De eerste huisnummers in Maastricht: ca. 1770

[Haas]

Tot mijn chagrin moet ik bij bijna al Haas' vragen er het zwijgen toe doen.



Eindconclusie: geen enkele vraag van Haas is hiermee afdoende beantwoord.

Deels heeft het te maken met bij bouwen op plekken waar men geen huisnummers meer beschikbaar had, of men zou met nagatieve huisnummers moeten gaan werken. Ik zei al: neem eens een kijkje in de Calvariestraat, de 7-Januaristraat.

Maar hoe is Achter de Barakken dan te verklaren, zo rond het Huis met het Handje? Daar is ook nieuwbouw gepleegd.

Hernummeren, zoals in de Meester Ulrichweg en de Longinastraat is gebeurd, zal op meerdere plaatsen zijn gebeurd. Lijkt me gewoon lastig, als je eerst op Longinastraat 30 woont, en dan plotseling op nummer 81.

Dat is een voormalig klasgenote overkomen, die kreeg destijds ineens te horen van de schoolleiding, dat het niet gewenst was dat leerlingen gedurenede het schooljaar gingen verhuizen. Terwijl het dus alleen om huisnummerwijziging handelde.

[RaoulWijnands]

Mevrouw Evers, wat u hierboven over de huisnummering heeft geschreven (waarvoor mijn grote dank!), geldt dat ook voor de dorpen rondom Maastricht? Ik heb een kaart die mijn overgrootvader in 1918 aan mijn overgrootmoeder stuurde, met het adres 'Kruisstraat 166A' in Heer. Maar bij mijn beste weten lagen er in de Kruisstraat in Heer helemaal niet zo veel huizen. Zou men in 1918 in de dorpen nog doorlopend hebben genummerd, in plaats van per straat??

[Ingrid M.H.Evers]

Huisnummering in Heer, Scharn, Caberg en Wolder (1)

De huisnummering, zoals die in de stad Maastricht plaats had vanaf 1888, was identiek aan de huidige: een nummering per straat, met aan de ene zijde even, en aan de andere zijde oneven nummers. Dat gold echter niet voor de aangrenzende gemeenten.

Van oudsher werden de huisnummers in de gemeente Oud-Vroenhoven (waar Wolder, Caberg en Nederlands Smeermaas onder vielen) en de gemeente Heer (waar Scharn onder viel) op de Maastrichtse wijze aangebracht, namelijk als geschilderde zwarte ovalen met witte cijfers, op ooghoogte rechts naast de voordeur. De volgorde van nummering was er echter niet volgens straat, maar was doorlopend; ze bestreek een veel groter gebied. Daardoor liepen de huisnummers - letterlijk - hoog op. Ook werd op veel adressen het cijfer aangevuld met een letter.

Het adres Kruisstraat 166A in Heer, dat hierboven in posting # 17 wordt genoemd, verwijst inderdaad naar een huis in de Kruisstraat. De toevoeging 'A' verwijst echter naar een doorlopende nummering op basis van een wijkindeling, in dit geval een kadastrale sectie van het gemeentelijke grondgebied. In veel gemeenten met een meer landelijk karakter was het grondgebied opgedeeld in vijf tot tien of meer 'secties'. De huizen binnen zo'n sectie waren dan doorlopend genummerd met als toevoeging op het huisnummer de letter van de sectie. Tot ver in de twintigste eeuw is op verschillende plaatsen die doorlopende wijkindeling gehandhaafd. Ik heb de krantensite Delpher voor de Limburgse gemeenten geraadpleegd, en ontdekte dat Berg en Terblijt (1950), Wylre (1953), Eys (1954) en Maasband (1974) eerst ruim na de Tweede Wereldoorlog hun huisnummering wijzigden van doorlopend naar straatsgewijs.

Wanneer de huisnummering in de gemeente Heer precies is aangepast van doorlopend naar straatsgewijs, heb ik niet gevonden op Delpher. Ook de onvolprezen Geschiedenis van Heer, door J.M. van de Venne, (1957), laat ons hierbij in de steek. Ik vond in die uitgave nog wel de vermelding van een huisnummer 43 D in 1921 (p. 248 ).

Ik vermoed dat het in elk geval in de jaren 1920 zijn beslag heeft gekregen. Tal van zuidelijke gemeenten zijn (zie Delpher) in die jaren bezig met deze problematiek:

* 1924, 1927, 1928 Amstenrade
* 1924 Simpelveld
* 1925 Ubach over Worms
* 1926 Susteren, Vaals
* 1927 Houthem
* 1928 Geulle
* 1930 Amby, evenals Margraten, Eijsden, Valkenburg, Broek-Sittard, Kessel, Hulsberg, Posterholt, Bocholtz, Weert, Meijel, Nederweert
* 1931 Merkelbach, Stein, Heerlen
* 1933 Meerssen (deel van de gemeente)
* 1936 Jabeek
* 1938 Brunssum
* 1939 Helden

Wat betreft de gemeente Oud-Vroenhoven: ik heb een jaar geleden twee ansichtkaarten met een adres volgens wijkaanduiding in handen gehad. De ene was geadresseerd aan iemand op de Tongerseweg, de ander aan iemand op Caberg. Beide hadden een lettertoevoeging in het huisnummer zitten, die verwees naar een wijk of sectie. Tot mijn spijt heb ik die gegevens niet terug kunnen vinden.

Het is echter goed mogelijk dat men die gegevens kan terugvinden op de website met kadastrale kaarten en andere gegevens. Ik ben daar niet op thuis, maar misschien dat een andere MO-er daar uitkomst kan bieden?

[Ingrid M.H.Evers]

Huisnummering in Heer, Scharn, Caberg en WolderRegister van huisnummers te Maastricht voor 1850, 1888 en 1927 etc. l

[Ingrid M.H.Evers]

Huisnummering in Heer, Scharn, Caberg en Wolder

[El Loco]

Huisnummering in Maastricht: een recapitulatie

1. Omstreeks 1770: de eerste, doorlopende nummering voor de hele stad, even en oneven nummers volgen elkaar aansluitend op.

2. 1806: tweede, doorlopende nummering, waarbij ook niet-woonhuizen (onbebouwde percelen, schuren etc.) worden meegenomen en waarbij net als in ca. 1770 geen verdeling wordt gemaakt in een even en oneven zijde van de straat. Incidenteel worden nummers overgeslagen, zonder dat daar een duidelijke verklaring voor is. Totaal aantal huizen c.q. huisnummers: 2905.

3. 1850: derde, doorlopende nummering, echter zonder tuinen, schuren en dergelijke. Net als de eerdere lijsten is deze nieuwe nummering noodzakelijk vanwege alle nieuwe huizen en bedrijven die niet passen in de eerdere opstelling. Totaal aantal uitgegeven nummers: 3098, dus bijna honderd meer als in 1806.

4. 1888: moderne nummering per straat, met de even nummers rechts, en links de oneven zijde.

Moet toch even zeggen dat dit draadje door de jaren heen een baken is geweest voor mij (en waarschijnlijk vele anderen), als ik even niet meer wist hoe het ook weer zat met die huisnummering. Dank Ingrid voor dit heldere overzicht!

Het blijft jammer dat er geen online tabel beschikbaar is van de historische en huidige huisnummers in het centrum van Maastricht.

[Ingrid M.H.Evers]

Huisnummering in Maastricht: een recapitulatie

1. Omstreeks 1770: de eerste nummering, doorlopend per straat, even en oneven nummers volgen elkaar aansluitend op. Dus telkens beginnend vanaf nr. 1. Het nadeel daarvan was volgens de Fransen 35 jaar later, dat men geen goed idee kreeg van hoeveel huizen er nu precies waren in de stad.

2. 1806: tweede nummering, doorlopend door de hele stad, waarbij ook enkele niet-woonhuizen (tuinen, onbebouwde percelen, schuren etc.) worden meegenomen. Net als in 1770 wordt geen verdeling gemaakt in een even en oneven zijde van de straat. Incidenteel worden nummers overgeslagen, zonder dat daar een duidelijke verklaring voor is. Totaal aantal huizen c.q. huisnummers: 2905.

3. 1850: derde nummering, doorlopend door de hele stad, echter zonder tuinen, schuren en dergelijke. De nieuwe nummering is noodzakelijk vanwege nieuwe huizen en bedrijven die niet meer passen in de eerdere opstelling. Totaal aantal uitgegeven nummers: 3098, dus bijna honderd meer als in 1806.

4. 1888: moderne nummering per straat, met de even nummers rechts, en links de oneven zijde.

Ik kwam gisteren tot de ontdekking, dat ik niet helemaal juist zat met de regeling van 1770. Eigenlijk week die weinig af van onze huidige nummering. Elke straat werd genummerd van 1 - (eind). Alleen maakte men geen onderscheid tussen even en oneven. Genummerd werd per straatwand. Eerst helemaal de ene kant, daarna - verder tellend - de andere. Tegenwoordig is de ene gevelwand even en de andere oneven.

[Ingrid M.H.Evers]

Huisnummering in Maastricht

[Antonius]

Huisnummering in Maastricht

cardo maximus en decumanus maximus

Dat wist ons Arestied Witlox nog te vertellen op excursie in Maastricht; de uitrichting van wegen en straten was bij voorkeur van die romeinen noord zuid met winkels en oost west met woonhuizen
Vicus of Wyck heeft samen met de martinuspoort (uitgezonderd het sterrenplein) datzelfde patroon dat zie je vanzelf op de kaart.

Op openstreetmap een kaart met huisnummers zie je dat ook, oplopende van oost naar west
https://www.openstreetmap.org/search....84887/5.69977

p.s. de wycker brugstraat is naderhand aangepast qua bestemming wegens de route naar het station

[Ingrid M.H.Evers]

Mooie tip, Antonius, daar moet ik eens op studeren. En hij is al weer een tijdje tot zijn vaderen verzameld, maar ik mis Stied nog steeds.

[LeJuLo]

Hoi allemaal,
in verband met mijn stamboom zoek ik het actuele adres van de voorouders van mijn zwager. Ze woonden rond 1860 in de Grote straat 1804 in Maastricht.
Wie kan mij zeggen, welk adres dit nu is ?
Alvast bedankt !

[Verwijderde gebruiker]

Hoi allemaal,
in verband met mijn stamboom zoek ik het actuele adres van de voorouders van mijn zwager. Ze woonden rond 1860 in de Grote straat 1804 in Maastricht.
Wie kan mij zeggen, welk adres dit nu is ?
Alvast bedankt !

Groote Staat 1804 = nu nummer 6.

[LeJuLo]

Dank je Breuer,
super snelle antwoord.

weet u ook nog Bogaardenstraat 1375 ?

[Ingrid M.H.Evers]

Bogaardenstraat 1375 ?

Werd vanaf 1888 nr. 1: het Twaalf Apostelenhuis, waarover op deze site meer te lezen valt (XII Apostelenhuis).

[LeJuLo]

Hoi Ingrid,
hartstikke bedankt. Nu heb ik weer een heel stuk familiegeschiedenis erbij. Ik moet in ieder geval Maastricht weer eens opzoeken. Groeten