ENCI-archief

[Pier]

25.000 euro als eerste aanzet voor (sociaal-)historisch onderzoek ENCI

De gemeente Maastricht stelt 25.000 euro beschikbaar aan het Sociaal Historisch Centrum Limburg (SHCL) voor het inventariseren en ontsluiten van het ENCI-archief.
Ook de provincie Limburg en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed dragen hieraan bij met respectievelijk 50.000 euro en 15.000 euro.
Het SHCL stelt zich, met deze incidentele subsidies, garant voor een succesvolle voltooiing van het project.


(Foto: Wiki Commons)

Fondsverstrekkers en sponsoren gezocht
Met deze incidentele subsidies wordt o.a. beoogd dat andere (private)fondsverstrekkers en sponsoren het geld bijeen brengen om het geraamde totaalbedrag van ruim 440.000 euro voor inventarisatie, ontsluiting en toekomstige publieksactiviteiten mogelijk te maken.

Grootste werkgever
De Eerste Nederlandse Cement Industrie (ENCI) werd in 1924 opgericht.
Het bedrijf verkreeg in 1926 van de Nederlandse overheid een exploitatieconcessie voor de winning van Limburgse mergel op de Sint-Pietersberg, een onderdeel van het Plateau van Caestert, even ten zuiden van Maastricht.

Al in 1923 werden de eerste schetsen gemaakt voor de nieuwe fabriek aan de Lage Kanaaldijk.
In 1930 had het bedrijf, met een oppervlakte van bijna 29.000 m^2, al 377 werknemers in dienst.
Tot circa 1970 was de ENCI een van de grootste werkgevers van Maastricht.

Verkoop
Na de verkoop van het ENCI-fabriekscomplex in 2022 droeg Heidelberg Materials, zoals de officiële eigenaar van ENCI Maastricht sinds 2022 heette, op 29 september 2023 haar archief officieel over aan het Sociaal Historisch Centrum Limburg.
Heidelberg Materials schonk bovendien 50.000 euro voor het ijzer-, zuur- en schimmelvrij maken van het tot dan in een grot opgeslagen archief en het ompakken in zuurvrije dozen. Het archief werd hierdoor geprepareerd voor de toekomst.

Het in 2022 overdragen archief bevat ook alle stukken van de in 1927 door de ENCI gekochte Nederlandsche Portland-Cementfabriek in Vijlen. Dit bedrijf in Vijlen werd in 1929 gesloten.

Verbinding in de toekomst
De gemeente Maastricht is van mening dat inventarisatie en ontsluiting van het bedrijfsarchief van ENCI een groot de cultuur- en sociaalhistorische waarden heeft.
De ontsluiting van dit gigantische archief, het archief bevat 500 strekkende meter bedrijfsgeschiedenis en is het volledige geheugen van ENCI, zorgt voor de verbinding tussen het fabrieksterrein, de bevolking en de toekomstige bezoeker.

[Ingrid M.H.Evers]

Het ENCI-archief

Goed dat voor dit project gelden beschikbaar komen. Het is een zeer omvangrijk archief, het beloopt tweehonderdvijftig (250 !) strekkende meter papier.
Weinigen realiseren zich dat er misschien wel een tot twee jaar overheen zullen gaan, voordat het beschikbaar is voor een onderzoeker of geïnteresseerde. Heel wat werk moet door archiefmedewerkers worden verzet voordat er zelfs maar een eerste globale ordening van de stukken kan plaats vinden: chemische reiniging bij een gespecialiseerd bedrijf om schimmels, beestjes en bacteriën te doden, handmatige en voorzichtige (want oud papier is bros) verwijdering van paperclips, nietjes, plakband, elastiekjes, metalen clips, metalen hechtingen, ringbanden, plastic hoezen (waarin weekmakers zitten die het papier en foto's aantasten) enzovoort.

Daarna komt eindelijk de eerste schifting van de stukken op onderwerp of tijd, en eerst daarna kan een archivaris zich zetten aan het bestuderen van de stukken, het verzamelen in zuurvrije papieren omslagen en het maken van een overzicht (inventaris). Eerst als die inventaris ook na afloop van dat langdurige proces niet meer verandert (d.w.z. de ordening van de stukken niet meer wisselt, dus de locatie van al die omslagen in al die nieuwe zuurvrije dozen constant is), kan de beschrijving definitief worden opgemaakt en in druk verschijnen en/of in digitale versie op de website worden geplaatst.

Pas op dat ogenblik kunnen wij (het publiek) bij het SHCL (dus niet het HCL, al gebruiken ze dezelfde studiezaal), de werkkaart van vader of grootvader opvragen (zoals we recent konden doen op de speciale open dag in verband met het overgedragen archief van enkele mijnen), of nalezen wat de ENCI deed met of voor het landschap, welke huizen het bedrijf op Sint Pieter verhuurde aan werknemers of anderen, of om duizend andere vragen met betrekking tot het reilen en zeilen van het bedrijf uit te zoeken. Op de website van het Sociaal Historisch Centrum Limburg is hierover meer te lezen dan alleen de link die ik hieronder bijvoeg. Het SHCL is overigens ook zeer actief op Facebook.

Ik krijg de link van de URL niet geüpload, dus ik voeg hem hier maar toe: https://www.shclimburg.nl/collecties...bergarchief



Heeroom Gerrit van Rijt (links) en Dina Raemaekers (rechts) bij familiebezoek, mogelijk te Roggel.
SHCL, Collectie G. van Rijt, ca. 1948

Persoonlijk ben ik vooral benieuwd naar Dina Raemaekers (1906-1975). Zij was het petekind van de priester/amateurfotograaf Gerrit van Rijt (1870-1959) en heeft na zijn overlijden zijn bijzondere fotoarchief, met honderden glasnegatieven van onder meer Maastricht tussen 1895 en 1920, zorgvuldig bewaard. Dina was een kind van Van Rijts zus Drika en Hendrik Hubert Raemaekers, eigenaar/molenaar te Roggel. Best opvallend voor een molenaarsdochter op het Limburgse platteland, kreeg zij een voortgezette schoolopleiding op een pensionaat te Aarle-Rixtel, haalde haar Hanzediploma (1921, handelsdiploma met boekhouden, enkel en dubbel handelsrekenen, handelsrecht, Nederlands, Duits en handelsaardrijkskunde) en later het diploma bibliothecaresse (1937).

Daarna ben ik het spoor bijster, maar het schijnt dat zij na 1945 bij de ENCI in dienst kwam als 'sociaal verzorgster'. Naar de eisen van de tijd werd dat later 'maatschappelijk werkster'. Dat de ENCI als continue-bedrijf de geestelijke en materiële gezondheid van zijn werknemers ter harte ging, blijkt wel uit het feit dat Dina daar mogelijk 25 jaar als zodanig heeft gewerkt. Ze bleef ongehuwd en schijnt steeds gependeld te hebben naar haar werk. Ze stierf ten gevolge van een auto-ongeluk in Midden-Limburg.

Waaruit haar werk precies bestond, zal het archief tezijnertijd uitwijzen. In mijn optiek is haar grote verdienste het behoud van de collectie(s) Van Rijt, waarvan een tweede omvangrijke verzameling momenteel wordt geïnventariseerd en eveneens op de website van het SHCL beschikbaar zal komen.

[Antonius]

Beste Ingrid M.H.Evers, is er inmiddels een nieuwe link? Die in Uw bericht hierboven nummer 2 geeft een foutmelding
404: Pagina kan niet gevonden worden

groeten

[Ingrid M.H.Evers]

Probeer het hier eens mee, Antonius: https://www.shclimburg.nl/collecties...n/enci-archief. Er zijn verschillende aspecten aan de verzorging van dat archief, stap 1 was de overdracht uit de berg.

[Antonius]

Dank U, die werkt. Ga nu lezen.