Nijverheid in Boschstraatkwartier

[Toller]

In het Boschstraatkwartier, van voor de sanering, waren vele bedrijven actief, waaronder enkele cooperaties. Deze cooperaties werden afzonderlijk opgericht door zowel katholieken als socialisten. Met name in dit gebied woonden veel arme arbeiders, die in de plaatselijke industrie werkzaam waren. Deze cooperaties voorzagen de arbeiders van o.a. voedsel tegen schappelijke prijzen. Het gebied werd begrensd door: Kleine Gracht, Markt, Boschstraat, Fransensingel en de van Hasseltkade (Langs de Maas). Bron: zie kaart kadaster 1811-1832 www.watwaswaar.nl

[Toller]

IJsfabriek

Van halverwege juli tot halverwege augustus 1911 was er sprake van een zeer warme zomer in Maastricht. De slagers hadden grote problemen om hun vleeswaren koel te houden, zodat in het najaar besloten werd een ijsfabriek op te richten. Het bedrijf zou worden gevestigd aan de Oude Varkensmarkt, later het Lakenweverplein genoemd. Het eerste ijs werd vervaardigd in juli 1912.

Het betrof de Maastrichtsche Coöperatieve IJsfabriek St. Antonius. Geestelijk adviseur werd Broeder Alexander. Het bestuur bestond uit: Eugene Heunders voorzitter, De Vries vicevoorzitter, M. Samuel secretaris en de leden Snackers, Hellendal, Daniels en A. van der Bruce.

Tijdens het 10-jarig bestaan op 4 april 1921 van de ijsfabriek bleek, dat de capaciteit 480 ijsstaven van 25 kilo per stuk bedroeg, vervaardigd in 22 uur. De fabricage van het ijs was kunstmatig en automatisch. Het ijs werd o.a. geleverd aan bedrijven zoals: hospitalen, de aardewerkindustrie, bierbrouwerijen, bakkers, slagers en cafés.

September 1920 werd vergunning aangevraagd bij de gemeente Maastricht om uitbreiding van de fabriek met een 30 pk zuiggasmotor. Deze uitbreiding was noodzakelijk omdat de ijsleverantie in gedrang kwam voor: Calvarieberg, militair hospitaal, gratis verstrekking op doktersbewijs aan minvermogende zieken en de aan de ijsventers.

Tijdens de Algemene Ledenvergadering van 1929, over het jaar 1928 werd Broeder Alexander bedank voor zijn inzet en adviezen m.b.t. de ijsfabriek en zijn 50-jarig priesterjubileum. Dit jaar was de zuivere winst FL. 6809,04 tegen FL. 5987,97 in 1927, dit ondanks de verlaging van de ijsprijs. De omzet bedroeg 77842 ijsstaven tegen 66758 ijsstaven in 1927. Dit was een record. Tengevolge van de goede resultaten werd de ijsprijs wederom verlaagd, 25% dividend uitgekeerd en FL. 100,= beschikbaar gesteld voor de noodlijdenden.

Op 6 maart 1930 wordt het 20 jarig bestaan gevierd. De ijsmotoren werden genoemd naar de geestelijk adviseur Broeder Alexander, die kort voordien was overleden. De productie bestond toen uit twee houten bakken van respectievelijk 240 en 460 ijsstaven per dag. Tevens bezat de fabriek een depot waar 1600 ijsstaven konden worden opgeslagen. Het betrof een ruimte geïsoleerd door wanden van 20 cm. dikke kurk. Door de ruimte liepen koelbuizen die de temperatuur vast op -5 graden C. hield. Een 2e depot was in aanbouw met een totale capaciteit van 3000 ijsstaven. De omzet van 1929 bedroeg 80.000 ijsstaven. De afname van ijsstaven was eerst voor de aandeelhouders en daarna voor de grootverbruikers: aardewerkfabriek, slagers en bakkers.

In de zomer van 1935 is de bouw van een koelhuis in een vergevorderd stadium. Dit was noodzakelijk voor de conservering van groente, fruit, vlees, wild en gevogelte. De bouw van het koelhuis staat onder leiding van de architect Deussen en de bouwer was de firma Gebrs. Erven. Op 30 november 1935 is de opening van het koelhuis, dat samen werd gevierd met het 25 jarig jubileum van de ijsfabriek. In de fabriek werd op 17 december 1935 een gedenksteen onthult.

In de zestig jaren van de vorige eeuw kwam er een einde aan het ijs maken in de ijsfabriek. De afnemers van het ijs gingen massaal over op koel- en vries inrichtingen, waardoor vers ijs niet meer noodzakelijk was. Met de sanering van de wijk gingen de laatste sporen van de ijsfabriek verloren. Waar de gedenksteen is gebleven is onbekend.

[Toller]

In 1929 adverteerde de Coöperatieve IJsfabriek dat een ijsstaaf van 25 kilo 35 cent per stuk kostte. Tijdens de Algemene Ledenvergadering in 1929 werd besloten na een gunstig rendement, de ijsprijs te verlagen. In de advertentie van 1930 zie je dan dat de prijs met 10 cent per ijsstaaf naar beneden is bijgesteld tot 25 cent per ijsstaaf a 25 kilo.

In 1935 werd er een koelhuis gebouwd, dat in een advertentie in 1936 als Rijkserkende koelinrichting is aangeprezen. Door de bouw van dit koelhuis en een tweede in de planning, kreeg het bedrijf ook nog een ingang in de Raamstraat 31. Deze ingang werd aangeprezen in een advertentie voor bezoekers, die een rondleiding door het bedrijf wilden hebben. Dit was naar aanleiding van het 25-jarig bestaan van de Coöperatie.

Vanaf 1939 adverteerde het bedrijf met Amerikaanse koelkasten. De kasten waren zuinig in ijsgebruik met een zeer goede koeling en ventilatie. De binnenzijde was van email. De koelkast hoefde maar twee maal per week te worden gevuld. De koelkast was afgeprijsd van FL.180,= voor FL.120,=, een koopje.

Om een indruk te geven twee foto’s uit een IJsfabriek in Amsterdam. Het ijs maken en het vervoer ervan was overal in het land hetzelfde. In Maastricht was het vervoer met driewielers en paard en wagen geregeld. Foto’s van de Coöperatieve IJsfabriek ben ik nog niet tegengekomen, misschien….

Bron: www.kb.nl
Limburger Koerier 8-8-1939
Limburger Koerier 17-12-1936
Limburger Koerier 29-5-1929
www.hetgeheugenvannederland.nl

[Ingrid M.H.Evers]

Veemgebouw aan het Bassin



Het Veemgebouw heeft op het eerste gezicht wel iets weg van de Cité Ouvrière, maar de laatste had verspringende verdiepingen, terwijl bij dit gebouw de etages gelijkmatig horizontaal verlopen.

Het handelshuis N.V. Het Maastrichtsche Veem aan het Bassin exploiteerde dit gebouw. Het was gelegen boven de werfkelders aan de zuidzijde van het Bassin. Het Veemgebouw was een pakhuis/overslaghuis. Er zijn mooie foto's van de vroegere werkzaamheden daar, o.a. in: Dominique Sassen, Maastricht, Maastricht 1925; herdruk Veldeke 1975.

Het gebouw is bij de renovatie van de zuidelijke straatwand van het Bassin inderdaad behouden gebleven. Of dat alleen geldt voor de gevel, of ook voor de daarachter liggende bouw, zou ik zo snel niet weten. Het is nu een beschermd rijksmonument.

[Toller]

Tijdens de fietsfotorondreis van gisteren trof ik deze stenen aan op de Veem.

[Ingrid M.H.Evers]

De N.V. Nederlandsch-Belgische Olie Importmaatschappij



Deze foto laat het pakhuis van de Nederlandsch-Belgische Olie Import Maatschappij zien. Ze komt van de website www.zoekplaatjes.nl (zie onder Limburg, zp-nr. 30) waar men er een tijdje over heeft gedaan om haar te plaatsen. Uiteindelijk bleek het gebouw aan de zuidzijde van het Bassin te Maastricht te hebben gestaan. We zien de afrit naar de werfkelders. Links ligt buiten beeld de St.-Antoniussluis, de zesde en laatste in het Kanaal Luik-Maastricht. Het pakhuis was het vierde huis vanaf de hoek.

Het hele verhaal met bewijsfoto's is in 2010 door Sjef op MO in de Boe gezet.

Overigens weet ik niet of het Veemgebouw en de oliemaatschappij wel in dit draadje thuishoren. Deze vallen eerder onder handel dan nijverheid.

[Ingrid M.H.Evers]

Bassin: handel ten behoeve van de binnenvaart (1915)

Het Bassin was zoals bekend als binnenhaven een knooppunt voor de binnenvaart. De haven had een beperkte capaciteit en schepen lagen soms dagenlang te wachten om geschut te worden. Vanuit het Bassin verder varen was slechts mogelijk via een drietal sluizen, een voor elke waterweg: de Zuid-Willemsvaart (sluis 19), het Kanaal Luik-Maastricht (sluis 6, ook bekend als Sint Antoniussluis) en de Maas (sluis 20). Op de foto van het Bassin in de vorige posting ziet men de Sint Antoniussluis.

Binnenvaartschepen op weg naar het zuiden (Luik), het noorden (Den Bosch en verder) of de grote zeehaven Antwerpen, maakten van het oponthoud in Maastricht gebruik om brandstof en voorraden in te slaan. Het is aardig om het telefoonboek van 1915 daar eens op na te slaan. Toegegeven, 1915 is nog erg vroeg voor telefoonaansluitingen en de minder kapitaalkrachtige neringdoenden komen in het onderstaande lijstje dus niet voor. Maar toch geeft het een aardige indruk van de bedrijvigheid in het Bassin.

In 1915 hielden de volgende bedrijven kantoor:

Bassin 9, H.J. Oomen (tel. 17), Expeditiebedrijf, (8-12, 1.30-8, maandag en donderdag tot 6.30)
Bassin 19a, Sociëteit van Navigatie (tel. 49), Dir. Joh. H. Verhulst, (8-12, 2-6.30)
Bassin 21c, W. Vrencken & Co. (tel. 717), Kuiperij en fruithandel
Bassin 23, P. Krischer, brandstoffen. Krischer had een tweede zaak aan de Sint Pieterskade 12, buiten Poort Waarachtig. Ook daar, in het zwaaigat onder De Vijf Koppen dat nu de zwanenvijver is, was stookolie te koop.
Bassin 23d, N. Boileau (tel. 457); geen nadere gegevens vermeld. Was hij mogelijk de kantoorhouder van Krischer en woonde hij in het pand?

Ergens aan het Bassin bevond zich dan ook nog een kantoor van de douane, dat van 8-12 en 2-6 geopend was.

[Breur]

Het veemgebouw: zuidzijde nog grotendeels in originele staat

[Toller]

Maastrichtsche Coöperatieve Elektrische Hoefsmederij en Wagenfabriek ‘Het Hoefijzer”

Bij het www.geheugenvannederland.nl kwam ik onderstaande foto tegen. Het juiste jaartal van de foto is niet bekend. Ook niet de juiste locatie. Het pand zou in de Maastrichtergrachtstraat of de Oude Varkensmarkt hebben gestaan. Ook de naam op de gevel leverde in www.kb.nl niets op.
Op 18 mei 1921 rond 1 uur in de middag werd in de Limburger Koerier gewag gemaakt van een uitslaande brand in het pand waarin onder andere de Maastrichtsche Coöperatieve Elektrische Hoefsmederij en Wagenfabriek ‘Het Hoefijzer” was gevestigd. Bron: www.kb.nl
Het kantoor van de Coöperatie was gevestigd in een pand aan de Statensingel 91.
Waarschijnlijk was deze Coöperatie een verzameling van bedrijfjes, die her en der in de stad gevestigd waren, zeker is dit niet. Er zijn in www.kb.nl hiervan geen artikelen gevonden.
Het pand aan de Oude Varkensmarkt was eigendom van de heer Kerkhoffs. Hij had het pand vervolgens door verhuurd aan de koetsier Speetgens. Speetgens had een gedeelte van de zolder in gebruik als opslag voor hooi en stro. Kerkhoffs had de begane grond verhuurd aan de Coöperatie, die hierin de smederij 'Het Hoefijzer" vestigde. De brand was ontstaan op de hooizolder, vonken afkomstig van de smidse, die onder de hooizolder stond waren hiervan de oorzaak . De brandweer bluste de brand met drie stralen en kon ternauwernood de timmerfabriek van Goze redden. Het pand brandde geheel uit en stortte in. Het bewuste pand stond voor de derde maal in brand. Ook nu was het pand verzekert.

[Toller]

Volgens overlevering was in de MaastrichterGrachtstraat een Azijnfabriek gevestigd en wel tussen de Pompenstraat en de Van Hasseltkade, voorheen Langs het Kanaal. Deze fabriek zou daar hebben gestaan tot vlak voor, in of vlak na WOII.
Weet iemand hier iets meer over? De KB leverde voorlopig niets op!

[Toller]

IJzergieterij

Kan iemand mij aangeven aan de hand van de onderstaande kavelnummers, waar de betreffende kavels lagen:
Langs het Kanaal en uitkomende in de Koekschroefstraat en de Raamstraat, Kadestraal , sectie A, NOS 2528, 2531, 2914, 2915 en 950 geheel en NOS 957 2916 gedeeltelijk.
Een herenhuis aan de Langs de Kanaal 662 secie A, NOS 2528.
Een huis aan de Langs het Kanaal 661 sectie A, NOS 957.
Een huis en stal in de Raamstraat 667 Sectie A, NOS 950.

[Ingrid M.H.Evers]

Kadasternummers Langs het Kanaal

Onze ´vaste´ kadasterbollebozen - Hermanw en burgemeester - vallen maar zo af en toe binnen. De gegevens zijn te vinden op de site www.watwaswaar.nl.

Wat hebben de kadasternummers te maken met een ijzergieterij?

[Ingrid M.H.Evers]

'Azijn-, mosterd en mayonaisefabriek De Torens, Maastrichter Grachtstraat 3

Volgens overlevering was in de MaastrichterGrachtstraat een Azijnfabriek gevestigd en wel tussen de Pompenstraat en de Van Hasseltkade, voorheen Langs het Kanaal.

Telefoongids 1950: 'Azijn-, mosterd en mayonaisefabriek De Torens, Maastrichter Grachtstraat 3, tel. 4853'.

[Toller]

Daanke Ingrid, kan weer verder

[Breur]

Tja, alles moest op een plaatje zoals op een briefhoofd en dan krijg je zo'n Jacques album plaatje.