Maastricht in ansichtkaarten

[Toller]

Dus photoshoppen alla 1900!! Dank voor je uitleg zal op zoek gaan naar mijn oudste van de brug!!

[Toller]

Twee kaarten beiden niet gelopen, de bovenste heeft op de achterzijde staan:"Stadte und landschaftansichtskarten Grossverlag Jacob Krapohl, M.-Gladbach, Bismarckstr. 69". De tweede kaart blanco achterzijde, op de voorzijde iets van "M. Gluckstadt"

---

[Ingrid M.H.Evers]

Beide prentbriefkaarten zijn gemaakt door Duitse firma's. Alleen al op basis van de vormgeving kan ik zeggen dat de onderste kaart van deze twee de oudste is. Zij is uitgegeven door M. Glückstadt & Münden. Deze firma handelde vanuit Hamburg en kwam vanaf 1898 met topografische kaarten van enkele steden op de Nederlandse markt. De eerste kaarten voor Maastricht dateren waarschijnlijk uit 1899 (zie ook posting # 23). De datering van deze specifieke kaart is lastig, omdat zij, naar Toller schrijft, niet heeft gelopen en een blanco 'achterzijde' heeft. Toch kan men daar wel iets mee. De vraag is namelijk, of de adreszijde gedeeld is (een middenstreep heeft met rechts een deel voor het adres en links een ruimte voor de boodschap van de afzender). In 1905 werd die indeling internationaal verplicht. In het algemeen kan men dus zeggen dat een kaart met middenstreep dateert van 1905 of later, en een kaart zonder middenstreep van vóór dat jaar, al zijn er uitzonderingen.

De bovenste kaart is de 'jongste' en is, zoals Toller al schrijft, uitgegeven door Jacob Krapohl uit München-Gladbach. De achternaam blijft gemakkelijk hangen in het geheugen, omdat Krapohl zo sterk lijkt op het Maastrichtse woord 'krapuul'. Krapohl bracht vanaf circa 1920 topografische kaarten uit in Nederland. De (gedeelde) adreszijde van deze kaart kan nog enige aanwijzingen geven. Krapohl voorzag zijn kaarten op de adreszijde namelijk van een vijfcijferig nummer, in hoek rechts onderaan. Later voegde hij het jaartal toe aan het 'eind' van de tekst op de middellijn. Welk nummer had deze kaart en waar staat het?

Wat betreft dat 'fotoshoppen' (zie posting #31): we zitten met de 'parkkaarten' eerder in 1907-1910, dan in 1900!

[Toller]

Hartstikke bedank voor de heldere uitleg.

De achterste zijde van de onderste kaart staat alleen maar vetgedrukt "BRIEFKAART" de eerste regel begint met "AAN" gevolgd door een tweede regel. Verder staan er geen cijfers of letters aan de achterzijde.
De bovenste kaart heeft een gesplitste achterzijde met een adres- en een tekstruimte. Rechts onderaan staat het nummer "12473"

[Ingrid M.H.Evers]

Krapohl 12473 is dus een zicht op de brug naar het westen, naar de stad toe. Waarschijnlijk heeft Krapohl enkele kaarten tegelijk uitgebracht. Nr. 12472 is namelijk een zicht op de brug vanuit het zuiden, dus vanaf de Maas genomen.

De kaart van Glückstadt & Münden (Maasbrug, richting Wyck) heeft een gecombineerd nummer op de voorzijde staan. En omdat zij een ongedeelde adreszijde heeft, dateert zij van voor 1905.

[Toller]

Een mooie ingekleurde kaart. De kaart is niet gelopen en op de achterzijde staat 'N.V. Luxe Papierwarenhandel v/h Roukes & Erhart, Baarn'

[Ingrid M.H.Evers]

De NV Luxe Papierwarenhandel, voorheen Roukes & Erhardt is in de jaren 1920 actief in Maastricht. Een kaart met exact dezelfde foto-opname, maar dan in zwart/wit, ken ik uit 1924; die draagt het nummer '341'. Het onderschrift luidt: 'Maastricht. Oude Omwalling met het nieuwe park'. Het betreft dus een 'oude' kaart, die men heeft laten inkleuren en een nieuwe naam heeft gegeven. Daarmee gaan we, wat betreft de datering van deze prentbriefkaart, richting 1930. Interessant is de vraag, of de ingekleurde kaart eveneens het nummer 341 draagt.

De druktechnieken zijn inmiddels weer vooruit gegaan en de inkleuring van de kaart is een stuk professioneler dan die van het park in posting # 29. Een heel aantrekkelijk plaatje van de stadsmuur, met links nog net zichtbaar de rechter aanzet van de sluis van waterpoort De Reek. Dat rood is natuurlijk artistieke vrijheid geweest van de uitgever, die ossebloedkleur is nooit toegepast op de stadsmuren. De okerkleurige basis van het volgende rondeel kan met een beetje goede wil verwijzen naar een mergelstenen opbouw. De 'witte' muur daarboven zou dan gebouwd moeten zijn van graniet. Het is een feit dat een enkel rondeel van de stadsmuur niet geheel is opgetrokken uit mergelsteen, maar ik denk dat we ook hier de artistieke hand aan het werk zien.

Rechts op de achtergrond zijn enkele gebouwen zichtbaar van de Tapijnkazerne, die tegenwoordig ook weer te zien zijn, maar decennia lang afgedekt werden door de beplanting. Zouden er tegenwoordig nog steeds wat van die canadassen (populieren) staan?

[Toller]

Op de achterzijde van de kaart staat voor de tekst "N.V." 10. De Canadassen zijn volgens mij verleden tijd

[Ingrid M.H.Evers]

Prachtige foto, Toller. En nu blijkt ook de reden voor de kleurtjes op je prentbriefkaart: er waren bij De Reek aan de top enkele lagen baksteen gebruikt en elders breeksteen en graniet. Dat wilde men een beetje benadrukken.

[Toller]

Weer zo'n mooie ingekleurde kaart. Hij is gelopen en gestempeld in Maastricht op 24-VII-13 3-4N en in Tiel 24-VII-13 1112N. Uitgeverij is: "Kunstchromo N0 278. J.H. Schaefer, Amsterdam". Verder is de kaart ingedeeld met links een leeg schrijfgedeelte en rechts de al bekende regels waar de adressering op kwam te staan.

[Toller]

Volgens mij is het rondeel Haet ende Nyt op de kaart afgebeeld. Dan zou de foto dus gemaakt zijn voor de doorbraak bij Poort Waarachtig.


Rondeel Haet ende Nyt 2015

[Pier]

Volgens mij is het bastion Haet ende Nyt op de kaart afgebeeld. Dan zou de foto dus gemaakt zijn voor de doorbraak bij Poort Waarachtig.

Ik kan deze "gevolgtrekking" even niet volgen.
Ik kan mij vergissen, maar was het water voor het bastion Haet ende Nyt niet bekend als de Zwanengracht?

[Toller]

Ik kan mij vergissen, maar was het water voor het bastion Haet ende Nyt niet bekend als de Zwanengracht?

Voor de doorbraak van de walmuur, waardoor Poort Waerachtig ontstond, liep het water door tot voor het Bastion Haet ende Nyt. Maar waar je naar moet kijken zijn de stenen die verwerkt zijn in het bastion van de kaart ten opzichte van de foto.

[Ingrid M.H.Evers]

Volgens mij is het bastion Haet ende Nyt op de kaart afgebeeld. Dan zou de foto dus gemaakt zijn voor de doorbraak bij Poort Waarachtig.

Als dat eens waar kon zijn, Toller, dan sprong ik een gat in de lucht! Tot nu toe ken ik immers maar een enkele foto van de situatie van voor 1888. Maar ik moet je teleurstellen: we zien De Vief Köp. Ik geef toe dat het perspectief bedrieglijk is, maar het rondeel Haet ende Nijt heeft een heel specifieke bovenkant met sierrand, die bij De Vief Köp ontbreekt. Ze is goed te zien op je recente foto in posting # 41. Dat die rand er ook al zat rond 1900, kun je zien op de in 1905 gelopen ansichtkaart, die je plaatste in posting #15. Maar het meest overtuigt de door Theodor Weijnen in 1870 gemaakte opname van de muur tussen beide rondelen. Zie de uitgave: Geslechte vestingwerken van Maastricht, Maastricht 2005, pag. 13.

Voor de goede orde: Haet ende Nijt en De Vief Köp zijn geen bastions, maar rondelen, al worden deze afgevlakte muurtorens nog steeds geheel onjuist door jan en alleman zo genoemd.

[Ingrid M.H.Evers]

Weer zo'n mooie ingekleurde kaart. Hij is gelopen en gestempeld in Maastricht op 24-VII-13 3-4N en in Tiel 24-VII-13 1112N. Uitgeverij is: "Kunstchromo N0 278. J.H. Schaefer, Amsterdam".

Schaefer was al omstreeks 1902 actief in Maastricht. 'Kunstchromo' verwijst naar het door hem gebruikte procedé voor kleurendruk. De vroegste kaart van deze uitgever met deze opdruk die ik ken, is gelopen in 1905 en laat 'de waaragtige poort' zien vanuit het zuiden, dus met de Pieterskade. Jouw in 1913 gelopen kaart staat daar haaks op, maar ik kan tot mijn spijt geen direct verband leggen.