Zinkwitstaking 1929

[Verwijderde gebruiker]

Duikbotenbrigade (3)

Wat moeten we met die 'klöppel' en 'biel'?

In het dialect heeft "klöppel" een ongunstige betekenis, zoiets als kluns, zebedeüs. En met "biel" wellicht met de botte bijl?

[Ingrid M.H.Evers]

Duikbotenbrigade (3)

In een voorgaande posting kwam dit couplet naar voren:

'En Steegmans mèt z'ne klöppel
en Riga mèt zie biel
Die wèlle us kaome liere
wat de tien geboje zien'

We mogen wel aannemen dat de dichter hier zijn dichterlijke vrijheid heeft uitgeoefend. Het is ondenkbaar dat twee geestelijken in 1929 tijdens de Zinkwitstaking hebben rondgelopen met een knuppel, respectievelijk een bijl. Beide heren hebben ongetwijfeld hun invloed uitgeoefend bij de katholieke arbeiders, op een wijze die in die jaren binnen de katholieke kerk gebruikelijk was. Dat de niet-katholiek gebonden arbeiders (neutraal of socialistisch) daartegen in het geweer kwamen en de pogingen van deze plaatselijk invloedrijke geestelijken bespotten, is begrijpelijk. Maar werkelijke 'wapens' in een gewelddadige strijd?

Wat moeten we met die 'klöppel' en 'biel'? Een bijl zou door de politie in beslag zijn genomen, ook al was de eigenaar geestelijke. Als we die 'biel' serieus moeten nemen, zou je hem figuurlijk kunnen zien: de welbespraaktheid van de kapelaan, waardoor hij de katholieke arbeiders op zijn hand kon krijgen, of waarmee hij korte metten maakte met de argumenten van zijn socialistische tegenstanders.

Wat betreft de 'klöppel': in sommige krantenberichten van socialistische zijde wordt in 1929 en in augustus 1930 melding gemaakt van door de geestelijken meegevoerde 'stokken' (zie bijvoorbeeld het blad 'Voorwaarts'). Op dezelfde datum in augustus 1930 geeft een andere socialistische krant ('Het Volk') een duidelijker aanwijzing; zij stelt dat kapelaan Riga 'gewapend (was) met een Alpenstok'.

In aanmerking genomen dat het in 1929 soms hard tegen hard ging en de geestelijken die de werkwilligen begeleidden, tot hun niet geringe geschoktheid door omstanders met van alles en nog wat werden bekogeld, (nooit eerder had men hun geestelijke waardigheid bedreigd), zou het begrijpelijk zijn indien zij een vorm van zelfverdediging met zich meedroegen.

Echter, indien het bij die stokken ging om een 'Alpenstok', (zoals koelere socialistische geesten een jaar later in augustus 1930 stelden), dan was dat niet meer dan een wandelstok. Mijn ouders, die in de jaren 1930 heel wat afwandelden in Duitsland, Zwitserland en Luxemburg, hadden er meer dan tien op zolder liggen. Het verschil met een gewone wandelstok was, dat de eigenaar van elk in de bergen bezocht oord een metalen herinneringsplaatje aan de stok bevestigde. Vandaar de titel 'Alpenstok'. Niet direct een wapen, maar wel handig in noodgevallen.

[Koelekopke]

Foto werkwilligen Zinkwitstaking 1929



Zinkwitstaking 1929. Groepsportret van werkwilligen op het fabrieksterrein.

Bron : HCL

[Koelekopke]

Foto Zinkwitstakers 1929



Franciscus Romanusweg. Zinkwitstaking. Tekst op achterzijde: de stakers van de Nederlandse Vereniging van Fabrieksarbeiders, gefotografeerd tijdens de staking in 1929 op de Franciscus Romanusweg.

Bron : Limburgs Erfgoed

[Koelekopke]

Grafmonument H.J. Beckers



Beschrijving Grafmonument H.J. Beckers

Inleiding GRAFMONUMENT van Hubertus Johannes Beckers, de Maastrichtse arbeider die tijdens de Zinkwitstaking in 1929 door marechausseekogels werd gedood. Gesitueerd op het ongewijde, socialistische deel van de begraafplaats aan de Tongerseweg. Omschrijving Kalkstenen gedenkteken bekroond door een reliëf van een fakkeldrager in realistische stijl. Het opschrift op de sokkel luidt: "Hubertus Johannes Beckers 1897 x 1929 IN DEN STRYD GEVALLEN". Waardering Het grafmonument van Beckers is van cultuurhistorische waarde als bijzondere uitdrukking van een culturele, sociale, geestelijke en typologische ontwikkeling. De architectuurhistorische waarden worden bepaald door de stijl, de esthetische kwaliteiten en het materiaalgebruik. Het graf Beckers is een zeer belangrijk onderdeel van de begraafplaats aan de Tongerseweg en heeft als zodanig een historisch ruimtelijke relatie met de aanleg van de begraafplaats. Het gedenkteken is in hoge mate gaaf en beschikt in regionaal perspectief over een zeer hoge mate van typologische zeldzaamheid.

Bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

[Koelekopke]

Jo Beckers, kleinzoon van Hubert Deckers, het tweede slachtoffer van de Zinkwitstaking vertelt :

http://www.zichtopmaastricht.nl/teks...zinkwitstaking

[Ingrid M.H.Evers]

Duikbotenbrigade (2)

Het is misschien goed hier een beschrijving van de staking te geven. Het onderstaande is met toestemming van de auteurs overgenomen uit de Historische Encyclopedie Maastricht (2005):

Zinkwitstaking. staking bij de Maastrichtse Zinkwitmaatschappij* [mzm] (22 juli-ca. 20 november 1929), hoogtepunt van de strijd tussen de katholieke en socialistische vakbeweging tijdens het Interbellum. Aanleiding: ontslag van enkele arbeiders; oorzaken: slechte arbeidsomstandigheden en te geringe beloning. Na de erkenning van de r.k. arbeidersbond Sint Willibrordus door de directie van de mzm besloten de katholiek-georganiseerden het werk te hervatten (2 augustus). De werkwilligen werden door de socialistische arbeiders bedreigd en daarop aanvankelijk in de fabriek ondergebracht, waar op drie zondagen een mis voor hen werd gelezen. Half september kwam het rond de werkwilligen tot relletjes in de stad, die op 16 oktober door slecht gecoördineerd optreden van de politie leidden tot twee slachtoffers, zie Beckers en Houben (...). Het weekloon werd na de staking in de lithopoonafdeling van de mzm met 1,80 gld verhoogd, maar toch achtte de socialistische bond de staking verloren door het te snel overstag gaan van de roomse arbeidersbond.
L: De zinkwitstaking 1929, leven en strijd van de arbeiders/sters in het Maastricht van de jaren twintig, Maastricht 1979. J.J.F. van den Boogard, Marechaussee in Maastricht, (Maastrichts Silhouet, 29), Maastricht 1989, 39-42.

Steegmans blijkt géén politieagent te zijn geweest. De priester Joseph Conraad Hubert Steegmans (1884-1957) was ten tijde van de Zinkwitstaking aalmoezenier van sociale werken (1923-1933). Hij was door zijn dictatoriale optreden een omstreden figuur, zowel bij de arbeiders als later bij zijn parochianen (Wyck, 1933-1937; Sint Pieter, 1937-1953). Niettegenstaande het bovenstaande liedje heeft hij volgens de literatuur een verzoenende rol gespeeld tijdens de Zinkwitstaking (1929).

Met Riga werd inderdaad de kapelaan van de Onze Lieve Vrouwekerk bedoeld, zoals blijkt uit dit bericht in de krant Het Volk, dagblad van de arbeiderspartij, dd. 21 februari 1930. Hij werd in 1930 de geestelijk adviseur van de kring Maastricht van de Bond van RK Jongens Patronaten (een soort wijkcentra voor werkende jongeren).

De gebeurtenissen rond de Zinkwitstaking ebden door tot in 1930. Er kwam een officieel regeringsrapport over de gebeurtenissen waarin meer dan honderddertig getuigenissen werden verwerkt. Een bespreking daarvan vanuit socialistische hoek is hier te vinden. Zie ook hier.

Literatuur
Pierre H.J. Ubachs en Ingrid M.H. Evers, Historische Encyclopedie Maastricht, Zutphen 2005; zie: Steegmans en de daar opgegeven literatuur.

[Koelekopke]

Ik heb nog een andere foto gevonden van de begrafenis van agent Houben, slachtoffer Zinkwitstaking 1929.
Foto is afkomstig van het RHCL

[Verwijderde gebruiker]

In verband met de overzichtelijkheid: Zouden bovenstaande berichten niet beter hier opgenomen kunnen worden ?

Stakers zijn verder getrokken

Nu kan Brother W. wissen

[Verwijderde gebruiker]

Alles is relatief.

Joseph Conrard Hubert Steegmans werd geboren op 31 maart 1884 te Heythuysen en overleed plotseling, kort na zijn emeritaat (1 december 1957) op 21 december 1957 te Heythuysen. Pastoor Steegmans werd te St. Pieter begraven. Hij werd 1 april 1911 tot priester gewijd te Roermond en was kapelaan te St. Pieter van 1911-1914, kapelaan te Wijck van 1914-1923, aalmoezenier sociale werken van 1923-1933, rector te Wijck van 1933-1937, pastoor van St. Pieter van 1937-1957. Tijdens de Eerste Wereldoorlog wist kapelaan Steegmans op St. Pieter honderden Belgische vluchtelingen onder te brengen. Hij gaf de opdracht tot de bouw van de kerk van St. Pieter "beneden". Zijn eigenzinnig optreden leverde vaker problemen op met de arbeiders en zijn parochianen. Hij speelde een verzoenende rol tijdens de Zinkwitstaking in 1929. Na de bevrijding in 1945 had pastoor Steegmans zich in de rol van gevangenisaalmoezenier duidelijk ingezet voor een betere behandeling van politieke gevangenen. Ook had hij een duidelijke mening over de manier waarop (vermeende) NSB'ers waren gearresteerd. De willekeurige vernederingen en mishandelingen zonder dat schuld bewezen was, werden door hem volmondig en publiekelijk afgekeurd. Hij pleitte voor een waardige behandeling van verdachte personen. Ridder in de Orde van Oranje Nassau.

De vraag is nu hoe je "verzoenende" rol moet interpreteren. Omdat te weten te komen zal er meer onderzoek nodig zijn.

[Haas]

Wetende wat ik nu weet, dat pad tussen de Willibrordusstraat en de Amandusstraat had dus nooit naar Steegmans genoems mogen worden. Of heeft ie ook iets goeds voor de mensheid betekend?

[Verwijderde gebruiker]

Steegmans.

Ik denk dat met Steegmans kapl. Jos. Steegmans wordt bedoeld. De latere pastoor van de nieuwe parochie Sint Pieter "beneden".

[Ingrid M.H.Evers]

Duikbotenbrigade (1)

Geweldig! Ik zegen de dag dat Tiny Fey besloot het Maastrichtse lied te gaan vastleggen.

Steegmans 'mèt z'n klöppel' was kennelijk een politieagent in die jaren. Hij was waarschijnlijk nog niet bij het korps in 1915. Toen werd bij gelegenheid van de verhuizing van het politiebureau van de Markt naar het Vrijthof een groepsfoto gemaakt van het korps. Steegmans staat niet op de foto en wordt evenmin genoemd in een aanvullende lijst van agenten.

Riga 'mèt sie biel (bijl?)' lijkt me minder makkelijk te plaatsen.
Er stond tussen 1919 en 1934 een kapelaan Riga (Maria Theodorus Ludovicus Hubertus) aan de Onze Lieve Vrouwekerk. Ten tijde van de Zinkwitstaking was hij ca. 43 jaar oud. Maar behalve dat hij geestelijke was, zie ik geen direct verband met de Roomse 'duikbotenbrigade'. Riga was een in Maastricht vaker voorkomende naam.

Literatuur
De gegevens over kapelaan Riga komen uit Jan G.C. Simonis, Zielzorgers in het bisdom Roermond, 1840-2000, Sittard 2011, blz. 377.

[Verwijderde gebruiker]

Ik heb natuurlijk al met Tiny gesproken. Zij zal mij berichten wat zij weet over het betreffende liedje.

Vaan Tiny:

Teks:
versie 1
Om duikboot te wezen
om duikboot te zijn
Dan moet je bij de blauwe
verenigd zijn.

En Steegmans mèt z'ne klöppel
en Riga mèt zie biel
Die wèlle us kaome liere
wat de tien geboje zien.

versie 2
Om duikboot te wezen
om duikboot te zijn
Moet je bij de kattelieke
verenigd zijn.

De gezongen versie: http://www.breurhenket.com/MO/Duikboot.mp3



Bron: Ubachs: "Een eeuw modern kapitalisme".

[Verwijderde gebruiker]

Bron: het geheugen van Nederland. 1916.