Lombok in Bosscherveld, Jekerdal, Cabergerveld

[Ingrid M.H.Evers]

Wie in 1920 over de Sandersbrug (sluis 19) en onder het viaduct van de spoorbaan naar Hasselt doorliep, zag voor zich het Bosscherveld liggen:
* links lag de pottenbakkerij van Baeten met daarachter Lombok;
* recht vooruit zag men drie barakken voor Belgische vluchtelingen die nog altijd niet naar huis waren teruggekeerd, daarachter de aardewerkfabriek 'Phoenix' van ene Zuiderhout;
* rechts daarvan de Spijker- en Draadnagelfabriek Thomas Regout (directeur dr. Erens).
* Om die fabriek heen lopend volgden dan de nieuwe Asfaltfabriek, de vermicellifabriek Pagnier en Zn., de vroegere ijzergieterij van Houtappel en de ringoven van steenfabriek Belvédère, 'waar vroeger op het dak in rode pannen de naam "Baeten en Lalieu" stond'.

Deze gegevens komen van dit krantenbericht. Kennelijk wist in 1920 lang niet iedere Maastrichtenaar waar hij het Bosscherveld moest zoeken. In onze tijd is er nogal wat veranderd in het Bosscherveld, maar sommige fabrieken hebben desondanks de tand des tijds overleeft.

Het gaat mij nu om de naam 'Lombok'. De naam herinnert aan ons koloniaal verleden. Lombok is een eiland in de Indonesische archipel. Maar de naam komt ook op verschillende plaatsen voor in Maastricht.

1. Zo hebben we dan Lombok in Bosscherveld (een fabriek?)
2. De eerste molen in het Jekerdal staat bekend als 'Lombok'.
3. Het gehucht links van de Brusselseweg, richting Smeermaas, met onder meer de Kozakkenstraat, staat naar ik meen ook bekend als 'Lombok'.

Wie kan me hier iets meer over vertellen?

[Pier]

Kozakkenbuurt - Lombok

(...)
3. Het gehucht links van de Brusselseweg, richting Smeermaas, met onder meer de Kozakkenstraat, staat naar ik meen ook bekend als 'Lombok'.

Wie kan me hier iets meer over vertellen?

Ik heb ergens een (historisch verantwoord?) boekje liggen, uitgegeven door de buurt zelf, over het Lanakerveld en in het bijzonder de "Kozakkenbuurt" zoals ik dat gehucht ken.
De naam 'Lombok' i.r.t. dit gehucht zegt mij niets.

Maar waar ligt dat boekje.....???
Ik ga op zoek!

[Chauf]

Lombok ken ik enkel van de molens aan de Jeker, nabij de sportvelden aldaar.

[Pier]

Benamingen uit het Lanakerveld

Ik heb ergens een (historisch verantwoord?) boekje liggen, uitgegeven door de buurt zelf, over het Lanakerveld en in het bijzonder de "Kozakkenbuurt" zoals ik dat gehucht ken.
De naam 'Lombok' i.r.t. dit gehucht zegt mij niets.

Maar waar ligt dat boekje.....???
Ik ga op zoek!

Als je zo de hele boekenkast op kop zet kom je altijd van alles tegen, maar niet hetgeen je zoekt.
Heb wel het "Straatnamen van Maastricht, hun herkomst en betekenis" van de Historische Kring Maastricht (2013) gevonden.

Over het Lanakerveld, waar het buurtschap "lombok" eventueel zou hebben gelegen, wordt "slechts" het navolgende verteld.

- Kantoorveldweg:
Deze veldweg ligt in de nabijheid van het vroegere douanekantor aan de grens met België.

- Kantoorweg:
Deze weg loopt langs het vroegere douanekantoor aan de grens met België.

- Kerkveldweg:
Oude kadastrale benaming.

- Kozakkenweg:
Dit buurtschap is in 1924 gebouwd voor de arbeiders van de steenfabriek Belvédère. De naam herinnert aan de blokkade van de vesting Maastricht in 1814 door de samenwerkende troepen tegen Napoleon, waaronder Russische troepen met hun ruiterij van Kozakken.

- Lanakerweg:
Dit is een van de oude landwegen die in een radiaal systeem op Maastricht aanlopen vanuit de dorpen in de omgeving. Deze weg loopt van Caberg naar het Belgische Lanaken.

- Oude Heirbaan:
Oude kadastrale benaming.

- Wanstraat:
Genoemd naar de kadastrale benaming van het terrein 'op de Wan'. Wannen is de term voor 'gedrost graan zuiveren van het kaf'.

- Zouwweg:
De Zouw is de naam van een droogdal waar overtollige regenval op natuurlijke wijze doorheen wordt afgevoerd. De Zouwweg is de oude naam voor de veldweg door het droogdal.

Kortom, ook hier geen enkele verwijzing naar "Lombok".

[Pier]

Lombokpad

In het boek "Straatnamen van Maastricht, hun herkomst en betekenis" van de Historische Kring Maastricht (2013) wordt wel het Lombokpad genoemd.

Het Lombokpad ligt in de wijk Sint Pieter.

Lombokpad:
"De naam Lombok is ontleend aan de in de buurt gelegen Lombokmolens en het daar gegroeide gehucht aan de Jeker".

[Toller]

Wie in 1920 over de Sandersbrug (sluis 19) en onder het viaduct van de spoorbaan naar Hasselt doorliep, zag voor zich het Bosscherveld liggen:
* links lag de pottenbakkerij van Baeten met daarachter Lombok;
* recht vooruit zag men drie barakken voor Belgische vluchtelingen die nog altijd niet naar huis waren teruggekeerd, daarachter de aardewerkfabriek 'Phoenix' van ene Zuiderhout;

Buiten de drie barakken voor de vluchtelingen afkomstig uit Uden, zijn er door de gemeente ook nog eens 120 noodwoningen gebouwd. Deze vluchtelingen waren afkomstig uit België tijdens WOI, maar van geboorte Maastrichtenaar, dat was de reden om ze van Uden naar Maastricht te sturen. Het waren er 1400.
De 120 noodwoningen lagen aan straten (modderwegen) die voor de bewoners een kennelijk idyllische uitstralingen dienden te hebben. Een gedeelte van deze straten waren vernoemd naar de diverse boomsoorten zoals: eiken, beuken, berken, noten, esschen met de toevoeging straat.
Een ander gedeelte van deze straten werden genoemd naar eilanden in de Indonesische archipel, zoals: Lombok en Ambon met de toevoeging straat.

Al deze straten ben ik tegengekomen bij de ontruiming van de Groete Bouw in de jaren tussen 1920 en 1929.

[Ingrid M.H.Evers]

Molen van Lombok in het Jekerdal

Lombokpad: "De naam Lombok is ontleend aan de in de buurt gelegen Lombokmolens en het daar gegroeide gehucht aan de Jeker".

Dank voor je uitgebreide informatie, Pier. Je zult het met me eens zijn dat het Straatnamenboek met het bovenstaande wel een verklaring afgeeft voor de naam van het pad, maar niet voor het gebruik van de naam Lombok voor de molens. Eigenlijk is het een cirkelredenatie: het heet er Lombok omdat het er Lombok heet.

Maar wat is het 'waarom'? Waar komt die naam vandaan? Ik meende dat 'Lombok' hoofdzakelijk verwees naar het Indonesische eiland dat toentertijd vooral peper verhandelde. Het is verrassend te lezen dat het pas in 1894 op verzoek van de inwoners na een bloedige strijd rechtstreeks onder Nederlands bestuur kwam. Het is goed mogelijk dat deze gebeurtenissen het gebruik van de naam als herinnering heeft beïnvloed, maar dat verklaart nog steeds niet het wie, wat, waar en waarom.

Wat de molen(s) van Lombok betreft (met oorspronkelijk vier molenraderen): die zou oorspronkelijk in het bezit zijn geweest van het kapittel van Sint Servaas. Ik kan me echter niet voorstellen dat zij toen al 'molen van Lombok' heette. Kortom, wanneer komt die naam en waarom?

[Ingrid M.H.Evers]

Trichterveld

Een ander gedeelte van deze straten werden genoemd naar eilanden in de Indonesische archipel, zoals: Lombok en Ambon met de toevoeging straat.

Waaruit blijkt dat men inmiddels ook was begonnen met volkswoningbouw in het Trichterveld. Die straten bestaan tot op de dag van vandaag. Overigens bouwde men in dezelfde periode noodwoningen in Wittevrouwenveld.

[hermanw]

Lombok

Dank voor je uitgebreide informatie, Pier. Je zult het met me eens zijn dat het Straatnamenboek met het bovenstaande wel een verklaring afgeeft voor de naam van het pad, maar niet voor het gebruik van de naam Lombok voor de molens. Eigenlijk is het een cirkelredenatie: het heet er Lombok omdat het er Lombok heet.

Maar wat is het 'waarom'? Waar komt die naam vandaan? Ik meende dat 'Lombok' hoofdzakelijk verwees naar het Indonesische eiland dat toentertijd vooral peper verhandelde. Het is verrassend te lezen dat het pas in 1894 op verzoek van de inwoners na een bloedige strijd rechtstreeks onder Nederlands bestuur kwam. Het is goed mogelijk dat deze gebeurtenissen het gebruik van de naam als herinnering heeft beïnvloed, maar dat verklaart nog steeds niet het wie, wat, waar en waarom.

Wat de molen(s) van Lombok betreft (met oorspronkelijk vier molenraderen): die zou oorspronkelijk in het bezit zijn geweest van het kapittel van Sint Servaas. Ik kan me echter niet voorstellen dat zij toen al 'molen van Lombok' heette. Kortom, wanneer komt die naam en waarom?

De Nederlandse molenedatabase geeft de volgende verklaring:

Deze molen heet sinds de pacificatie in 1894 van het thans Indonesische eiland Lombok door het Nederlandse leger, niet onterecht, de molen van Lombok, want door de kogels uit de lopen van de in deze molen gemaakte geweren werd de strijd daar beslecht.

[Ingrid M.H.Evers]

De Nederlandse molenedatabase geeft de volgende verklaring: Deze molen heet sinds de pacificatie in 1894 van het thans Indonesische eiland Lombok door het Nederlandse leger, niet onterecht, de molen van Lombok, want door de kogels uit de lopen van de in deze molen gemaakte geweren werd de strijd daar beslecht.

Dát klinkt herkenbaar, maar ik denk dat er nog een oneffenheidje in zit: het valt mij in dat hier de lopen van de Beaumontgeweren werden gemaakt. Of er ook kogels werden geproduceerd?

[Breur]

Fabriek voor laadstokken P. Stevens



Bron: RHCL.

[hermanw]

Dát klinkt herkenbaar, maar ik denk dat er nog een oneffenheidje in zit: het valt mij in dat hier de lopen van de Beaumontgeweren werden gemaakt. Of er ook kogels werden geproduceerd?

Geen kogels: citaat: .... de in deze molen gemaakte geweren ..... einde citaat

[Breur]

Nicolaus Hubertus GROOTHAUSEN werkzaam bij Lombok.

1. Nicolaus Hubertus GROOTHAUSEN

De ouders van Nicolaus Hubertus GROOTHAUSEN zijn:

2. Petrus Gaspar Hubertus GROOTHAUSEN werd geboren op 6 januari 1852 te St. Pieter. Petrus huwde Hubertina Maria ZENTHNER (ZENTHER) 13 februari 1874 te St. Pieter.

3. Hubertina Maria ZENTHNER (ZENTHER) werd geboren op 27 augustus 1848 te ST. TRUIDEN. Hubertina huwde Petrus Gaspar Hubertus GROOTHAUSEN 13 februari 1874 te St. Pieter. Hubertina overleed 22 december 1927, 79 jaar en 3 maanden oud; op 2de kerstdag werd de kist "gezonken"; de lijkdienst is op 28 december geweest 9 uren te Maastricht. Hubertina werd begraven op 26 december 1927 te St. Pieter.

Nicolaus werd geboren op 1 oktober 1878 te St. Pieter.
Nicolaus huwde Anna Maria Catharina TILLIJ (de dochter van Nicolaus Hubertus (Robertus) TILLIJ en Sophia Hubertina JONGEN) 13 mei 1904 te St. Pieter.
Nicolaus en Anna kregen de volgende kinderen:

4. i. Hubertina Maria GROOTHAUSEN werd geboren op 26 augustus 1905. Maria overleed 31 oktober 1996 en werd begraven te Maastricht.

5. ii. Agnes Hubertina GROOTHAUSEN werd geboren in 1910. Agnes overleed 25 december 1916, 6 jaar oud te St. Pieter.

6. iii. Paulus Ludovicus Hubertus GROOTHAUSEN werd geboren in 1911. Paulus overleed 27 december 1916, 5 jaar oud te St. Pieter.

7. iv. Sophie Josephine GROOTHAUSEN werd geboren in 1916. Sophie overleed 13 december 1918, 2 jaar oud te St. Pieter en werd begraven op 16 december 1918 te St. Pieter.

Nicolaus overleed 29 januari 1946 en werd begraven te St. Pieter.

Het gezin Groothausen-Tillij woonde in een klein huisje aan de Jeker bij de molen van Lombok. Hij was vroeger geweermaker bij een wapenfabriek(je) dat bij de molen van Lombok was gevestigd.

[Breur]

Breur, kun je die prachtige plattegrond nog wat groter plaatsen, zodat we de tekst kunnen lezen? En zijn laadstokken hetzelfde als geweerlopen?

Laadstokken zijn geen geweerlopen.

[Ingrid M.H.Evers]

Molen Lombok: lopen én laadstokken

Breur, kun je die prachtige plattegrond nog wat groter plaatsen, zodat we de tekst kunnen lezen? En zijn laadstokken hetzelfde als geweerlopen?

Wow, met dank! Het gaat dus om zowel lopen als laadstokken.

Er wordt gesproken over de 'twee nieuw aangekochte molens' van de heer Stevens. Is bekend wanneer hij die heeft gekocht? Kan dat samenvallen met de gebeurtenissen in Lombok in 1894 en dus de naamsverandering verklaren?