Verdwenen (woon)huizen Maastricht

[El Loco]

St-Pieterstraat 42

Aangezien we het over de stucwerker Gagini hadden: het is niet zeker of het hieronder afgebeelde fries van Gagini is, maar de stijl lijkt er, volgens de eerder aangehaalde Schulte-van Wersch, wel op. Als dat zo is, is dit Gagini's vroegst gedateerde werk in Maastricht, aangezien het jaartal op het fries ..75 aangaf, wat alleen maar 1775 kan zijn.

Het huis werd niet helemaal gesloopt, maar noch de fraaie begane grond, noch het gestucte fries, hebben de 21e eeuw gehaald. Vanaf 1937 woonde hier het gezin van de uit Meerssen afkomstige sigarenmaker A.J. Reinders. Tegenwoordig zit hier slagerij Franssen.



(foto's: www.geheugenvannederland.nl)

[El Loco]

Capucijnenstraat 114 nogmaals

Nog wat informatie over het verdwenen huis Capucijnenstraat 114 uit het artikel 'Het stucwerk van Petrus Nicolaas Gagini en het Huis Eyll te Heer-Maastricht' van C.J.M. Schulte-van Wersch, in: Publications de la Société Historique et Archéologique dans le Limbourg, 116-117, 1980-81, p.285–350:

Capucijnenstraat 114 was een twee-beukig stadshuis, dat in Maastricht als elders vanaf de 17de eeuw in zwang kwam, met een achterhuis dat vanuit het woonhuis bereikbaar was. (...)
Als stuckamer komt de grote achterkamer in de linkerbeuk in aanmerking. (...)
Het huis had een zeer strenge bakstenen gevel, bestaande uit vijf traveeën met een middenrisaliet en een natuurstenen plint. Boven het middelste raam van de verdieping bevond zich het jaartal A MDCCXXXV.
Wie de bouwer was van het huis is niet aan het licht gekomen. In 1789, het jaar waarin Gagini de achterkamer van stuc voorzag, was waarschijnlijk de familie Van Aken eigenaar van het pand. Rond 1806 was zij het in elk geval al een hele tijd. Het huis wordt dan bewoond door 'Les Dem. Van Aken' en heeft als huisnummer 1023 en een huurwaarde van 360 francs. De familie Van Aken was een zeer geziene Maastrichtse patriciërsfamilie. Mogelijk is in 1789 eigenaar van het huis Leo Guilielmus van Aken, licentiaat in beide rechten, gezworene van Luikse zijde te Maastricht en naderhand lid van de Maastrichtse gemeenteraad. Hij sterft op 24 december 1817. Zijn zoon, Hieronymus Joannes van Aken, geboren op 22 januari 1796, wordt in 1855 burgemeester van Maastricht. Hij sterft, ongehuwd, op 20 juli 1860 in zijn huis aan de Capucijnenstraat 1498, d.i. het latere pand 114. In 1916 wordt het pand bewoond door J.P.H. Tielens (1856-1933), zoon van J.G.H. Tielens en van Anette W.H.J. van Aken, zuster van de burgemeester, en door zijn zoon Mr. J.F.J.M. Tielens (geb. 1888 ). Van 1918-1931 wordt het pand Capucijnenstraat 114 in de Maastrichtse adresboeken niet meer genoemd. In die tijd is het huis gekocht door de zusters Ursulinen, die inmiddels de halve Capucijnenstraat aan die zijde hebben opgekocht en laten afbreken om er een school te bouwen.

Boven: Capucijnenstraat 114 met Gagini-salon (G). Onder: de Gagini-kamer in het stadhuis



Voor wie meer wil weten over Gagini (en zijn samenwerking met Mathias Soiron): nl.wikipedia.org/wiki/Petrus_Nicolaas_Gagini.

[burgemeester]

Krijgen we dan niet teveel draadjes? Ik dacht dat de meeste gesloopte kerken en kloosters ook al een draadje hebben, maar misschien vergis ik me.

Deze. Maar daar blijkt de versnippering maar weer eens uit. Al die gesloopte bouwwerken komen niet bij elkaar, maar staan kris-kras door de site; en verschillende gebouwen onder 1 draad. Waar moet je dan gaan zoeken? Van de andere kant: het is al zo versnipperd dat het vechten tegen de bierkaai is. We hebben een archivaris nodig.

Zullen we alle gesloopte huizen dan in elk geval wel hieronder neerzetten, anders wordt het wel heel versnipperd?

Lijkt me een geweldig plan. Kan een webmaster de titel van deze discussie dan veranderen in 'Verdwenen (woon-)huizen Maastricht'?

[El Loco]

Voorstel: zullen we iedere thread openen met 'Gesloopt bouwwerk: ....'. Dus bijv. 'Gesloopt bouwwerk: St. Nicolaaskerk'?

Krijgen we dan niet teveel draadjes? Ik dacht dat de meeste gesloopte kerken en kloosters ook al een draadje hebben, maar misschien vergis ik me. Nou ja, kijk maar. Zullen we alle gesloopte huizen dan in elk geval wel hieronder neerzetten, anders wordt het wel heel versnipperd?

[burgemeester]

Weet niet of hier al een apart draadje over bestaat, maar lijkt me leuk (of juist triest...) om in dit draadje alle interessante gesloopte bouwwerken bij mekaar te brengen, die niet al ergens anders (bijvoorbeeld onder 'Kerken' of 'Vestingwerken' ter sprake zijn gekomen. M.b.v. de schat aan foto's op Beeldbank van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed denk ik dat we al een heel eind kunnen komen.

Loco, geweldig idee. Ik speelde al een tijdje met het idee om bijvoorbeeld 'alle' verdwenen kerken & kapellen in beeld te brengen. Probleem is dat we dan kris-kras door elkaar beginnen te posten. Ik bedoel: Antonietenkerk, Nieuwen Biesen, St. Jacobskerk, St.Nicolaaskerk, 'oude' St. Martinuskerk, etc... Dat wordt een ellende....!

Voorstel: zullen we iedere thread openen met 'Verdwenen bouwwerk: ....'. Dus bijv. 'Verdwenen bouwwerk: St. Nicolaaskerk'?

Dat hier al op andere plaatsen informatie over de gesloopte bouwwerken te vinden is vind ik geen probleem. Die linkjes zullen vanzelf verschijnen.

[El Loco]

Capucijnenstraat 114 --> Stadhuis

Ik neem een stukje over van Zicht op Maastricht:

De Gagini-kamer van het Maastrichtse stadhuis is bekend vanwege haar bijzondere stucdecoraties. De decoraties in deze kamer zijn namelijk niet van de hand van Vasalli zoals die van de andere vertrekken, maar van de meer bekende Petrus Nicolaas Gagini (ca. 1741-ca. 1810). Bovendien maakte Gagini de stucdecoraties in 1789 niet in opdracht van het stadsbestuur, maar voor een salon in een huis aan de Capucijnenstraat 114. Toen dit huis anderhalve eeuw later afgebroken werd, is het stucwerk pas overgebracht naar het stadhuis.

Gagini's decoratie in het stadhuis is gesigneerd en gedateerd: "Gagini invenit et sculpsit 1789" is te lezen in het stucwerk van de schouw. Gagini signeerde in tegenstelling tot veel van zijn collega's een groot deel van zijn decoraties. Hierdoor is bekend dat zijn werk zeer geliefd was. In de stedendriehoek Aken-Luik-Maastricht kan men met zekerheid stellen dat hij in 14 huizen en kastelen heeft gewerkt. Waarschijnlijk is dit maar een klein gedeelte van zijn totale oeuvre in deze regio. Vermoedelijk is een groot gedeelte van zijn werk door de jaren heen verloren gegaan. Bovendien zal hij niet al zijn werk gesigneerd hebben, waardoor het nu moeilijk te achterhalen is.

Als je de stucdecoraties in de Gagini-kamer bekijkt, valt direct op dat deze sterk verschillen van Vasalli's decoraties. Thomas Vasalli legde in zijn werk de nadruk op de decoraties in het plafond en de schoorsteen. De wanden kregen een soberder karakter om ruimte te laten voor de wandtapijten en het goudleer behang. Dit was de eis van het stadsbestuur. Aangezien Gagini in opdracht werkte van de eigenaren van het huis aan de Capucijnenstraat, waarschijnlijk de familie Van Aken, hoefde hij geen rekening te houden met de wensen van het stadsbestuur. Hij stelde de plafonddecoraties in zijn werk meestal niet centraal, maar ondergeschikt of gelijk aan de wanddecoraties. De versieringen op de schouw vormen het hoofdelement in de decoraties van deze kamer. Hierop is een personificatie van de Liefdadigheid te zien. Caritas is afgebeeld als een jonge vrouw met vlammen op haar hoofd en een vlammend hart in haar hand. Ze staat symbool voor naastenliefde. Op het tafereel jaagt ze door middel van een bliksemschicht een demon weg van een bedelaar.

De decoratie op de wanden bestaat uit panelen waarin een bergmeerlandschap te zien is. De panelen worden bekroond door blad- en bloemguirlandes. Het landschap is binnen de lijst van het paneel opgenomen in decoratieve arabesken, bandwerk, blad- en bloemslingers, bloemenvazen en bloemenmanden, vogels, putti en mythologische figuren, zoals Diana, Venus en Amor. Diana, de Godin van de jacht, is te herkennen aan het halve maantje op haar hoofd en de boog, pijlenkoker en de jachthond. Venus en Amor afgebeeld met twee tortelduifjes symboliseren de liefde tussen een man en een vrouw die zijn voorgesteld in twee portretmedaillons. Het werk van Gagini toont een heldere, afgebakende en geordende indeling.

De decoraties in deze kamer zijn niet geheel in oorspronkelijke vorm meer te zien. Het vertrek beschikte namelijk over andere afmetingen dan de kamer in Capucijnenstraat, waar het stucwerk voor gemaakt was. Hierdoor konden niet alle onderdelen worden geplaatst en veranderde de ordening van de panelen. Desondanks wordt de Gagini-kamer van het Maastrichts stadhuis nog steeds gezien als het vertrek met de mooiste stucdecoraties.
© Minis, S.E./Zicht op Maastricht

[El Loco]

Capucijnenstraat 114

Dit pand stond tot 1922 op de plek waar de Zusters Ursulinen in 1933 hun kweekschool lieten bouwen (nu Montessorischool). Samen met het huis Marres verderop (nog net te zien uiterst rechts op de eerste foto), de twee kapitale woonhuizen in deze straat. Zonde dat dit verdwenen is.










(bron foto's: Beeldbank Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed)

[El Loco]

Weet niet of hier al een apart draadje over bestaat, maar lijkt me leuk (of juist triest...) om in dit draadje alle interessante gesloopte bouwwerken bij mekaar te brengen, die niet al ergens anders (bijvoorbeeld onder 'Kerken' of 'Vestingwerken' ter sprake zijn gekomen. M.b.v. de schat aan foto's op Beeldbank van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed denk ik dat we al een heel eind kunnen komen.