Zinkwitstaking 1929

[Verwijderde gebruiker]

Met duikboot wordt bedoeld een stakingsbreker en dat waren de blauwen in die tijd hoofdzakelijk

[Pier]

Duikbotengeneraal

In het boekje "De Zinkwitstaking 1929" van de stichting werkgroep Geschiedenis Arbeidersbeweging Limburg (197, wordt op blz. 106 Leo Corsius geciteerd:

"Poels, dat noemden wij de duikbotengeneraal....".

Bedoeld wordt natuurlijk de priester/aalmoezenier Hendrik Andreas POELS
(Venray 1868 - Heerlen 1948 ).

Van Poels is bekend dat hij probeerde veel Maastrichtse arbeiders te bewegen om in de mijnen in de Oostelijke Mijnstreek te gaan werken.

Het is maar een hypothese, maar misschien noemden ze hem daarom de Duikbotengeneraal, omdat hij de (fabriek)arbeiders ondergronds wilde laten werken.

[Ingrid M.H.Evers]

Katholieke stakingsbrekers = onderkruipers = 'duikboten' (1929)

Als ik me goed herinner bestaat er een foto van een duikboot in een carnavalsoptocht. Ergens in Maastricht in Oude Ansichten?

De enige referentie aan 'duikboten' die ik in de gauwigheid kan vinden, staat in het fel rood getinte boek van Michiel Ubachs, Een eeuw modern kapitalisme, de Regouts/Leed en strijd van Maastrichts proletariaat, Maastricht 1934 (heruitgave Nijmegen 1976). In verband met de Zinkwitstaking van 1929 wordt melding gemaakt van een 'duikbotenbeschermingsbrigade', bestaande uit geestelijken en studenten, 'welke laatste met gummiknuppels bewapend waren' (pag. 197).

' 's Morgens tegen vijven trokken de geestelijken per rijwiel naar buiten, waar zij de "duikboten" afhaalden. In groepen trokken zij stadwaarts met Marechaussée's voorop, de veldwachters en geestelijken ernaast.' (pag. 201).

[Verwijderde gebruiker]

Geweldig! Onze stoomboot van sint nicolaas gaat terug op Mozart. Hoe vind je dat toch allemaal, Breur?

Met Olterdissen gesproken

[Ingrid M.H.Evers]

Geweldig! Onze stoomboot van sint nicolaas gaat terug op Mozart. Hoe vind je dat toch allemaal, Breur?

[Verwijderde gebruiker]

Mozart - Haffner Serenade - 3rd movement: Menuetto.

De melodie stamt uit 1776:

[ame]http://www.youtube.com/watch?v=DMYan4aN1E4[/ame]

[Verwijderde gebruiker]

Zie ginds komt de stoomboot - Orkest C'est Tout.

Zie ginds komt de stoomboot - Orkest C'est Tout.

[ame]http://www.youtube.com/watch?v=E9c96D8_nI0[/ame]

Zie ginds komt de stoomboot (tekst: Jan Schenkman, melodie: Im Märzen der Bauer of als mineurvariatie Menuet uit de Haffner-serenade van Mozart). Het lied is dus gebaseerd op een oude melodie die de stakers uit 1929 ongetwijfeld kenden.

[ame]http://www.youtube.com/watch?v=XDjjRrHGDnc[/ame]

[Verwijderde gebruiker]

Misschien weet Tiny Fey een antwoord?

Ik heb natuurlijk al met Tiny gesproken. Zij zal mij berichten wat zij weet over het betreffende liedje.

[Ingrid M.H.Evers]

Misschien weet Tiny Fey een antwoord?

[Verwijderde gebruiker]

Ik hoorde gisteren de volgende tekst door een oom vertellen:

Om een duikboot te zijn,
Om een duikboot te wezen,
Moet je bij de katholieken zijn.

De melodie ken ik niet, maar ja is ook al lang geleden.

[Verwijderde gebruiker]

Staking zinkwit 1929

Via MO e-mail werd ons de volgende vraag gesteld:

Beste,

Ik heb een vraag. Vroeger heb ik wel eens een liedje gehoord daar kwam in de tekst steeds het woord duikboot in voor. Later is de melodie gebruikt door het dweilorkest C'est tout, en zij maakte ervan "zie ginds komt de stoomboot".

Nou is mijn vraag:
1: heeft iemand de tekst zoals die in 1929 werd gezongen door de
zinkwitstakers?
2: weet iemand hoe het origineel heet?

Ik hoop dat u mij kunt helpen.

[Verwijderde gebruiker]

Volgens mij gaan we daar binnenkort iets aan doen

[Tedje]

Dank

Tijdens een zoektocht over de Algemen egraafplaats aan de Tongerseweg kwam ik het graf tegen van agent Houben. Voor Tedje heb ik hem op aangepaste grootte.

Bedankt!
Ik moet dadelijk gelijk eens kijken of het graf ook genoemd staat in het boekje:
"Als de stemmen zwijgen, dan spreken de stenen".

Volgens mij hebben we ook een thread waarin de foto's van de begrafenis van Mathias Houben te zien zijn.
Maar zelfs de zoekfunctie biedt nu geen soelaas :(

[Verwijderde gebruiker]

Tijdens een zoektocht over de Algemen egraafplaats aan de Tongerseweg kwam ik het graf tegen van agent Houben. Voor Tedje heb ik hem op aangepaste grootte.

[SJEF �]

Zinkwitstaking 1929

KREPUUL CONTRA DUIKBOTEN BIJ DE ZINKWITSTAKING

Twee levenloze lichamen op het asfalt van de Statensingel in Maastricht.
Dat was het resultaat van de Zinkwitstaking negentig jaar geleden, die deze week werd herdacht.
Maastricht was maandenlang in een staat van burgeroorlog tussen de 'rode' socialisten en 'blauwe' katholieken.
Het is een schande.
Het is zwaar, vuil en ongezond werk bij de vuurhete ovens waarin de pigmentstoffen zinkwit en lithopoon gemaakt worden.
De arbeiders moeten rondkomen van een hongerloon, terwijl de miljoenen binnenstromen.
Elke poging de werkomstandigheden aan te kaarten, wordt keihard de kop ingedrukt door de autoritaire directie.
Een kritisch rapport van het katholieke Werkliedenverbond is duidelijk.
De Maastrichtse Zinkwit Maatschappij is "een afbeulende inrichting", waar geen oog is voor "menschelijke waardigheid".
Verder: "Van den eenen kant het vergaren van onmetelijke schatten, van den anderen kant proleten wier lot heel weinig verschilt met dat van slaven".
Het rapport spreekt schande van de directie, maar schande ook "over hen die zich dit laat welgevallen".
De onvrede die al tijden sluimert, ontvlamt op 21 juli 1929.
Zes leden van de nachtploeg worden ontslagen, omdat ze een half uur te vroeg gestopt zijn.
Het ontslag wekt argwaan, want vijf van de zes zijn lid van de socialistische fabrieksarbeidersbond.
Onmiddellijk leggen hun collega’s het werk neer en er ontstaat een wilde staking.
Inzet: het recht om zich te organiseren in een vakbond.
De katholieke bond is aanvankelijk niet afkerig van actie tegen de Zinkwit, maar haakt al snel af.
Samenwerking met de socialistische bond is - onder zware druk van het geestelijke gezag - uit den boze; arbeiders moeten uit handen van de 'goddeloze rooien' worden gehouden.
De katholieken gooien het op een akkoord; hun bond wordt door de Zinkwit- directie erkend.
Als de katholieken op 2 augustus het werk willen hervatten, is een duizendkoppige menigte op straat om dat te verhinderen.
Het conflict escaleert.
Stakers tegenover werkwilligen, 'rood' tegenover 'blauw'.
Soms loopt de scheidslijn dwars door families heen.
Er ontstaan fikse rellen in de omgeving van de Stokstraat, Capucijnenstraat en Statensingel, waar veel arbeidersfamilies wonen.
De commissaris van de politie beklaagt zich op een dag in een brief aan de officier van justitie dat vooral "de vrouwen als furieën optraden, met steenen en andere projectielen naar de politie worpen en zelfs met een stuk hout naar ondergetekende wierpen, waardoor de politie genoodzaakt was van den gummistok gebruik te maken."
Er worden geregeld waarschuwingsschoten gelost en er komen extra troepen van de marechaussee, omdat de gemeentepolitie het alleen niet aankan.
Bij het 'moederbedrijf' van de Zinkwit in Eijsden is ook sprake van een bloedgroepenstrijd, al blijft het er relatief rustig; maar de 483 arbeiders van de fabriek langs de Maas raken in een verbeten gevecht.
Een klein groepje werkwilligen overnacht aanvankelijk in de fabriek, waar voor vertier gezorgd wordt.
Er wordt gekegeld en er wordt een 'bioscoop-installatie' geregeld om de mannen te vermaken.
Later worden de duikboten, zoals de 'verraders' genoemd worden, onder politiebescherming van- en naar het werk begeleid.
Maar dat zorgt telkens weer voor opstootjes, waarbij de mannen uitgescholden en belaagd worden.
Bij de duikboten worden ramen vernield, deuren besmeurd, vrouwen en kinderen gemolesteerd.
Excessen die het keurige katholieke Maastricht absoluut niet gewend is.
Er gaan geruchten dat zelfs geestelijken gewapend met crucifixen en knuppels meevechten tegen het krepuul.
Op 16 oktober volgt een dramatische ontknoping.
Katholieke politiemannen besluiten eigenhandig een eind te maken aan de rellen.
Elke avond is een volkstoeloop op de Statensingel, waar aan het einde van hun dienst rond tien uur een groepje werkwilligen onder marechausseebegeleiding langskomt.
Negen agenten besluiten zich verdekt op te stellen in de daar gelegen vestingwerken.
Na twee waarschuwingsschoten te hebben gelost, komen ze schietend tevoorschijn en drijven ze de menigte uiteen.
Er ontstaat paniek.
De marechaussees die met de werkwilligen aankomen, beginnen eveneens te vuren.
Er klinken tal van schoten en ten minste zes mensen raken gewond.
Er vallen twee doden: de socialistische 'kameraad' Hubert Beckers en agent van de gemeentepolitie Matthias Houben.


De begrafenis van politieagent Matthias Houben.



De begrafenisstoet van Hubert Beckers in de Tongersestraat oktober 1929



Willem Vliegen spreekt aan het graf van Hubert Beckers,
een Maastrichtse arbeider die bij de Zinkwitstaking in 1929 door pistoolkogels werd gedood.


Maastricht is verbijsterd en in staat van burgeroorlog; er volgt een samenscholingsverbod en een sluiting van de cafés.
Over wie de dodelijke schoten gelost heeft, wordt meteen druk gespeculeerd.
Beschuldigingen gaan over en weer.
Zo ontvangt de politie anonieme briefjes met tips.
"Er lopen geruchten dat er menschen zijn die het weten, maar dat zullen wel rooien zijn.
Zorg dat ze de moordenaar te pakken krijgen, want de smeerlappen loeren nog op meer poliesie agenten."
De schietpartij krijgt landelijke bekendheid en wordt zelfs aan de orde gesteld in de Tweede Kamer, die eist dat de waarheid boven tafel komt.
Het nieuws bereikt ook het Rotterdamse variété artiestenduo Mister Carter en Miss Corrina.
Mister Carter meldt de politie dat hij een revolver mist sinds een optreden in Maastricht een tijdje geleden.
"Ik gebruikte daar een revolver met losse patronen welke eenmaal noodzakelijk is bij het vertonen van illusione want het is ons om de knal te doen."
Na het nieuws van de rellen is Mister Carter verontrust over de diefstal van zijn "380 mm pistool met Amerikaansch systeem" vanwege "het kwaad dat hiermede eventueel zoudt geschieden".
De dodelijke schoten blijken niet afkomstig uit het revolver van de illusionist, noch uit een pistool van een staker, maar uit een politiewapen.
Dat is de schokkende conclusie van het onderzoek van de advocaat-generaal die de schietpartij in opdracht van de Tweede Kamer
onderzoekt.
In de chaos en paniek die avond heeft een marechaussee die werkwilligen begeleidde, tussen het publiek gevuurd.
Toen bleek dat een agent was neergeschoten, is de politie "men mag zeggen wild geworden, waarna er nodeloos is geschoten".
Niet alleen wordt de bewuste marechaussee nooit vervolgd, het rapport waaruit blijkt dat de politie zelf schuldig was, wordt geheimgehouden, waarschijnlijk om de rust te bewaren.


Het door SDAP-Kamerlid W. Drop geschreven pamflet.

SDAP kamerlid Willem Drop probeert de waarheid nog aan het licht te brengen door een pamflet te schrijven:
'De waarheid inzake de Maastrichtsche schietpartij'.
Het dringt niet door tot de arbeiders langs de Maas.
Veel 'rooien' en 'blauwen' hebben de exacte toedracht van de schietpartij nooit geweten.
Maar de staking was ten einde.

Op dinsdag 28 juli staat een rode caravan op het kruispunt tussen de Statensingel en Cabergerweg waar bezoekers terecht kunnen voor meer informatie over de schietpartij en de zinkwitstaking.
De plek van de schietpartij wordt gemarkeerd.

© Vikkie Bartholomeus
gazet De Limburger
25-07-2009.