Tweet
Wie begin november Dagblad De Limburger heeft gelezen, heeft al even kennis kunnen nemen van het verschijnen van de Maastrichtse Verjaardagskalender (artikel Vikkie Bartholomeus). Het idee en initiatief voor dit project waren van de fotograaf Jos Nelissen, die in de afgelopen derttig jaar meewerkte aan tal van kunsthistorische uitgaven. Wie van ons kent niet het Kerken van Maastricht (met Jac van Term), de DSM-kalenders en de boekuitgave Synthese?
Vorig jaar gaf Nelissen in eigen beheer een kalender uit die dertig jaar veranderingen in Maastricht vastlegde: Maastricht in Beeld, 1982-2012. Dit jaar kwam hij op het idee om een Maastrichtse historische verjaardagskalender te maken. In samenwerking met Servé Minis, Jaap van Term en enkele anderen is het resultaat nu op de markt.
De kalender heeft voor elke maand twee kolommen. De bovenzijde laat twee foto's zien: links een detailopname in kleur van de bekende achttiende-eeuwse maquette die opgesteld staat in het Centre Céramique, rechts een luchtopname van dezelfde locatie in 2013. In de rechter kolom kan iedereen die zijn oude verjaarskalender beu is, de namen van familie, vrienden en bekenden invullen. De linker kolom vermeldt de namen van bijna achthonderd historische en eigentijdse BM-ers, 'Bekende Maastrichtenaren' (m/v), die op dezelfde dag geboren werden als de gekoesterde persoon in eigen omgeving.
Het is een bonte mengeling geworden van bekende en onbekende BM-ers. Het ging Nelissen niet alleen om mensen die in Maastricht geboren en getogen waren en die om enigerlei reden vermeldenswaard waren. Hij wilde ook diegenen noemen die 'neet vaan hei' waren, maar wel voor de stad van belang zijn (geweest). Wie een willekeurige pagina opslaat, wordt getroffen door de grote verscheidenheid aan namen, achtergronden en beroepen. 'Groot' en 'klein' komt langs, man en vrouw, van vondeling tot eerste minister, van middeleeuws beeldsnijder tot 20e-eeuws architect, van humanistisch filosoof tot verzetsheld, van orgelbouwer tot strafpleiter, van voetballer tot bariton, van kanunnik tot 'benanebokser', van pandhuishoudster tot kloosterzuster, van Olympisch kampioen tot een stadstype als Roeie Pierre. De verscheidenheid aan BM-ers is even groot als het hele maatschappelijke spectrum.
Het leek aanvankelijk een simpel te realiseren idee, maar dat viel tegen. In veel publicaties werden slechts geboorte- en sterfjaar vermeld, terwijl Nelissen toch echt een geboortedag nodig had. Dat betekende meer spitwerk in archieven dan verwacht. Soms moesten personen die het toch echt verdienden, afvallen bij gebrek aan gegevens. Een tweede probleem was, dat de vrouwen veruit in de minderheid bleken. In de traditionele geschiedschrijving is net als elders ook in Maastricht de rol van de vrouw steeds onderbelicht gebleven. Maar in de afgelopen eeuwen hebben tal van Maastrichtse vrouwen een belangrijke rol gespeeld in het sociaal, maatschappelijk, cultureel en politiek leven van de stad, een rol die vaak onderschat wordt, of niet algemeen bekend is.
Verrassend zijn de vier vondelingen die in juni 1817 een achternaam kregen die herinnerde aan de net voorbij zijnde Franse Tijd: Frans Aanval, Frederik Veldslag, Willem Zegepraal, Jan Pieter Paulus Belle Alliance. Arme jongens, maar zo'n naam was misschien nog te prefereren boven de meer traditionele namen Mes, Vork, Lepel of Naaktgeboren. Of Jan Belle Alliance met zijn sjieke Franse naam ook maar iets met een Franse afstamming te maken had? Met een beetje historische speurzin kan men het antwoord op deze en andere vragen te weten komen, op het Internet, in zijn boekenkast, of in de Stadsbibliotheek.
De Maastrichtse Verjaardagskalender is een amusant en onderhoudend conversatiestuk geworden, dat menig dineetje kan verlevendigen. Rest mij nog te vermelden dat de kalender wordt verkocht bij Polare (Dominicanenkerk), het Museum aan het Vrijthof en de kiosk op de Sint Servaasbrug (dat laatste ongetwijfeld om de Wiekeneere tegemoet te komen
).
Vorig jaar gaf Nelissen in eigen beheer een kalender uit die dertig jaar veranderingen in Maastricht vastlegde: Maastricht in Beeld, 1982-2012. Dit jaar kwam hij op het idee om een Maastrichtse historische verjaardagskalender te maken. In samenwerking met Servé Minis, Jaap van Term en enkele anderen is het resultaat nu op de markt.
De kalender heeft voor elke maand twee kolommen. De bovenzijde laat twee foto's zien: links een detailopname in kleur van de bekende achttiende-eeuwse maquette die opgesteld staat in het Centre Céramique, rechts een luchtopname van dezelfde locatie in 2013. In de rechter kolom kan iedereen die zijn oude verjaarskalender beu is, de namen van familie, vrienden en bekenden invullen. De linker kolom vermeldt de namen van bijna achthonderd historische en eigentijdse BM-ers, 'Bekende Maastrichtenaren' (m/v), die op dezelfde dag geboren werden als de gekoesterde persoon in eigen omgeving.
Het is een bonte mengeling geworden van bekende en onbekende BM-ers. Het ging Nelissen niet alleen om mensen die in Maastricht geboren en getogen waren en die om enigerlei reden vermeldenswaard waren. Hij wilde ook diegenen noemen die 'neet vaan hei' waren, maar wel voor de stad van belang zijn (geweest). Wie een willekeurige pagina opslaat, wordt getroffen door de grote verscheidenheid aan namen, achtergronden en beroepen. 'Groot' en 'klein' komt langs, man en vrouw, van vondeling tot eerste minister, van middeleeuws beeldsnijder tot 20e-eeuws architect, van humanistisch filosoof tot verzetsheld, van orgelbouwer tot strafpleiter, van voetballer tot bariton, van kanunnik tot 'benanebokser', van pandhuishoudster tot kloosterzuster, van Olympisch kampioen tot een stadstype als Roeie Pierre. De verscheidenheid aan BM-ers is even groot als het hele maatschappelijke spectrum.
Het leek aanvankelijk een simpel te realiseren idee, maar dat viel tegen. In veel publicaties werden slechts geboorte- en sterfjaar vermeld, terwijl Nelissen toch echt een geboortedag nodig had. Dat betekende meer spitwerk in archieven dan verwacht. Soms moesten personen die het toch echt verdienden, afvallen bij gebrek aan gegevens. Een tweede probleem was, dat de vrouwen veruit in de minderheid bleken. In de traditionele geschiedschrijving is net als elders ook in Maastricht de rol van de vrouw steeds onderbelicht gebleven. Maar in de afgelopen eeuwen hebben tal van Maastrichtse vrouwen een belangrijke rol gespeeld in het sociaal, maatschappelijk, cultureel en politiek leven van de stad, een rol die vaak onderschat wordt, of niet algemeen bekend is.
Verrassend zijn de vier vondelingen die in juni 1817 een achternaam kregen die herinnerde aan de net voorbij zijnde Franse Tijd: Frans Aanval, Frederik Veldslag, Willem Zegepraal, Jan Pieter Paulus Belle Alliance. Arme jongens, maar zo'n naam was misschien nog te prefereren boven de meer traditionele namen Mes, Vork, Lepel of Naaktgeboren. Of Jan Belle Alliance met zijn sjieke Franse naam ook maar iets met een Franse afstamming te maken had? Met een beetje historische speurzin kan men het antwoord op deze en andere vragen te weten komen, op het Internet, in zijn boekenkast, of in de Stadsbibliotheek.
De Maastrichtse Verjaardagskalender is een amusant en onderhoudend conversatiestuk geworden, dat menig dineetje kan verlevendigen. Rest mij nog te vermelden dat de kalender wordt verkocht bij Polare (Dominicanenkerk), het Museum aan het Vrijthof en de kiosk op de Sint Servaasbrug (dat laatste ongetwijfeld om de Wiekeneere tegemoet te komen
).
Bestanden bijvoegen