe, labina dicitur aquosa terra et labilis. De Bo 250: doodlaag, uitspr. doolage; Belg. Mus. 8, 173: doollage. Van liggen en doot, dus: een water dat dood ligt, d. i. waar geen stroom is, dus poel, moeras.
                            Ook dootlaec (van lat. lacus) kan bestaan hebben.
                            Sij sullen gaen in den speluncken van den stenen, ende in den dolaghen van den lande (in speluncas petrarum et in voragines terrae), D. B. Jesaia 2, 19, Holland, 1477.
                            Die te Dadan woent gaet neder in dootlaghe, Jerem. 49, 8, Holland, 1477.

                            Blijft over om een verklaring van de uitgang -r te geven, waarbij ook de mogelijkheid van een fout te overwegen is, bij voorbeeld contaminatie met leger Verblijfplaats voor mens of dier. In het Oudnederlands alleen als toponymisch element overgeleverd.


                            Opmerking


                            • #15
                              Uit: BULLETIN van de Historische Kring HET LAND VAN HERLE Sept.-Oct. 1954.

                              De naam "doodleg(g)er" komt op vele plaatsen voor o.a. te Vaals, Oirsbeek, Heerlerheide (nabij Carisborg) enz. Ook bestond er een Doodlegerweg in de omgeving van de Beitel. Men duidde met Doodleger vroeger een drassige of woeste grond aan.

                              Opmerking

                              Bezig...
                              X