Tweet
Oorspronkelijk geplaatst door SJEF
Bekijk bericht
Oorspronkelijk geplaatst door SJEF
Bekijk bericht
Bovenstaand citaat is kennelijk te lang om in één kader te staan, maar het moet als een geheel gelezen worden. SJEF schreef dit in de discussie over ‘Tafelstraat 13’ (‘U zoekt, wij vinden’), maar daar hoort het niet echt thuis. Vandaar dat ik er hier nog even op terug kom. Voorop gesteld: SJEF heeft gelijk. Lang niet alle foto’s in bovengenoemde uitgave zijn van Alexander Simays. Sommige zijn volgens opgave van De Hoog en Steenbergh, fotografen van het vroegere Monumentenzorg. Gebleken is echter, dat hun auteursrecht niet zonder meer als vaststaand mag worden aangenomen. En dat geldt zowel voor de uitgave De Monumenten van Geschiedenis en Kunst, als voor de website Het Geheugen van Nederland. Hoe kan dat?
Het Geheugen van Nederland is een jaar of tien geleden in razend snel tempo opgezet als een beeldbank voor nationaal erfgoed in musea, archieven en bibliotheken. Via de weblink van SJEF komt men in een verzameling met ca. 10.000 ‘monumentenfoto’s’ van de voormalige Rijksdienst voor de Monumentenzorg in Zeist, een fractie van het totale bezit. Haasje repje en zonder de bedoeling volledig te zijn werden zij geselecteerd uit het bestand ‘oude foto’s’. De beschrijvingen van deze opnamen moesten zonder controle worden overgenomen van de oude kaartjes. Jammer, want lang geleden gemaakte fouten werden daardoor niet gecorrigeerd en er was geen tijd om door inmiddels verloren gegane kennis onbegrepen informatie nader uit te zoeken en te corrigeren. Om technische redenen kunnen dergelijke fouten ook niet gecorrigeerd worden op de website van Het Geheugen. Dat geldt trouwens voor alle bestanden die in de beginperiode werden aangeleverd. Correcties en aanvullingen worden wel doorgeleid naar de collectiebeheerder.
Ik kan hier een uitgebreid artikel over schrijven, maar dit is niet de juiste plaats. Een tipje van de sluier wil ik wel oplichten: vroege foto’s van Maastricht (voor 1920) zijn lang niet altijd gemaakt door de fotograaf die op de site van Het Geheugen en die van ‘monumentenzorg’ wordt genoemd. Mutatis mutandis geldt dat ook voor de uitgave Monumenten van Geschiedenis en Kunst, die gebruik maakte van dezelfde, soms misleidende beschrijvingen. Vaak gaat het om origineel werk van plaatselijke fotografen, dat door fotografen in dienst van Monumentenzorg werd gereproduceerd. De beschrijving van zo’n reproductie kreeg dan bij Monumentenzorg de naam van de reproducerende fotograaf en de datum waarop hij het werk verrichtte. De term ‘reproductie’ werd in de beschrijving niet vermeld. Het ging immers om een interne, puur administratieve notitie. Het is een beetje te vergelijken met een Maastrichtse beeldbank waarop een foto die zelfs een kleuter herkent als ‘oud’ zonder nadere uitleg de datering ‘1970’ krijgt. Inderdaad, Olijfje, een administratieve notitie van de datum van beschrijving, niet van de opname!
Resumerend: in de collectie van de Rijksdienst voor de Monumentenzorg zijn de toeschrijvingen van foto’s van voor pakweg 1920 niet altijd even betrouwbaar. Opnamen die gemaakt zouden zijn door De Hoog, Steenbergh, Antonietti, ‘atelier Mulder’ en anderen kunnen heel goed reproducties zijn van het originele werk van plaatselijke collega’s. Dat is de Dienst niet aan te rekenen. Voor Het Geheugen moest het allemaal veel te snel en eerdere generaties hebben zich ook nooit druk gemaakt over de toeschrijving aan de een of andere auteur. Verheugend is echter, dat de huidige Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed inmiddels zijn gehele ontzagwekkende beeldbestand op de eigen website heeft staan (www.racm.nl; de initialen verwijzen naar een tussentijdse fusie). Men hoopt in de komende jaren de historische foto’s die de Dienst ooit van andere instellingen kreeg, opnieuw te inventariseren. De oudste daaronder dateren uit 1875 (en eerder), toen onze eigen Victor de Stuers de eerste vorm van monumentenzorg in Nederland opzette.