Aankondiging

Sluiten
No announcement yet.

Eroberung der fästen Statt Mastrich

Sluiten
X
 
  • Filter
  • Tijd
  • Tonen
Clear All
nieuwe berichten

  • Eroberung der fästen Statt Mastrich

    Het Göttinger Digitalisierunszentrum heeft onder meer een monografie beschikbaar gesteld met de tot lezen uitnodigende titel:

    Außführliche/ Gründtliche und warhafftige Beschreibung/ dreyer unverhoffter/ von Gott/ seinem armen verlassenen Häufflin verliehener Victorien: Wider die dreyfache Spanische/ Kays: und Päpst: Ligistische Armada/ unter dem General Hertzogen von Fried-Landt/ geschehen den 24. Augusti/ 1632. Eroberung der fästen Statt Mastrich/ und deren Accord. Eroberung der Statt Groß-Gloggaw in Schlesien

    Getruckt im Jahr Christi 1632.

    http://gdz.sub.uni-goettingen.de/dms...N=PPN61119984X

    De Eroberung der Statt Mastrich (of beter gezegd de beschrijving daarvan) begint op bladzijde 7. Het 'Accord der Statt Mastrich' op bladzijde 12.
    Last edited by hermanw; 29 november 2011, 23:59.

  • #2
    Ongelooflijk, chapeau Herman zeer zeldzaam
    Iedereen neemt mij zoals ik ben,.....nu ik nog

    Opmerking


    • #3
      Een compliment waard Hermanw

      Ik vraag me iedere keer weer af hoe jij aan die archiefstukken komt.
      Chapeau!
      Een dag niet gelachen, is een dag niet geleefd

      Opmerking


      • #4
        Héél interessant. Geschiedschrijving heet van de naald! Leuk dat we dit soort stukken tegenwoordig thuis op ons gemak op ons eigen beeldscherm kunnen bekijken.

        Grappig om te lezen dat als eerste punt in de vredesakkoorden van 1632 ("Accord der Statt Mastrich") wordt genoemd dat iedereen alles wat er tijdens de vijandelijkheden is voorgevallen, maar moet vergeven en vergeten. Makkelijker gezegd dan gedaan, met zoveel doden en gewonden!

        Ook interessant: in de vredesakkoorden wordt veel ruimte gelaten voor de uitoefening van de katholieke religie: de beide kapittels, de Jezuieten, de kloosters, de parochiekerken en andere katholieke instellingen mogen allen blijven voortbestaan zoals dat onder het Spaans-Luikse bewind het geval was. De gereformeerden krijgen in 1632 de Sint-Jacobskapel (bij het Vrijthof) en de Sint-Hillariuskapel (op de plek waar nu de Waalse kerk staat) toegewezen, "in zoverre die daarvoor geschikt zijn, zoniet in twee andere, meer comfortabele kerken" (knullig vertaald door mij). Daar komen de gereformeerden dus later op terug, als ze de veel grotere Sint-Jan en Matthijs opeisen. Volgens de HEM gebeurt dat in 1633/34.

        Opmerking


        • #5
          Oorspronkelijk geplaatst door El Loco Bekijk bericht
          (..) Grappig om te lezen dat als eerste punt in de vredesakkoorden van 1632 ("Accord der Statt Mastrich") wordt genoemd dat iedereen alles wat er tijdens de vijandelijkheden is voorgevallen, maar moet vergeven en vergeten. (..)
          Heel goed El Loco!
          Ik kreeg deze 1ste alinea niet gelezen/vertaald.
          Ik begrijp nu pas de strekking
          Een dag niet gelachen, is een dag niet geleefd

          Opmerking


          • #6
            Een universeel principe van vrijwaring

            Oorspronkelijk geplaatst door El Loco Bekijk bericht
            Grappig om te lezen dat als eerste punt in de vredesakkoorden van 1632 ("Accord der Statt Mastrich") wordt genoemd dat iedereen alles wat er tijdens de vijandelijkheden is voorgevallen, maar moet vergeven en vergeten.
            Dat is niet helemaal wat er staat. Het artikel luidt in de originele Nederlandstalige versie:


            'Dat alle offentien ende injurien gedaen soo wel by geestelijcke ende religieusen als weereldlijcke persoonen, soo voor als gheduyrende dese belegeringhe ter eenre ende ter ander zijde, t'eenenmael sullen zijn ende blijven vergheven ende vergeeten' [onderstreping: IMHE].

            Het gaat dus om alle partijen die zich op enigerlei wijze hebben gemengd in het conflict, en alle gebeurtenissen die leidden naar het beleg en de duur daarvan, tot en met de overgave van de stad. Dat betekent dat hieronder ook politieke manoeuvres tegen of voor de Republiek worden begrepen, in Maastricht of elders door Maastrichtenaren uitgevoerd. En dat onderlinge, mogelijk hoog oplopende onenigheden verder met de mantel der liefde bedekt zullen worden, tenminste, als het niet eindigde in de beschadiging van andermans eigendommen of moord en doodslag. Maar dit artikel betreft niet alleen de stadsburgers, het is ook een vorm van vrijgeleide voor tal van militairen in het garnizoen of de veroverende legers.

            Bedenk dat bijna alle militairen huurlingen waren; nationale legers bestonden nog niet in deze tijd. Dus het kwam vaak voor dat wie in dienst van de ene heer de slag overleefde, mogelijk enige tijd later vocht in dienst van de andere, vaak een vroegere tegenstander. Die eerdere verbintenis mocht dan niet in zijn nadeel worden aangerekend. Oorlog voeren was in die tijd een ambacht: je vocht als gewoon soldaat voor wie betaalde, en niet zozeer voor een zaak, een principe. Dat was een luxe die alleen was weggelegd voor de landsheer en zijn legeraanvoerders. Zelfs officieren wisselden met regelmaat van werkgever, want als de ene opdrachtgever vrede sloot en geen werk meer had, stapte men noodgedwongen over naar een ander die nog wel voor brood op de plank kon zorgen.

            Ook vanuit die optiek opent het Maastrichtse capitulatieverdrag dan ook 'naar oud gebruik met een preliminair eerste artikel waarbij alle onrechtmatigheden tijdens het beleg aan beide zijden bedreven, werden vergeven en vergeten'.

            Literatuur
            P.J.H. Ubachs, Twee heren, twee confessies, Assen 1975, 126; 442-444 (capitulatieverdrag 1632); citaat: 442
            Last edited by Ingrid M.H.Evers; 30 november 2011, 09:18. Reden: redactie

            Opmerking


            • #7
              Maastricht in 1632 (1)

              Het door Hermanw gevonden geschrift heet:

              Außführliche, gründtliche und warhafftige Beschreibung dreyer unverhoffter, von Gott seinem armen verlassenen Häufflin verliehener Victorien: Wider die dreyfache Spanische, Kays[erliche] und Päps[tliche] Ligistische Armada unter dem General Hertzogen von Friedlandt, geschehen den 24. Augusti 1632. Eroberung der fästen Statt Mastrich und deren Accord. Eroberung der Statt Groß-Gloggaw in Schlesien. (...) Getruckt im Jahr Christi 1632.
              Oorspronkelijk geplaatst door El Loco Bekijk bericht
              Héél interessant. Geschiedschrijving heet van de naald!
              Inderdaad, want dit geschrift is een kroniek van wat er in 'Duitsland' en de Nederlanden gebeurde in 1632, en werd nog in datzelfde najaar uitgegeven. Berichtgeving die inderdaad heet van de naald was.


              De zomer van 1632 zag een aantal campagnes van grote legers op een hoogtepunt in de Dertigjarige Oorlog (1616-1646). Deze oorlog was een slepend conflict dat niet om godsdienst ging, maar een strijd was om de macht in West-Europa. Het was een strijd van vorst tegen vorst, maar door hun religie - in die tijd een bepalende, zij het geen álles bepalende factor - lijkt het soms een strijd van het ene tegen het andere geloof.

              Tal van belanghebbenden moeiden zich in deze strijd, gingen onderlinge allianties aan en wisselden keer op keer van rok. Het valt niet mee om al die belangen, al die wisselingen, te volgen en het is hier ook niet nodig. De Dertigjarige Oorlog zou eindigen met de Vrede van Westfalen, die enkele regels stelde die internationaal gezien wel nog steeds van kracht zijn.

              Uit de titel van deze kroniek valt op te maken dat de schrijver / uitgever ofwel aan de kant van de protestantse/niet-Habsburgse vorsten stond, ofwel op hun grondgebied zijn traktaat wilde verkopen. Hij koos namelijk duidelijk stelling met zijn omschrijving van de winnende partij. Ik heb van de titel eens een wat leesbaarder vertaling gemaakt:

              Uitgebreide, grondige en waarheidsgetrouwe beschrijving van drie verrassende overwinningen, door God verleend aan zijn arme hulpeloze troepen:
              [te weten]
              1. die op het drievoudige leger van Spaanse, keizerlijke en pauselijke [sic!] troepen onder leiding van generaal [Wallenstein], hertog van Friedlandt, op 24 augustus 1632;
              2. de verovering van de ommuurde stad Maastricht en haar capitulatieverdrag;
              3. de verovering van de stad Gross-Gloggaw in Silezië.

              Wie zijn die 'arme hulpeloze troepen' eigenlijk? Dat zijn in de optiek van de schrijver diegenen die vechten tegen de troepen van de keizer van Oostenrijk, tevens keizer van het Heilige Roomse Rijk [vandaar de bovengenoemde 'pauselijke' troepen], en van de koning van Spanje. Beiden zijn Habsburger en voorvechter van het katholieke geloof, maar zoals gezegd: daar ging het in deze eeuw al lang niet meer om. De godsdiensttwisten/-oorlogen speelden een eeuw eerder en waren geëindigd met de vrede van Augsburg (1555), waarbij iedere vorst zelf bepaalde welk geloof werd aangehangen in zijn gebied. Nu ging het puur om de macht in West-Europa.

              De zomer van 1632 zag drie grote veroveringen in het (protestantse) kamp:
              1. Stadhouder Frederik Hendrik sloeg op 10 juni het beleg voor Maastricht in opdracht van de Staten-Generaal van de protestantse Republiek der Verenigde Provinciën (in dit tractaatje 'die Hern Staden' genoemd); zijn tegenstanders waren de Spaans-keizerlijke huurtroepen gelegerd in het garnizoen; de vesting gaf zich over op 22 augustus 1632;
              2. Koning Gustaaf Adolf van Zweden versloeg op 24 augustus 1632 de Oostenrijkse legeraanvoerder Wallenstein (de hertog van Friedland) bij Altemberg, in de buurt van Nurnberg;
              3. Op 26 augustus verovert Zweden de vesting Gorny-Glogow/Glogau aan de Oder (nu Polen).

              Des schrijvers 'arme hulpeloze troepen' waren dus zo hulpeloos niet, maar het was een handige verkooptechniek. Hier deden zich vlak achter elkaar ineens drie belangrijke overwinningen voor in hetzelfde 'kamp' en daarvan wilde hij graag kond doen. Overigens maakte hij van de gelegenheid gebruik om meteen ook nog maar wat andere wetenswaardigheden in druk te geven, zoals de beschrijving van de grote brand te Gotha en wat zich verder nog tot midden september in 'Duitsland' voordeed dat jaar. Uiteindelijk is hij dus een echte kroniekschrijver.
              Last edited by Ingrid M.H.Evers; 30 november 2011, 09:23. Reden: redactie

              Opmerking


              • #8
                Maastricht in 1632 (2)

                Oorspronkelijk geplaatst door Ingrid M.H. Evers Bekijk bericht
                Uiteindelijk is hij dus een echte kroniekschrijver.
                Dat neemt niet weg dat hij een waarheidsgetrouw kroniekschrijver lijkt te zijn. Hij gebruikt naar het schijnt een vertaling van het originele capitulatieverdrag. Ik kom er nu niet toe de Duitse en Nederlandse teksten te vergelijken, maar wie het proefschrift van Ubachs in huis heeft, zou er eens een scan van op MO kunnen zetten (3 pp).

                Wat betreft het beleg van Maastricht in 1632: dat was met name voor het Staatse leger en de Duitse rijkstroepen van Pappenheim erg bloedig, mede door de mislukte tegenaanval van de laatste op de Staatse veldschansen bij Amby.

                De burgerij hield zich afzijdig en redde uiteindelijk zichzelf. Toen twee maanden na het begin van het beleg de Staatse troepen een mijn konden laten ontploffen onder de hoofdwal, was in feite het einde in zicht. Zoals ik elders al eens heb vermeld, betekende het slaan van een bres in de hoofdwal voor de belegerden een keuze: men gaf zich over en onderhandelde over de voorwaarden, of men vocht door en riskeerde een drie dagen durende plundering van de stad als zij toch veroverd werd.

                De Maastrichtenaren - die in 1579 actief mee hadden gevochten maar zich in 1632 afzijdig hielden - herinnerden zich de toenmalige verkeerde keuze en eisten van de garnizoenscommandant overgave. Dat betekende echter niet, dat deze ook meteen overstag ging! De commandant/gouverneur was gehoorzaamheid verschuldigd aan de hertog van Brabant (de Spaanse koning), niet aan de bevolking. Bovendien was hij gebonden aan het krijgsrecht.
                Last edited by Ingrid M.H.Evers; 30 november 2011, 08:44. Reden: redactie

                Opmerking


                • #9
                  Maastricht in 1632 (3): Bette van Lede's dilemma

                  Bette van Lede zat in een moeilijk parket. Tijdens het beleg waren er twee ontzettingslegers gearriveerd die hem van de belegering door Frederik Hendrik hadden moeten bevrijden. Deze troepen onder leiding van Santa Croce (gelegerd aan de westzijde, in Neerharen) en Pappenheim (gelegerd aan de oostzijde bij Amby) bedreigden de stadhouder in de rug. Diens Staatse troepen hadden echter een contravallatie opgeworpen, een veldversperring ter bescherming van hun kampementen en loopgraven tegen aanvallen van buitenaf. Op kaarten van het beleg kun je dat goed zien. De hele linie met hoornwerken en al is gericht naar de buitenkant. Een complete circumvallatie werd aan de stadskant van hun linies niet aangelegd. De plattegrond laat alleen tussen Boschpoort en de hoogten van Caberg een stuk circumvallatie zien. Een uitval van het garnizoen achtte men elders kennelijk onwaarschijnlijk.

                  Het is niet onbelangrijk hier de positie van gouverneur Bette van Lede nader uiteen te zetten. Na het ontploffen van de mijn onder de hoofdwal in augustus 1632 zat hij tussen twee vuren: enerzijds een burgerij die geen nieuwe plundering van de stad wilde riskeren, anderzijds de dwang van een andere regel van het krijgsrecht. Die bepaalde dat, wanneer er een ontzettingsleger was gearriveerd, de vesting niet mocht worden overgeleverd. Maar Santa Croce zag in Neerharen dat de linie aanvallen zinloos was en stak dus geen hand naar de belegeraars uit. Pappenheim van de ene en het garnizoen van de andere kant probeerden het bij Amby, maar de actie was slecht gecoördineerd, leidde tot een bloedbad aan beide kanten en liep uiteindelijk op niets uit.

                  Vanwege zijn krijgmanseer was Bette van Lede verplicht zich te houden aan twee uitgangspunten in het krijgrecht die nu met elkaar in conflict kwamen:
                  1. bres geslagen in de hoofdmuur = overgave en onderhandelen;
                  2. ontzettingsleger(s) gearriveerd = overgave weigeren en volhouden, met verovering en ongebreidelde plundering als mogelijk gevolg.

                  Uiteindelijk heeft de burgerij het heft in eigen hand genomen. Zij bezette de Maasbrug (de verbinding tussen de garnizoenstroepen op de westelijke en de oostelijke oever!) en dwong zo gouverneur Bette van Lede Frederik Hendrik de overgave aan te bieden.

                  Literatuur o.a.:
                  P.J.H. Ubachs en I.M.H. Evers, Tweeduizend Jaar Maastricht, een stadsgeschiedenis, Zutphen 2006, 120-122.
                  Bestanden bijvoegen
                  Last edited by Ingrid M.H.Evers; 30 november 2011, 08:54. Reden: aanvulling

                  Opmerking


                  • #10
                    Maastricht en de Dertigjarige Oorlog (1616-1646)

                    Blijft over de vraag wat de belegering en verovering van Maastricht in 1632 doet in een traktaatje met details over de strijd in 'Duitsland'? Het antwoord is duidelijk als men verder kijkt dan de plaatselijke geschiedenis. 'Maastricht in 1632' is nooit een plaatselijke aangelegenheid gewees; de stad, of liever: de vesting, was een pion in de hogere politiek van de Republiek.

                    De Republiek der Verenigde Provinciën speelde haar eigen spel. De Tachtigjarige Oorlog voor onafhankelijkheid van Spanje (1568-1648 ) duurde nog steeds voort. 'Maastricht' was in 1632 een stapsteen in de Maasveldtocht van Frederik Hendrik: Venlo, Roermond, Maastricht, Limbourg en dan nog verder de Zuidelijke (Spaanse) Nederlanden in. Deze ambitie zou mislukken, maar was bedoeld als een groots uitgevoerde aanval op de flank van Spanje. Daarbij ging het niet alleen om een directe aanval van 'Nederland' tegen Spanje, maar ook om het verkrijgen van Europese bondgenoten, om politiek wisselgeld.

                    Tal van zaken kunnen hebben meegespeeld:
                    1. De Maasveldtocht kan worden gezien als een afleidingsmanoeuvre van de Republiek, een vorm van hulp aan de Zweedse koning Gustaaf Adolf, die in Noord-Duitsland zijn handen vol had aan Wallenstein.

                    2. Wanneer de flankaanval geheel was gelukt had de Republiek effectiever een wig kunnen drijven tussen de Spaans-Habsburgse Zuidelijke Nederlanden en de katholieke liga in Duitsland c.q. de Oostenrijks-Habsburgse macht.

                    3. Een rechtstreekse verbinding via de Maas met de potentiële (katholieke) bondgenoot Frankrijk zou eveneens een bedreiging zijn geweest voor het machtsblok Spanje-'Duitsland'.

                    4. Een verovering van wat nu Waals-België is, zou de Spaans- en Oostenrijks-Habsburgse machten een groot recruteringsgebied hebben ontnomen. Tal van huurlingen werden namelijk in deze eeuwen geronseld in de economisch zeer arme Ardennen.

                    Ofschoon weinig Maastrichtenaren het zich zullen realiseren, in Duitsland en elders zag men niet ten onrechte de verovering van de stad door de Staten-Generaal als een overwinning voor wat ik maar even gemakshalve noem 'de Noordse alliantie'. Vandaar dus de vermelding in bovenstaande kroniek.

                    Lietratuur
                    P.J.H. Ubachs, Twee heren, twee confessies, Assen 1975, passim.
                    Last edited by Ingrid M.H.Evers; 30 november 2011, 09:27. Reden: aanvulling

                    Opmerking


                    • #11
                      Prachtig stukje (Maastrichtse) geschiedenisles!
                      Een dag niet gelachen, is een dag niet geleefd

                      Opmerking


                      • #12
                        Heel mooi, bedankt, zo komt zo'n stuk tot leven!

                        Opmerking

                        Bezig...
                        X