Vrijthof

[El Loco]

Deze thread is een afsplitsing van een discussie onder het topic 'Straatnamen' en ontstond n.a.v. een citaat uit Franquinet's Oorsprong, Afleiding en Geschiedenis der Maastrichtsche straatnamen (1903):

In 1442 woonde er nog Andreas v. Gellick, doch sedert 1443 vinden wij dat huis vermeld als toebehorende aan den Bisschop van Luik, die er waarschijnlijk zijn intrek nam, wanneer hij Maastricht bezocht. Een bescheid van 1556 geeft er eene duidelijke beschrijving van: die gueden in den Winckel, nu toebehoorende den E. heere Bisschop tot Ludick, welcke gueder gelegen zijn achter den Helm, aen den Vrythoeff ende tusschen den groten gracht, ouch reynende ter eynre zyden aen 't cloester der Prekerheeren.

Interessant om te lezen dat de bisschop van Luik, als hij in Maastricht was, aan het Vrijthof resideerde en niet aan het O.L.Vrouweplein, in de buurt van zijn 'eigen' kerk, zoals ik zelf eerder zou verwachten. Dat geeft toch wel aan dat het Vrijthof werd gezien als het 'machtscentrum' in Maastricht met de belangrijkste kapittelkerk, het Spaans/Brabants Gouvernement aan de overkant (t.o.v. de bisschop) en, later, het Statenhuis. En eerder was er waarschijnlijk al de Lotharingse residentie op de plek van het huidige Theater a/h Vrijthof.

[Ingrid M.H.Evers]

Situering van het huis 'In den Winckel' (1)

Interessant om te lezen dat de bisschop van Luik, als hij in Maastricht was, aan het Vrijthof resideerde (...)

El Loco gaat me veel te snel door de bocht. :( Franquinet stelt terecht, dat het waarschijnlijk is, maar bewijs is er niet voor.

... de herberg, geheiten In den Wynckel [= 'op de hoek', IMHE]. (...) sedert 1443 vinden wij dat huis vermeld als toebehorende aan den Bisschop van Luik, die er waarschijnlijk zijn intrek nam, wanneer hij Maastricht bezocht.[Bron: Franquinet/Nuijts].

Dat de bisschop daar in de late middeleeuwen logeerde is mogelijk, maar het lijkt mij onwaarschijnlijk. Veel aannemelijker is, dat hij daar (een deel van) zijn gevolg onderbracht.
In elk geval lag het huis niet direct aan het Vrijthof, maar vanaf het Vrijthof gezien wel 'achter' het pand De Helm. Het huis vormde volgens de beschrijving uit 1556 het hoekhuis aan de andere, dus oostzijde van de straat, want het grensde aan de ene kant aan de Grote Gracht, maar aan de andere zijde aan het dominicanenklooster. Als de straat inmiddels niet in de zestiende en de negentiende eeuw aan de oostelijke zijde was verbreed, zou je kunnen zeggen dat het stond op de plaats van de huidige zaak met bruids- en gelegenheidskleding op die hoek.

De Grote Gracht werd pas omstreeks 1500 bestraat (zie Van der Eerden, Raadsverdragen) en de 'Helmstraat' is waarschijnlijk lange tijd weinig meer dan een karrepad gebleven. Het lijkt mij dan ook waarschijnlijker dat de bisschop logeerde bij de hoogproost van Onze Lieve Vrouwe, aan de claustrale ring. Daarmee had hij (bijna) direct toegang tot de kerk en dat was dus veel confortabeler. Bovendien was hij daar omringd door zijn kanunikken.

In elk geval is het pand In den Winckel ten laatste omstreeks 1580 afgebroken. Wie het naadje van de kous zou willen weten, kan dat nazoeken in het archief. Duidelijk is dat Franquinet en Nuijts dat voor hun straatnamenboek niet relevant vonden.

[Ingrid M.H.Evers]

Vrijthof machtscentrum?

Dat geeft toch wel aan dat het Vrijthof werd gezien als het 'machtscentrum' in Maastricht met de belangrijkste kapittelkerk, het Spaans/Brabants Gouvernement aan de overkant (t.o.v. de bisschop [onjuist. IMHE]) en, later, het Statenhuis. En eerder was er waarschijnlijk al de Lotharingse residentie op de plek van het huidige Theater a/h Vrijthof.

Het Vrijthof was in de middeleeuwen de enige grote open ruimte binnen de eerste omwalling. De Markt was niet het huidige weidse plein, want dwars eroverheen liep van de Kleine Gracht naar de Grote Gracht de hoge eerste stadsmuur, met daarin ook nog eens twee zware stadspoorten. De beperkte ruimte op het driehoekige stuk ten zuiden van de muur werd voor een aanmerkelijk deel ingenomen door de Lakenhal. Als monumentaal plein telde de Markt voor ca. 1664 dus niet mee. Het huidige OLV-plein werd oorspronkelijk ingenomen door de St.-Nicolaaskerk en twee kerkhoven. Het is pas ontstaan na 1838/39. Een groot deel van de stad was tweeherig gebied, de Graafschap van de Vroenhof, de Bisschopskommel en het grondgebied van de twee kapittels uitgezonderd. In het tweeherig gebied hadden de Brabantse hertog en de Luikse bisschop gelijke heerlijkheidsrechten.

Van oudsher vormde het Vrijthof de verbinding tussen het Luiks-Maastrichtse Onze Lieve Vrouwe - en het Brabants-Maastrichtse St.-Servaaskapittel. Het had in de middeleeuwen een sterke symboolfunctie als 'drager' van de tweeherigheid. Aan de noordoostzijde stond de Luikse perroen (nu weer in moderne vorm opgebouwd). Aan de noordwestzijde stond de Brabantse dingbank, een vergelijkbaar hoogheidsteken (geen gebouw).

De locatie van gebouwen als een nog steeds hypothetische tiende-eeuwse (mogelijk Lotharingse) palts en het Spaans Gouvernement (beide 'Brabants') is hier niet relevant, al is het logisch dat de Brabantse landsheer dicht bij zijn kapittel en kapittelkerk domicilie koos.

Het in 1700 gebouwde Statenhuis, dat ongeveer ter hoogte van de eerder afgebroken/verwijderde Brabantse dingbank stond, was een puur Brabantse aangelegenheid. Het pand werd gebouwd op honderd procent Brabantse grond, namelijk op Vroenhofs gebied. Voorheen stond hier de Brabantse munt, een huis waar Brabants-Maastrichtse munten geslagen mochten worden. Het pand, of en latere opvolger, heette later Roypoort en diende het Brabants-Vroenhofse bestuur. (zie: HEM, Hof van Lenculen). We raken hier aan een knap ingewikkelde kwestie. Vergelijk de plattegrond met territoriale verdeling van de stad in Tweeduizend Jaar Maastricht (een verbetering van de versie die in de HEM staat).

In het Statenhuis resideerden de afgevaardigden van de Staten-Generaal in Den Haag - de toenmalige bezitter van de Brabantse heerlijkheidsrechten - die om het andere jaar naar Maastricht werden gestuurd om gezamenlijk met hun Luikse 'tegenhangers' slepende bestuurlijke en juridische zaken op te lossen.
Die afgevaardigden waren het ene jaar zogenaamde commissarissen-deciseurs, het andere jaar leden van de Raad van State. In de tijd dat zij er niet waren, bereidden de Brabantse commissarissen-instructeurs hier hun zaken voor.

Waar resideerden die Staatse functionarissen vóór 1700? Waarschijnlijk op dezelfde plek, in die eerdere behuizing. Waar hun Luikse tegenhangers? De vakhistorici weten het vooralsnog niet. Het is nog nooit uitgezocht (of althans niet op papier gezet).

Recapitulerend: het Vrijthof had in de hoge en late middeleeuwen mogelijk een symboolfunctie als exponent van de tweeherigheid. Bestuurscentrum is het nooit geweest. Ook de functie als oefenplaats voor het garnizoen (op zijn vroegst na 1567) heeft meer te maken met beschikbare ruimte, dan met machtssymboliek.

In dit kader is het interessant op te merken dat door vakhistorici sinds jaar en dag het bezit van het Vrijthof in het ancien regime wordt toegeschreven aan het kapittel van Sint Servaas. Met andere woorden: het behoorde tot de immuniteit (het eigen rechtsgebied) van het kapittel. Dat betekent dat de middeleeuwse Brabantse dingbank en het Luikse perroen op grond van het kapittel stonden. Dat roept voor kerk- en rechtshistorici verreikende vragen op die niet in een achternamiddag opgelost kunnen worden!

[burgemeester]

Aan de noordwestzijde stond de Brabantse dingbank, een vergelijkbaar hoogheidsteken (geen gebouw).

Kijk, daar had ik dan nog nooit van gehoord. Is er iets bekend over deze constructie? Hoe zag het uit?

[SJEF †]

Kijk, daar had ik dan nog nooit van gehoord.
Is er iets bekend over deze constructie?
Hoe zag het uit?

1267
Henric, bisschop van Luik, en hertog Otto van Gelre vernielen de houten Maasbrug en de stenen Maastoren.
Van de stenen wordt in Montfoort een roofslot gebouwd.
Ook de Brabantse dingbank op het Vrijthof wordt vernield.

[Ingrid M.H.Evers]

Brabantse dingbank

Kijk, daar had ik dan nog nooit van gehoord. Is er iets bekend over deze constructie? Hoe zag het uit?

Van deze vroege Brabantse dingbank is alleen bekend dat hij fysiek gestaan heeft op de noordwestelijke hoek van het Vrijthof. Zoals Sjef al aangaf, verdween hij in 1267, lang voordat eind zestiende eeuw Simon van Bellomonte zijn manuscript-plattegrond tekende. (Hierop staat wel duidelijk de Luikse perroen aangegeven; zie de HEM, eerste kleurenkatern, nr. 9).

Een dingbank was in een ver verleden een plaats waar 'gedingd' werd (recht gesproken), vaak in de open lucht. Dat kon zijn onder een bijzondere boom (bv. een 'heilige' eik), maar ook bij een ander herkenbaar punt. Kijk bv. naar de laathof die zitting hield voor de absis van de Onze Lieve Vrouwekerk (bank Linderhof). http://forum.mestreechonline.nl/show...thof#post51483

De Brabantse dingbank op het Vrijthof was waarschijnlijk heel oud. Eenmaal vernield heeft men hem naar het schijnt niet meer hersteld, al werd er natuurlijk nog wél recht gesproken in de stad, ook voor Brabants-Maastrichtse burgers.

[El Loco]

El Loco gaat me veel te snel door de bocht. :(

Tja, El Loco is (ex-)motorrijder en is gewend bochten krap te nemen, maar gelukkig is Ingrid daar om ons te corrigeren als we uit de bocht dreigen te vliegen

Het woordje 'machtscentrum' had ik bewust tussen aanhalingstekens geplaatst. Maastricht is geen politiek centrum geweest, althans niet van langere of blijvende betekenis. Alhoewel ik wel elke keer verbaasd sta als ik lees over de macht, die de proost en kanunniken van Sint-Servaas over een deel van de burgers van Maastricht en over boeren en landarbeiders in gebieden tot ver in Duitsland uitoefenden. Ook het feit dat de Sint-Servaas tot 1204 rijkskerk was en een aantal proosten hoge politieke functies in het Heilige Roomse Rijk vervulden, geeft aan dat er zich aan de westzijde van het Vrijthof wel degelijk een (klein) machtscentrum bevond.

De locatie van gebouwen als een nog steeds mythische tiende-eeuwse (mogelijk Lotharingse) palts en het Spaans Gouvernement (beide 'Brabants') is hier niet relevant, al is het logisch dat de Brabantse landsheer dicht bij zijn kapittel en kapittelkerk domicilie koos.

De ligging van het Spaans/Brabants Gouvernement is wel degelijk van belang voor mijn stelling dat het Vrijthof werd gezien als 'machtscentrum', Ingrid. Het woord 'mythisch' m.b.t. de tiende-eeuwse palts zou ik trouwens willen vervangen door 'hypothetisch' of 'verondersteld'. Mythisch klinkt al bij voorbaat als een verloren zaak... Ik verwacht dat het Sint Servatius Project van de Universiteit van Amsterdam hier binnenkort wel wat over te melden zal hebben.

Een paar opmerkingen over het 'huis van de bisschop van Luik' te Maastricht:
- In een artikel over de Maastrichts-Luikse verhoudingen in de Middeleeuwen (H.H.E. Wouters: 'De politieke betrekkingen tussen Maastricht en het prinsdom Luik in de dertiende en veertiende eeuw', in: Van der Nyersen Upwaert. Maastricht, 1981) wordt vermeld dat de bisschoppen van Luik in de 14e en 15e eeuw regelmatig hun stad moesten ontvluchten en dan vaak hun intrek namen te Maastricht. Zo moest Jan van Arkel in 1373 en 1375 de wijk nemen naar Maastricht. Jan van Beieren hield er in 1395, 1402, 1405 en 1406-1408 verblijf. Zou de bisschop al die tijd bij de proost van het O.L.-Vrouwekapittel gelogeerd hebben?
- Ik weet niet of de bisschop liever bij de proost van Onze Lieve Vrouwe, omringd door 'zijn' kanunniken, logeerde. Bosman slaat het kapittel, met slechts 18 kanunniken en relatief onbelangrijke personele bezetting, niet al te hoog aan (De Onze Lieve Vrouwekerk te Maastricht, A.F.W. Bosman. Utrecht/Zutphen, 1990, pp.23-24). Wellicht voelde de bisschop zich aan het Vrijthof, vlakbij het rijkere Servaaskapittel, toch meer 'onder de zijnen'?
- Ik maak uit Franquinet niet op dat het huis 'in den Wynckel' van de bisschop niet aan het Vrijthof zou kunnen grenzen. Franquinet: "Dat huis bereikte aan zijne hoofdzijde niet de rooilijn langs het Vrijthof en lag dus in eenen hoek, of winkel". Dat laat volgens mij de mogelijkheid open dat het huis bijvoorbeeld met de korte zijde wel aan het Vrijthof grensde.
- Zou de plaats van de Perroen op de noordoosthoek van het Vrijthof niet duiden op een Luikse aanwezigheid ter plekke, d.w.z. meer dan een tijdelijk logement voor ondergeschikten?

[Ingrid M.H.Evers]

De bisschop, zijn huis en Willem van der Marck (1485)

El Loco gaat me veel te snel door de bocht. :( Franquinet stelt terecht, dat het waarschijnlijk is, maar bewijs is er niet voor.

Tòch een bewijs gevonden dat de bisschop eind vijftiende eeuw verbleef in zijn huis (In) Den Winckel! Het blijkt uit een aantekening in verband met de terechtstelling in 1485 van Willem van der Marck, heer van Lummen (Fr.: Lumey), bijgenaamd 'het zwijn der Ardennen' (naar zijn wapenschild met everzwijn).
Willem van der Marck was een van de hoofdrolspelers in de laat-middeleeuwse Bourgondische expansie- en Luikse (burger)oorlogen. Hij was ooit een medestander geweest van Lodewijk van Bourbon, de bisschop van Luik, maar had die later verraden en vermoord (1482). Na jaren van strijd, vredesverdragen en nieuwe verwikkelingen werd Willem van der Marck op 17 juni 1485 in de buurt van Sint-Truiden op Brabants gebied in een valstrik gelokt. Hij werd overgebracht naar Maastricht, waar hij werd opgesloten in het 'bisschopshuis' (In) Den Winckel als gevangene van de bisschop. De volgende dag, op 18 juni, werd hij van het huis door het straatje (de latere Helmstraat) naar het Vrijthof gevoerd en in de nabijheid van de Luikse perroen zonder enige vorm van proces een kopje kleiner gemaakt. Bisschop Jan van Horn zag vanaf het balkon van zijn huis met voldoening toe. Willem riep hem vanaf het schavot nog toe dat zijn terechtstelling onrechtvaardig en onwettig was, maar daar had de toenmalige vorst van het prinsbisdom Luik geen boodschap aan. Van der Marck had hem c.q. het prinsbisdom té veel gekost.

Het verhaal van Van der Marck staat in de Historische Encyclopedie Maastricht, maar is daar te gecomprimeerd beschreven. Het lemma veronderstelt te veel voorkennis met betrekking tot de voortdurende wrijving in het Luikse tussen bisschop en onderdanen in de vijftiende eeuw, de steun van 'die van Maastricht' aan de bisschop met zijn aanhang, de haat van de anti-bisschoppelijke Luikenaars ten opzichte van de Maastrichtenaars, het voortdurend van partij veranderende heethoofd - tevens samenzweerder - Willem van der Marck van Lummen ('het everzwijn'), het opdringen van Bourgondië in het Luikse prinsbisdom en het verzet daartegen van de Luikse patriotten, de strevers naar behoud van de eigen onafhankelijkheid.

Een wat uitgebreidere beschrijving is te vinden op Wikipedia: http://nl.wikipedia.org/wiki/Willem_...er_Marck_Lumey, al blijft het ook daar knap ingewikkeld. Let op: overal waar 'Luik' wordt genoemd, betreft het steeds het prinsbisdom, niet de stad Luik.

[Ingrid M.H.Evers]

Een bisschopshuis na 1580?

Onze bijdragen hebben elkaar gekruist, señor Loco. Inderdaad verbleven de Luikse bisschoppen in de veertiende en vijftiende eeuw met enige regelmaat voor kortere of langere tijd in Maastricht als zij een toevlucht zochten tegen hun opstandige Luikse onderdanen. Het lijkt me inmiddels ook aannemelijker dat zij dan in een eigen huis woonden.

Als het huis (In) Den Winckel voor ca. 1580 werd afgebroken, resteert de vraag waar de bisschoppen nadien logies vonden? De tijden waren inmiddels een stuk rustiger geworden, tenminste wat betreft de positie van de bisschop in het prinsbisdom. De Luikse vorsten bezochten Maastricht nog maar een heel enkele keer. Betrokken zij dan een ander eigen huis, of logeerden zij bij het kapittel, de proost of een plaatselijk logement? Of gingen ze diezelfde dag terug, al dan niet per trekschuit?

De hele kwestie is nooit uitgezocht. Ik heb daarom een mailtje gestuurd aan dr. J.A.K. Haas, die het archief van het kapittel van Onze Lieve Vrouwe heeft geïnventariseerd. Haas woont sinds jaren in Brazilië, maar als hij kan, komt hij zeker met een antwoord. Even geduld dus.

[Ingrid M.H.Evers]

Situering van het huis In den Winckel (2)

Altijd een feest als El Loco met tegenargumenten komt! Dan moet er weer eens hard en diep nagedacht worden, om nog maar niet te spreken van het duiken in literatuur. Nog maar even over de situering van het huis In den Winckel:

Ik maak uit Franquinet niet op dat het huis 'in den Wynckel' van de bisschop niet aan het Vrijthof zou kunnen grenzen. Franquinet: "Dat huis bereikte aan zijne hoofdzijde niet de rooilijn langs het Vrijthof en lag dus in eenen hoek, of winkel". Dat laat volgens mij de mogelijkheid open dat het huis bijvoorbeeld met de korte zijde wel aan het Vrijthof grensde.

Ik ben uitgegaan van het bovenstaande, door Sjef geplaatste citaat van Franquinet:
'... die gueden in den Winckel, nu toebehoorende den E. heere Bisschop tot Ludick, welcke gueder gelegen zijn achter den Helm, aen den Vrythoeff ende tusschen den groten gracht, ouch reynende ter eynre zyden aen 't cloester der Prekerheeren.'
De vertaling luidt mijns inziens: …’de goederen In Den Winckel, nu toebehorend aan de Edele Heer Bisschop van Luik, welke goederen gelegen zijn achter De Helm aan het Vrijthof en tussen de Grote Gracht, aan één kant ook grenzend aan het klooster van de predikheren (= dominicanen).’

Dit suggereert een positie die verderop in de latere Helmstraat lag, richting Grote Gracht. De komma die in het door Sjef weergegeven citaat bij Franquinet staat tussen De Helm en Vrijthof, heb ik in mijn vertaling weggelaten. Hij staat niet bij exact hetzelfde citaat bij Schaepkens van Riemst (1907) en hij lijkt mij niet logisch. Beide auteurs gebruikten een tekst van Alexander Schaepkens als bron. Voor zover ik weet is deze zinsnede nooit geverifieerd aan Alexanders tekst, noch aan de oorspronkelijke bron.

Anderzijds wordt In den Winckel in later tijd gesitueerd op de hoek van Grote Staat en Vrijthof. Vanwege het reinen aan het dominicanenklooster zou dat dan de noordoostelijke hoek moeten zijn, maar wel een beetje teruggelegen (dit vanwege het niet in de rooilijn liggen, waarop Franquinet wijst). Deze situering plaatst het huis dus pal tegenover de Luikse perroen.

Zowel voor het een als het ander valt iets te zeggen. Voor een pertinente uitspraak zijn de bewijsgronden vooralsnog te weinig eensluidend.
Interessant is wel dat een citaat uit een limietbeschrijving bij Schaepkens van Riemst suggereert dat het huis In den Winckel, net als het huis De Helm, gelegen was op Vroenhofse, dus Brabantse grond.

Bijna veertig jaar geleden is dr. P.J.H. Ubachs begonnen met het inzichtelijk maken van de territoriale verdeling in de stad (gepubliceerd in zijn dissertatie, 1975) en sindsdien zijn er te hooi en te gras wat aanvullingen gekomen op zijn plattegronden (zie HEM en Tweeduizend Jaar Maastricht), maar het is duidelijk dat met betrekking tot de finesses nog heel wat onduidelijk is. Alleen gericht bronnenonderzoek kan hier verder helpen.

Bronnen: ik gebruikte een apart uitgegeven overdruk van het werk van Schaepkens van Riemst, waarvan de paginering niet overeenkomt met de oorspronkelijke publicatie in de Publications. Via het register komen er echter dezelfde verwijzingen uit. Zie ook het lemma 'Winckel' in de HEM.

[Ingrid M.H.Evers]

situering huis In den Winckel (3)

Inmiddels weer wat verder gekomen. Op de manuscriptkaart van Simon de Bellomonte (zie HEM, kleurenkatern, nr. 9) is te zien dat de 'Helmstraat' een smal straatje was met op tweederde van het traject een poort. Dat is een poort die ter plekke de eerste stadsmuur doorbreekt en toegang geeft tot de achterliggende dwarsstraat: de Grote Gracht. De locatie is vandaag de dag nog exact aan te wijzen omdat het stuk muur aan de oostelijke nog steeds te zien is.

Volgens de eerder genoemde limietbeschrijving bij Schaepkens van Riemst was het gebied vanaf het Vrijthof tot aan de muur Vroenhofs:
'...aen den Vrijthof begint den Vroenhoff aen den Helm, ende der selver Helm gants Vroenhoffs voor ende achter, ende den Winckel toebehoorende den bisschop van Ludight (=Luik), tot den alden moure van de stad alle Vroenhoff...'

De huidige bruidswinkel ligt dus buiten de eerste stadsmuur, op tweeherig gebied. In den Winkel lag aan de Vrijthofzijde, een beetje terug van de straat 'in de hoek'. Vanaf de stadspoort tot het Vrijthof is toch nog wel een kleine honderd meter. Mogelijk moeten we het huis zoeken op eenderde vanaf het Vrijthof: niet pal op de hoek, maar ook niet aan het einde van de huidige straat. Ter hoogte van het huidige standbeeld daar?

[Ingrid M.H.Evers]

Ik ben er al weer een tijdje niet geweest, maar volgens mij ter hoogte van die fietsenrekken achter Hout-Brox: iets op een 'pilaar'?

[SJEF †]

Ik ben er al weer een tijdje niet geweest, maar volgens mij ter hoogte van die fietsenrekken achter Hout-Brox: iets op een 'pilaar'?

En de zaak Hout-Brox is gevestigd in de Grote Staat 54.
Zoals olijfje reeds aangaf, het paard van Spronken (Julius Solvay is de officiële naam voor het beeld) stond vroeger bij het Dominikanerkerkplein.
Bij de sloop en de herinrichting is het kunstwerk opgeslagen en heeft nu een waardige plek gekregen op het Kommelplein bij het Kruisherenhotel.

[Ingrid M.H.Evers]

bisschopshuis

Een enkele keer bezocht een Luikse wijbisschop nog wel de stad, bijvoorbeeld voor de (her)wijding van een kerk of kapel.

1661 mei 27: inwijding van de Augustijnenkerk (Mariakerk) door de wijbisschop van Luik.

Bron: Historische Encyclopedie Maastricht

[Ingrid M.H.Evers]

waar logeerde de bisschop?

In 1538 hield bisschop Cornelis van Bergen zijn Blijde Inkomst in Maastricht. Hij logeerde toen niet in het huis In den Winckel, maar op de imposante Nieuwe Biesen, de stadsvestiging van de Commanderij van Alden Biesen in het noorden van de stad.

Bron: Historische Encyclopedie Maastricht