Aankondiging

Sluiten
No announcement yet.

Ziekten onder de (arbeiders)bevolking

Sluiten
X
 
  • Filter
  • Tijd
  • Tonen
Clear All
nieuwe berichten

  • Ziekten onder de (arbeiders)bevolking

    Dit draadje werd oorspronkelijk opgezet door Pier. Na de servercrash van 26 juli is het door mij gereconstrueerd, waardoor in de kolom links steeds mijn naam staat als poster, Ik heb in de tekst telkens de naam van de oorspronkelijke schrijver aangegeven.

    -----------------------

    Pier: hermanw:
    Bij http://kranten.kb.nl/ zijn 2 artikelen over Quartier Amelie te vinden. Een artikel in het Rotterdamsch Nieuwsblad van 02-08-1894 over een uitbraak van cholera in onder meer die wijk. (..)

    Pier:
    Voor de volledigheid van de sociale geschiedenis van Maastricht in de zomer van 1894 heb ik het krantenartikel van het Rotterdamsch Nieuwsblad van 2 aug. 1894 deels onderstaand afgedrukt.

    "

    Aangetast werden tot gistermiddag 17, van wie 8 overleden, terwijl 9 in behandeling blijven.

    Waaraan de plotselinge inval der gevreesde ziekte in Maastricht wel moet worden toegeschreven? (....) Wij mogen vragen of de groote onverschilligheid van het volk (..) niet veel daaraan schuld dragen.
    Alhoewel herhaalde malen is gewaarschuwd om niet in de maas of het Kanaal te zwemmen of te baden, daar deze beide wateren besmet zijn, wordt toch voortdurend in de Maas gezwommen, en Zaterdag en Zondagmorgen zagen wij verschillende personen op de hoogte van de Raamstraat in het Kanaal zwemmen.

    En toch is door bacteriologisch onderzoek bewezen dat in het Kanaal op 1 liter water 1000 en de Maas op 1 liter 3000 cholera-bacillen bevat. (..)
    Men verhaalt ons - zonder dat wij voor de waarheid ervan durven instaan - dat de werklieden, bezig aan het afgraven van de Groote Griend, voortdurend Maaswater drinken.

    Buitendien wordt overal onrijp of halfrijp ooft te koop aangeboden, terwijl de overvloed van pruimen allicht leidt tot een overmatig gebruik van deze altijd eenigszins gevaarlijke vrucht.

    In eene, onder voorzitterschap van den burgemeester van Maastricht gehouden vergadering van alle geneesheren der stad, is met het oog op de uitbreiding der choleragevallen besloten (...)
    dat overal waar choleragevallen worden waargenomen, de uitwerpselen der lijders zullen ontsmet worden met kalkmelk en het lijf- en linnengoed met creolin;
    dat aan 5 verschillende politiebureaux steeds de genoemde ontsmettingsmiddelen ter beschikking van het publiek zullen zijn (...).

    Alleenlijk had het de aandacht getrokken dat onder de aangetaste personen vele arbeiders voorkwamen werkzaam op de aardewerkfabriek der firma P. Regout.
    Van de directie dezer fabriek werd met waardeering getuigd dat zij alles in het werk stelt om in deze licht te verschaffen.



    Hoe anders zou de media en ons gezondheidsapparaat nu reageren als er weer cholera in Maastricht zou uitbreken?
    Last edited by Pier; 18 maart 2019, 14:48.

  • #2
    Cholera in de 19e eeuw

    El Loco:

    Volgens de HEM was de epidemie van 1892-94 de laatste grote cholera-epidemie in Maastricht en stierven 44 van de 81 lijders. In 1848-49 en in 1866 hield de ziekte ook al huis in Maastricht (en elders). Met name de choleragolf van 1866 eiste een hoge tol: 298 van de in totaal 611 lijders stierven aan de ziekte, 3 gegoeden, 92 arbeiders en 203 armen.

    Bron: Historische Encyclopedie Maastricht, p.122 'cholera'

    Opmerking


    • #3
      Cholera anno 1859 in Maastricht

      Pier:

      In een krantenbericht d.d. 10 no. 1860 van het Nieuw Amsterdamsch Handels- en Effectenblad, lezen we een overzicht over de Medische politie. Ik heb nooit geweten dat deze ooit heeft bestaan, maar dat terzijde.

      We lezen dat in het jaar 1859 er in 199 gemeenten in Nederland cholera heeft geheerst.

      In totaal werden 6054 personen aangetast, waarvan er 3777 overleden.
      Kijkend naar dit percentage deed wellicht de medische wereld het toen nog niet zo slecht in Maastricht.

      "(...) Te Maastricht waren in het burgerlijk Ziekenhuis opgenomen 440 lijders, waarvan 92 stierven. (..)
      In het krankzinnigengestichtte Maastricht werden 92 lijders verpleegd, waarvan 4 overleden. (..)"

      Opmerking


      • #4
        Geschiedenis van de landelijke gezondheidsdienst

        Citaat, oorspronkelijk geplaatst door Pier:

        In een krantenbericht d.d. 10 no. 1860 van het Nieuw Amsterdamsch Handels- en Effectenblad, lezen we een overzicht over de Medische politie. Ik heb nooit geweten dat deze ooit heeft bestaan.

        Ingrid Evers: De volgende tekst is overgenomen van de onderstaande website. Alleen de tekst tussen vierkante haakjes is van mijn hand:

        'Voor 1800
        Van oudsher speelt de overheid een rol bij het waken over de volksgezondheid van de burger. Zo vaardigden stadsbesturen in de 15e en 16e eeuw allerlei voorschriften uit om de gezondheid van haar burgers te beschermen en te behouden. Voorbeelden hiervan zijn het verbod op verontreiniging van straten en openbaar water, zoals grachten.
        Vanaf 1798 komt er ook landelijk toezicht op de gezondheidszorg [tijdens de Bataafse Republiek in Noord-Nederland; bij ons gebeurt dat al eerder in de Franse Tijd: wetten van 1789, 1790, 1791]. In dat jaar werden [in Noord-Nederland] acht agentschappen opgericht, vergelijkbaar met de huidige ministeries. Het zogeheten Agentschap van Nationale Opvoeding werd ondermeer belast met volksgezondheid.'

        '1800 - 1850
        Na de Franse inlijving [van Noord-Nederland] (1811) werden wettelijk geregelde plaatselijke en provinciale commissies van 'Geneeskundig Onderzoek en Toevoorsigt' ingesteld. Deze speelden een belangrijke rol bij het signaleren van besmettelijke ziekten. Daarnaast kreeg de rijksoverheid ook meer bemoeienis op het gebied van verpleging en verzorging van krankzinnigen.
        Bij Koninklijk Besluit werden in 1818 regels gesteld aan de verzorging van krankzinnigen in de daarvoor bestemde gestichten. In 1841 kwam er voor het eerst Staatstoezicht op de krankzinnigengestichten.'

        '1850 - 1900
        In 1851 bepaalde de Gemeentewet dat gemeenten verordeningen behoren te maken op het gebied van de openbare orde, zedelijkheid en gezondheid. Daar kwam in de praktijk nog weinig van terecht. In de 19e eeuw maakten vier cholera-epidemieën tienduizenden slachtoffers. Daarom ontwierp Thorbecke in 1865 de Gezondheidswet. Op basis van deze wet voerden zeven (rijks)inspecteurs het Geneeskundig Staatstoezicht uit. Deze inspecteurs waren door de Kroon benoemde artsen in dienst van de overheid, die elk één of meer provincies in hun portefeuille hadden.'

        '1900-1995
        In 1957 bestond het Staatstoezicht uit vier inspecties, een Geneeskundige inspectie, een pharmaceutische inspectie, een Geneeskundige inspectie voor de geestelijke volksgezondheid en een Veterinaire inspectie. De Pharmaceutische inspectie werd in 1962 gesplitst in een inspectie voor de geneesmiddelen en een inspectie belast met het toezicht op de levensmiddelen. Ook werd de Inspectie milieuhygiëne in het leven geroepen.'

        'Vanaf 1995
        In 1995 werden de Geneeskundige inspectie van de volksgezondheid, de Geneeskundige inspectie voor de geestelijke volksgezondheid en de Inspectie voor de geneesmiddelen samengevoegd tot de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ).
        De Rijks-, provinciale en grootstedelijke inspecteurs die waren belast met het toezicht op de verzorgingshuizen, zijn in 1997 aan de IGZ toegevoegd.'


        Bron: website IGZ (Inspectie voor de Gezondheidszorg), http://www.igz.nl.

        NB. In het elders op deze site genoemde verslag van 'de arbeidersenquête' (1887) wordt als eerste 'Maastrichtenaar' een dr. Ruysch gehoord, tot 1884 inspecteur voor het geneeskundig staatstoezicht in Brabant en Limburg'.

        Opmerking


        • #5
          De medische politie

          Waarschijnlijk vanaf 1851 (ik kan het hier niet nazien), maar in elk geval vanaf 1865 werd het jaarverslag van de 'medische politie' meer dan een eeuw lang opgenomen in het jaarverslag van de gemeente (ter inzage in de open boekerij van de studiezaal van het RHCL).

          Zie ook: Ubachs/Evers, Historische Encyclopedie Maastricht (2005), lemma's Gemeentelijke Gezondheidscommissie; Gemeentelijke Gezondheidsdienst (GGD).

          Opmerking


          • #6
            Hermanw:

            In het krantenarchief van het Gemeentearchief Roermond is ook nog een en ander te vinden over de cholera epidemie en de medische politie:

            http://roermond.x-cago.com/kranten/searcha.do

            Opmerking


            • #7
              Dit is de rechtstreekse link van het door hermanw gesignaleerde artikel.

              Door nieuw onderzoek dat in 2012 zal worden gepubliceerd, beschik ik over definitieve choleracijfers:

              Cholera: 1848 (351 doden), 1854 (147 doden), 1866 (299 doden), 1894 (70 doden).

              Dat het sterftecijfer in 1894 zoveel lager was, was mede het gevolg van nieuwe inzichten over de verspreiding van dergelijke ziekten (niet meer de lucht, maar bacillen) en de rigoureuze maatregelen van dr. Lambert van Kleef, directeur van het ziekenhuis Calvariënberg. Hij liet van de grens bij Petit Lanaye tot aan het Bassin petroleum uitgieten over het kanaalwater zodat het niet meer kon worden gebruikt als drink-, was- of zwemwater!

              Overige epidemiën: tyfus in 1882 en 1889, en difterie in 1892.

              Lees het Maastrichts Vierkant 'Loop naar de pomp!

              Opmerking


              • #8
                Citaat:
                Oorspronkelijk geplaatst door Pier:

                Alleenlijk had het de aandacht getrokken dat onder de aangetaste personen vele arbeiders voorkwamen werkzaam op de aardewerkfabriek der firma P. Regout. Van de directie dezer fabriek werd met waardeering getuigd dat zij alles in het werk stelt om in deze licht te verschaffen?

                Een beetje jammer dat deze opmerking door Pier in vette letters is afgedrukt. Niet alles in Maastricht was de schuld van de eigenaren van de Firma Petrus Regout en Co., die door Pierre, Ernest en Louis Regout in 1878 is opgericht na het overlijden van hun vader Petrus I (Pie).

                Integendeel, in dit geval. Het probleem zat in het kanaal, maar vooral in het Bassin, waar het stilstaande water vol bacillen zat. Dat lekte door naar het grondwater en besmette de waterleidingen die de firma had gelegd naar de fabrieken aan de Boschstraat en naar het Quartier Amélie. De schuld lag bij de gemeente. De firma sloot de leidingen en putten (Quartier Amélie) af en de gemeente bracht elke morgen duizenden liters vers water die in tijdelijke bassins werden gestort.

                Lees er alles over in het Maastrichts Vierkant: 'Loop naar de pomp!
                Last edited by Ingrid M.H.Evers; 19 november 2011, 09:30.

                Opmerking


                • #9
                  Men werd echter ook heel oud...

                  Pier:
                  Zoekend in de archieven kwam ik ook nog een 'leuk' bericht tegen. Op 25 oktober 1856 schrijft de Maas- en Roerbode het navolgend:.

                  "Te Maastricht is den 16 dezer in het gesticht Kalvarienberg de oudste kostgangster van dit gesticht in den ouderdom van 101 jaar en ruim 9 maanden overleden."

                  Opmerking


                  • #10
                    Statistiek

                    Breur:

                    Wat gegevens uit mijn genealogiebestand (meer dan 60.000 personen). Betreft voornamelijk inwoners van St. Pieter, Maastricht en omliggende gemeenten/dorpen.
                    Bestanden bijvoegen
                    Last edited by Ingrid M.H.Evers; 19 november 2011, 09:30.

                    Opmerking


                    • #11
                      Museum Boerhaave in Leiden heeft enkele foto's van de pokkenepidemie in 1900, zelf vind ik de foto van de 'bewaakte Kruisheerenkerk' wel bijzonder:
                      http://www.museumboerhaave.nl/collec...stricht+pokken

                      Opmerking


                      • #12
                        Mooi gevonden weer, hermanw

                        Opmerking


                        • #13
                          Pokkencampagne december 1926

                          Daar ben ik het helemaal mee eens!

                          De Verenigde Fotobureaux werden in Amsterdam opgericht in 1920. De foto's zijn gemaakt in december 1926. Ik ken een andere reeks die op woensdag 22 december verscheen in De Telegraaf. De foto's hieronder betreffen:

                          1. Het zogenaamde 'epidemisch ziekenhuis'. Dat was een uit laagbouw bestaande afdeling van het ziekenhuis Calvariënberg aan de Abtstraat, voorzien van een bijzonder luchtbehandelingssysteem. Deze lag op de zgn. Calvarieweide, ongeveer waar nu de achterparkeerplaats van Klevarie ligt. Op afstand lijken het noodbarakken, maar deze waren permanent, al werden ze bijna uitsluitend gebruikt in geval van een uitbrekende epidemie (pokken, cholera, diphterie, roodvonk, mazelen, griep etc.).
                          De foto lijkt mij genomen vanaf de huidige Polvertorenstraat of het Sint Servaasbolwerk.

                          2. Personeel van de in 1920 opgerichte GGD bezig met inenting van een paar schoolklassen, jongens en meisjes door elkaar. Dit kan natuurlijk in het gebouw van de GGD zijn (Bouillonstraat 14), maar voor hetzelfde geld is dit ergens in een schoolgebouw (gymnastieklokaal?). Let op het heiligenbeeldje middenboven en de typische lage bank tegen de muur.

                          3. (Oude) gevel van het klooster en kindertehuis Sint Joseph aan de Kommel 29, waar onder de kinderen of religieuzen kennelijk pokken heersten. De foto dateert gezien de inhoud van het krantenbericht van 17 december of later.

                          4. Hoofdingang van de GGD aan de Bouillonstraat 14. Lange rijen 'fondspatiënten' die door de poort willen om de gratis inenting te krijgen. Op de achtergrond een groot café met vergunning, het huidige Tribunal.

                          5. Tuin van het Kruisherenklooster; de kerk deed dienst als quarantainelocatie, waar familieleden van besmetten uit dichtbevolkte buurten apart gehouden werden van de rest van de bevolking. Zij konden immers drager zijn van de ziekte en anderen aansteken. Wie echt besmet was, lag zoals gezegd een straat verderop in Calvariënberg. Het quarantainekamp werd op 28 december opgeheven.
                          Last edited by Moderator; 1 november 2014, 18:42.

                          Opmerking


                          • #14
                            In de 'Nieuwe Tilburgsche Courant' was de uitbraak van pokken in december 1926 dagelijks nieuws, waaronder deze foto van een ziekenbroeder met de ontsmettingswagen op de Tongerseweg uit de krant van 23 december 1926:
                            http://kranten.kb.nl/view/article/id...3Ap008%3Aa0074

                            In dezelfde krant, een week eerder op 16 december, wordt vermeld dat 61 mensen ter observatie zijn ondergebracht in de Kruisheerenkerk:
                            http://kranten.kb.nl/view/article/id...3Ap006%3Aa0085

                            Opmerking


                            • #15
                              Pokkenuitbraak december 1926

                              Deze pokkenuitbraak is door het inenten van circa honderdduizend mensen in Maastricht en directe omgeving beperkt gebleven. Slechts een handvol mensen in de omgeving van Tongerseweg, Kommel en Herbenusstraat raakte daadwerkelijk besmet. Er vielen enkele slachtoffers, zoals de baby van een arts aan de Tongerseweg, die het niet overleefde.

                              Wat tot een epidemie had kunnen uitgroeien, vond zijn oorzaak in een koepokbesmetting in Eckelrade, die niet als zodanig was herkend. Lees hier het verhaal zoals de krant het optekende uit de mond van dr. Eef van der Heijden sr., de eerste directeur van de plaatselijke GGD (Gemeentelijke Gezondheidsdienst)

                              Opmerking

                              Bezig...
                              X