Minder bekende en onbekende begijnenhoven en kloosters

[Ingrid M.H.Evers]

Vicus Casei = Keesruwe = Heggenstraat

Die 'Keesruwe' is een verbastering van Vicus Casei. Tegenwoordig heet het daar Heggenstraat.

[El Loco]

Mijn favoriet: Zwesteren in de Keesruwe

[Ingrid M.H.Evers]

Bonne et Servante, Maastricht 1986, 141 blz.

Th.J. van Rensch gaat ter inleiding kort in op het verschijnsel begijnhoven in Maastricht. Voor het Hondertmarck-conventje heeft hij niet kunnen achterhalen volgens welke derde orderegel deze begijnen precies leefden, maar over hun dagelijkse plichten zijn wel een paar gegevens bekend.
Het conventje lag in de Ridderstraat 'achter de minrebroeders' en in de directe nabijheid van het kapittel van Onze Lieve Vrouwe. Er staat nog wel wat van overeind.
De naamgeving 'Hondertmarck' aan het huidige 'ingebreide' nieuwbouwcomplex tussen Ridderstraat en Onze Lieve Vrouweplein (1980) gaat terug op dit huis.

Om in de begijnensfeer te blijven: Bonne et Servante bevat ook de geschiedenis van de 'bekering' van Blinde Stijn (Christina Mulders, * ca. 1641), die als begijntje woonde op de Beld, een conventje achter de Sint Matthijskerk. (P.J.H. Ubachs).

In dezelfde sfeer beweegt zich nog een klein artikel van J. Bruijnzeels over zuster Rosa (Anna Maria Steijns, *1685), die zich na elf jaar kloosterleven bekeert tot 'de religie' (de gereformeerde godsdienst) en haar bruidsschat probeert terug te krijgen. Geen begijn dit keer, maar een grauwzuster.

[Ingrid M.H.Evers]

Vermelding in de Historische Encyclopedie Maastricht

Over sommige vestigingen weet de Historische Encyclopedie Maastricht nog wel iets te zeggen, maar er zijn er ook totaal onbekend bij de redactie.

Het is niet zo dat het schrijversteam van de Historische Encyclopedie Maastricht deze stichtingen niet kende. Het algemene uitgangspunt voor opname van lemmata in het boek was echter - zoals uit het voorwoord kan worden begrepen - dat er iets over gepubliceerd moest zijn. Een eenmalige vermelding zonder enige 'body' viel af. Summiere archiefvondsten, al dan niet in gedrukte bronnen, werden zelden opgenomen.

[Theo Bakker]

Zo werkt dat vaak, Olijfje. Mijn vader was een Fries en trok op z'n 18de naar Amsterdam. Binnen de kortste keren wist hij veel meer van de stad dan de echte Jordanese waar hij mee trouwde. Andere ogen, andere gezichtshoek, onbevangen kijk, kies maar.

[Theo Bakker]

In de kloosterlijst http://www2.let.vu.nl/oz/kloosterlijst/index.php
worden nog enkele kloosters/begijnenhoven genoemd die al in een vroeg stadium verdwenen zijn, zonder een spoor in de stad achter te laten. Over sommige vestigingen weet de Historische Encyclopedie Maastricht nog wel iets te zeggen, maar er zijn er ook totaal onbekend bij de redactie.

Natuurlijk is de vraag wie wel iets weet over deze vestigingen.

Hondertmarckconvent
Dit was een begijnenhof dat een plaats kreeg aan de Helstraat (St.Bernardusstraat), achter het koor van de eerste Minderbroederskerk, daar waar nu het gebouw van de KPN staat. Later werd dat begijnenhof bekend onder de naam Convent der Zeven Weeën, maar het is niet bekend of dat nog steeds het oorspronkelijke hof was. Over een leefregel is niets bekend. De vroegste vermelding is van 1294 en het hof bestond in elk geval nog in 1377.

Tertiarissen van Sint Dominicus
Begon als een begijnenhof in de buurt van de eerste Minderbroederskerk. De naam doet vermoeden dat het hof in een Derde Orde-klooster omgezet is. De laatste vermelding is van 1357.

Sint Andrieskerk
De benaming “kerk” is verwarrend. Dit gebouw stond buiten de eerste stadsmuur en er huisden in de 13e eeuw begijnen. Het is lang niet zeker of het hier niet de eerste behuizing van de St. Catharinadal betreft (zie Faliezusterklooster). De laatste vermelding is van 1431.
Er is een tekening bekend van een aanval van de Luikenaren waar buiten de St.Pieterspoort een huis staat.
Dit hof kwam aan de orde bij de thread Aldenhof vs. Catharinadal

Tertianenconvent Bartholomeus en Michael

Zwesteren in de Keesruwe
Dit hof of convent viel onder de O.L.Vrouweparochie, wat slechts een heel globale indicatie geeft over de ligging.

Zwesteren van Wiric Borneken
Dit hof wordt in 1317 één keer vermeld in een testament. Het zal een der vele huizen betreffen die geschonken werden aan leefgemeenschappen van vrouwen, die we meestal als begijnen aanduiden. Waar het huis stond is niet bekend maar het viel onder de St. Matthijsparochie en zal dus in het noorden van de stad gestaan hebben. Gezien de volgende tekst is het niet onmogelijk dat de Tertiarissen van Dominicus en deze Zwesteren dezelfde zijn.

Hier volgt een tekst van de site Blik op de Wereld:
In 1330 zou een generaal kapittel der orde (der Dominikanen) gehouden worden te Keulen. Het was in den tijd. dat een hevige strijd woedde tusschen den gekozen Duitschen keizer Lodewijk van Beieren en Paus Joannes XXII. De Dorninikanen hadden de zijde van den Paus gekozen en waren daarmee Lodewijk's vijanden geworden. Deze liet zich niet onbetuigd en beraamde een aanslag tegen de afgevaardigden der Orde, die te Keulen in, kapittel bijeen waren. Maar, zoo luidt het verhaal van de Maastrichtsche kroniekschrijvers, St. Servatius verscheen in een droom aan een zuster Dominikanes. deze waarschuwde op haar beurt de paters, die Keulen haastig verlieten en het generaal kapittel der orde te Maastricht hielden.
De waarheid van bovenstaand verhaal is wel aangevochten, maar een feit is het, dat sindsdien de orde het feest van St. Servatius altijd bijzonder heeft herdacht en in de kerkelijke getijden zijn wonderbare hulp dankbaar gedenkt. Zoodat, terwijl het feest van St. Servatius buiten Limburg en Maastricht bijna nergens bestaat, het in de Dorninikanen en Dominikanessenkloosters van de 1ste, 2de en 3de orde overal ter wereld gevierd wordt en daar den naam van Maastricht en van diens patroonheilige bekend doet zijn. In 1316 kreeg men de geestelijke leiding van een begijnhof, gesticht door een zekeren Wiric Borneke en in 1350 over het begijnhof, dat pas gesticht was aan de tegenwoordige Begijnenstraat. De Dorninikanen traden op, als raadgevers van de burgerij en de namen van hun prioren vindt men vermeld op officieele stukken naast die van de schepenen der stad en andere hoogwaardigheidsbekleders. Zoo nam men in het leven der stad een vooraanstaande en belangrijke plaats in.

Oorspronkelijk verschenen in Limburger Koerier, 13 mei 1938 en 17 mei 1938, dr.J.Ploeg O.P.

http://www.blikopdewereld.nl/Ontwikkeling/geschiedenis/181-maastricht/2783-de-dominikanen-in-maastricht-deel-1.html