Aankondiging

Sluiten
No announcement yet.

Zinkwitstaking 1929

Sluiten
X
 
  • Filter
  • Tijd
  • Tonen
Clear All
nieuwe berichten

  • Zinkwitstaking 1929

    In Maastricht wordt in de maand juli 2009 stilgestaan bij de Zinkwitstaking van 1929.

    In 1929 werden zes arbeiders van de nachtploeg van de Maastrichtse Zinkwitmaatschappij ontslagen.
    De zes zouden te vroeg zijn opgehouden met werken.
    Toen op 21 juli 1929 het ontslag bekend werd gingen collega's spontaan in staking.
    Ze eisten het recht zich aan te sluiten bij een vakbond.

    Na maandenlange rellen in de stad Maastricht escaleerde de strijd op 16 oktober.
    Twee personen overleden. Matthias Houben, agent bij de gemeentepolitie en Hubert Beckers, een arbeider.
    De twee werden geraakt door kogels van een lid van de marechaussee.

    In de maand juli brengt Zicht op Maastricht dit schietincident onder de aandacht.
    Op 21 juli zullen er twee lichamen liggen op de kruising Statensingel en Frontensingel.
    Figuranten die tussen 10:00 en 16:00 uur de plek markeren waar in 1929 de twee doden vielen.
    Gedurende de maand wordt de plek van het schietincident met witte lijnen op de grond gemarkeerd.

    Op alle dinsdagen in de maand juli is verder een rode caravan op het kruispunt te vinden.
    Geïnteresseerden kunnen hier terecht voor informatie over de schietpartij en de Zinkwitstaking.
    Wie zelf herinneringen, verhalen of historisch beeldmateriaal heeft over rellen in Maastricht is welkom in de caravan. Mogelijk kan die informatie door de organisatie gebruikt worden om de Culturele Biografie van Maastricht volledig te maken.


    Maastrichtse Zinkwitmaatschappij [mzm].
    Ontstaan in Zuid-Limburg met zijn vele goedkope arbeidskrachten als uitloper van het Luikse industriebekken (1879).
    De productie van de verfstof zinkwit begon langs de Maas buiten de omwalling te Wyck aan de latere Franciscus Romanusweg op 3 ha voormalige vestinggrond (1880).
    De oorspronkelijke oprichters, burgemeester Pyls, de Maastrichtse bankier Seydlitz en de Luikse ingenieur Degive, door de oprichter van de Eijsdense zinkwitfabriek, Georges E.Th. Rocour (1847-1903), ingepalmd.
    Rocour bleef de zelfstandige Maastrichtse fabriek leiden tot de fusie tussen de fabrieken in Eijsden en Maastrich (1895).
    Sedert 1903 maakte een nieuwe fabriek te Limmel lithopoon, ook een witte verfstof, en sinds 1929 zwavelzuur.
    Beide fabrieken waren het toneel van de grootste arbeidersstaking in Maastricht (1929), de Zinkwitstaking.
    Na de aanstelling van Fernand Pisart († 1942), een dictator en economisch liberaal van het zuiverste water, tot voorzitter van de Raad van Beheer (1915-1940), groeide de mzm uit tot een wereldconcern.
    Sinds 1989 onderdeel van de Belgische Union Minière (= Mijnunie).
    De fabriek in Wyck werd in augustus 1944 zwaar getroffen tijdens het luchtbombardement en na de Tweede Wereldoorlog gesloten.
    De fabriek in Limmel sloot eind jaren 1950.
    De Gemeente kocht de gronden en de Provinciale Electriteitsmaatschappij [plem] betrok er een kantoorgebouw (tot 1984).




    Zinkwitstaking.
    Staking bij de Maastrichtse Zinkwitmaatschappij [mzm] (22 juli 1929 tot ca. 20 november 1929), hoogtepunt van de strijd tussen katholieke en socialistische vakbeweging tijdens het Interbellum.
    Aanleiding: ontslag van enkele arbeiders; oorzaken: slechte arbeidsomstandigheden en te geringe beloning.
    Na de erkenning van de r.k. bond Sint Willibrordus door de directie van de mzm besloten de katholiek georganiseerden het werk te hervatten (2 augustus).
    De werkwilligen werden bedreigd en daarop aanvankelijk in de fabriek ondergebracht, waar op drie zondagen een mis voor hen werd gelezen.
    Half september kwam het rond de werkwilligen tot relletjes in de stad, die op 16 oktober door slecht gecoördineerd optreden van de politie leidden tot twee slachtoffers: Hubert Beckers en Matthias Houben.
    Het weekloon werd na de staking in de lithopoonafdeling van de mzm. met 1,80 gld verhoogd, maar toch achtte de socialistische bond de staking verloren door het snel overstag gaan van de roomse arbeidersbond.

    Hubert Beckers: arbeider en socialist (1897-1929).
    Tijdens de Zinkwitstaking in de avond van 16 oktober 1929 op de Statensingel dodelijk verwond door politiekogels en overleed twee dagen later.

    Matthias Houben: politieagent.
    In de avond van 16 oktober 1929 dodelijk verwond door politiekogels op de Statensingel tijdens de Zinkwitstaking.
    Houben overleed vier dagen later en de vereniging Jong Limburg collecteerde voor een grafmonument.

    Lees ook de biografie van Caspar Hubertus Pieters die als stakingsleider optrad bij de Zinkwitstaking.


    Meer informatie met afbeeldingen volgen nog.
    Last edited by SJEF †; 28 juni 2009, 20:35.
    Historie is niet alleen het weergeven van de as, maar ook het doorgeven van het vuur.
    Thomas More

  • #2
    Zinkwitstaking 1929

    Twee meiden in overals verbeelden urenlang de doden van Zinkwitstaking 1929.

    Dag lang stilliggen nog best zwaar.

    Twee voor dood op het trottoir liggende meiden in overals.
    Met dat ongewone tafereel werd gisteren de Zinkwitstaking van 1929 herdacht op de kruising van de Statensingel met de Frontensingel in Maastricht.


    Het is een verrassing als twee frisse jonge meiden zich dinsdagochtend in overals hijsen op de kruising van de Statensingel en Frontensingel in Maastricht.
    Moeten zij de 35-jarige politieagent Matthias Houben en 32-jarige arbeider Hubert Beckers voorstellen die in oktober 1929 bij de Zinkwitstaking zijn doodgeschoten?
    Maar het klopt.
    Studente marketing en communicatie Yosta Mullenders (17) en studente personeel & organisatie Nathalie Ventriglia (25) staan op het punt om zes uur lang voor dood te liggen.
    Een bijbaantje van het studentenuitzendbureau.
    "Een dag lang in de hitte stilliggen, is nog best zwaar hoor", zegt Nathalie.
    Met matjes en dekens hebben ze de plek zachter gemaakt.
    Ze mogen per uur vijf minuten pauzeren.
    De herdenking gebeurt op initiatief van Zicht op Maastricht, de organisatie die de culturele geschiedenis van de stad belicht.
    Zicht op Maastricht is met een caravan aanwezig om folders uit te delen en toelichtingen te geven.
    Volgens organisator Janicke Kernland van Studio Kernland is het een voordeel dat twee meiden de beide doden verbeelden.
    "Deze dag is niet bedoeld om iets levensecht na te spelen.
    We willen aandacht vragen voor de geschiedenis.
    Dat op deze plek waar iedereen nu voorbij raast, ooit arbeiders voor hun rechten hebben gestreden."
    De staking ontstond in juli 1929 na ontslag van zes arbeiders van de Maastrichtse Zinkwit Maatschappij.
    Zij zouden te kort hebben gewerkt. gewerkt.
    Maanden van staking en onrust volgden.
    Daarbij gingen katholieke arbeiders onder politiebewaking aan de slag, maar staakten de socialisten door.
    De doden vielen bij een confrontatie van politie, stakers en werkwilligen.
    De meeste passanten nemen deze dinsdagochtend niet de moeite om te kijken wat er aan de hand is.
    "Ik dacht dat het een ongeluk was", zegt de 63-jarige Theo van Velsen die dichterbij komt.
    "Wat krijg ik als ik erbij ga liggen?" roept een passerende vrouw laconiek.
    Op de gezichten van Nathalie en Yosta verschijnen de eerste zweetdruppels.



    Studentes Nathalie Ventriglia (in rood) en Yosta Mullenders beeldden urenlang de twee doden van de Zinkwitstaking uit.

    © Jaco Meijer
    gazet De Limburger
    22 juli 2009
    Historie is niet alleen het weergeven van de as, maar ook het doorgeven van het vuur.
    Thomas More

    Opmerking


    • #3
      Zinkwitstaking 1929

      KREPUUL CONTRA DUIKBOTEN BIJ DE ZINKWITSTAKING

      Twee levenloze lichamen op het asfalt van de Statensingel in Maastricht.
      Dat was het resultaat van de Zinkwitstaking negentig jaar geleden, die deze week werd herdacht.
      Maastricht was maandenlang in een staat van burgeroorlog tussen de 'rode' socialisten en 'blauwe' katholieken.
      Het is een schande.
      Het is zwaar, vuil en ongezond werk bij de vuurhete ovens waarin de pigmentstoffen zinkwit en lithopoon gemaakt worden.
      De arbeiders moeten rondkomen van een hongerloon, terwijl de miljoenen binnenstromen.
      Elke poging de werkomstandigheden aan te kaarten, wordt keihard de kop ingedrukt door de autoritaire directie.
      Een kritisch rapport van het katholieke Werkliedenverbond is duidelijk.
      De Maastrichtse Zinkwit Maatschappij is "een afbeulende inrichting", waar geen oog is voor "menschelijke waardigheid".
      Verder: "Van den eenen kant het vergaren van onmetelijke schatten, van den anderen kant proleten wier lot heel weinig verschilt met dat van slaven".
      Het rapport spreekt schande van de directie, maar schande ook "over hen die zich dit laat welgevallen".
      De onvrede die al tijden sluimert, ontvlamt op 21 juli 1929.
      Zes leden van de nachtploeg worden ontslagen, omdat ze een half uur te vroeg gestopt zijn.
      Het ontslag wekt argwaan, want vijf van de zes zijn lid van de socialistische fabrieksarbeidersbond.
      Onmiddellijk leggen hun collega’s het werk neer en er ontstaat een wilde staking.
      Inzet: het recht om zich te organiseren in een vakbond.
      De katholieke bond is aanvankelijk niet afkerig van actie tegen de Zinkwit, maar haakt al snel af.
      Samenwerking met de socialistische bond is - onder zware druk van het geestelijke gezag - uit den boze; arbeiders moeten uit handen van de 'goddeloze rooien' worden gehouden.
      De katholieken gooien het op een akkoord; hun bond wordt door de Zinkwit- directie erkend.
      Als de katholieken op 2 augustus het werk willen hervatten, is een duizendkoppige menigte op straat om dat te verhinderen.
      Het conflict escaleert.
      Stakers tegenover werkwilligen, 'rood' tegenover 'blauw'.
      Soms loopt de scheidslijn dwars door families heen.
      Er ontstaan fikse rellen in de omgeving van de Stokstraat, Capucijnenstraat en Statensingel, waar veel arbeidersfamilies wonen.
      De commissaris van de politie beklaagt zich op een dag in een brief aan de officier van justitie dat vooral "de vrouwen als furieën optraden, met steenen en andere projectielen naar de politie worpen en zelfs met een stuk hout naar ondergetekende wierpen, waardoor de politie genoodzaakt was van den gummistok gebruik te maken."
      Er worden geregeld waarschuwingsschoten gelost en er komen extra troepen van de marechaussee, omdat de gemeentepolitie het alleen niet aankan.
      Bij het 'moederbedrijf' van de Zinkwit in Eijsden is ook sprake van een bloedgroepenstrijd, al blijft het er relatief rustig; maar de 483 arbeiders van de fabriek langs de Maas raken in een verbeten gevecht.
      Een klein groepje werkwilligen overnacht aanvankelijk in de fabriek, waar voor vertier gezorgd wordt.
      Er wordt gekegeld en er wordt een 'bioscoop-installatie' geregeld om de mannen te vermaken.
      Later worden de duikboten, zoals de 'verraders' genoemd worden, onder politiebescherming van- en naar het werk begeleid.
      Maar dat zorgt telkens weer voor opstootjes, waarbij de mannen uitgescholden en belaagd worden.
      Bij de duikboten worden ramen vernield, deuren besmeurd, vrouwen en kinderen gemolesteerd.
      Excessen die het keurige katholieke Maastricht absoluut niet gewend is.
      Er gaan geruchten dat zelfs geestelijken gewapend met crucifixen en knuppels meevechten tegen het krepuul.
      Op 16 oktober volgt een dramatische ontknoping.
      Katholieke politiemannen besluiten eigenhandig een eind te maken aan de rellen.
      Elke avond is een volkstoeloop op de Statensingel, waar aan het einde van hun dienst rond tien uur een groepje werkwilligen onder marechausseebegeleiding langskomt.
      Negen agenten besluiten zich verdekt op te stellen in de daar gelegen vestingwerken.
      Na twee waarschuwingsschoten te hebben gelost, komen ze schietend tevoorschijn en drijven ze de menigte uiteen.
      Er ontstaat paniek.
      De marechaussees die met de werkwilligen aankomen, beginnen eveneens te vuren.
      Er klinken tal van schoten en ten minste zes mensen raken gewond.
      Er vallen twee doden: de socialistische 'kameraad' Hubert Beckers en agent van de gemeentepolitie Matthias Houben.


      De begrafenis van politieagent Matthias Houben.



      De begrafenisstoet van Hubert Beckers in de Tongersestraat oktober 1929



      Willem Vliegen spreekt aan het graf van Hubert Beckers,
      een Maastrichtse arbeider die bij de Zinkwitstaking in 1929 door pistoolkogels werd gedood.



      Maastricht is verbijsterd en in staat van burgeroorlog; er volgt een samenscholingsverbod en een sluiting van de cafés.
      Over wie de dodelijke schoten gelost heeft, wordt meteen druk gespeculeerd.
      Beschuldigingen gaan over en weer.
      Zo ontvangt de politie anonieme briefjes met tips.
      "Er lopen geruchten dat er menschen zijn die het weten, maar dat zullen wel rooien zijn.
      Zorg dat ze de moordenaar te pakken krijgen, want de smeerlappen loeren nog op meer poliesie agenten."
      De schietpartij krijgt landelijke bekendheid en wordt zelfs aan de orde gesteld in de Tweede Kamer, die eist dat de waarheid boven tafel komt.
      Het nieuws bereikt ook het Rotterdamse variété artiestenduo Mister Carter en Miss Corrina.
      Mister Carter meldt de politie dat hij een revolver mist sinds een optreden in Maastricht een tijdje geleden.
      "Ik gebruikte daar een revolver met losse patronen welke eenmaal noodzakelijk is bij het vertonen van illusione want het is ons om de knal te doen."
      Na het nieuws van de rellen is Mister Carter verontrust over de diefstal van zijn "380 mm pistool met Amerikaansch systeem" vanwege "het kwaad dat hiermede eventueel zoudt geschieden".
      De dodelijke schoten blijken niet afkomstig uit het revolver van de illusionist, noch uit een pistool van een staker, maar uit een politiewapen.
      Dat is de schokkende conclusie van het onderzoek van de advocaat-generaal die de schietpartij in opdracht van de Tweede Kamer
      onderzoekt.
      In de chaos en paniek die avond heeft een marechaussee die werkwilligen begeleidde, tussen het publiek gevuurd.
      Toen bleek dat een agent was neergeschoten, is de politie "men mag zeggen wild geworden, waarna er nodeloos is geschoten".
      Niet alleen wordt de bewuste marechaussee nooit vervolgd, het rapport waaruit blijkt dat de politie zelf schuldig was, wordt geheimgehouden, waarschijnlijk om de rust te bewaren.


      Het door SDAP-Kamerlid W. Drop geschreven pamflet.

      SDAP kamerlid Willem Drop probeert de waarheid nog aan het licht te brengen door een pamflet te schrijven:
      'De waarheid inzake de Maastrichtsche schietpartij'.
      Het dringt niet door tot de arbeiders langs de Maas.
      Veel 'rooien' en 'blauwen' hebben de exacte toedracht van de schietpartij nooit geweten.
      Maar de staking was ten einde.

      Op dinsdag 28 juli staat een rode caravan op het kruispunt tussen de Statensingel en Cabergerweg waar bezoekers terecht kunnen voor meer informatie over de schietpartij en de zinkwitstaking.
      De plek van de schietpartij wordt gemarkeerd.

      © Vikkie Bartholomeus
      gazet De Limburger
      25-07-2009.
      Last edited by SJEF †; 28 juli 2009, 20:03. Reden: toevoeging informatie
      Historie is niet alleen het weergeven van de as, maar ook het doorgeven van het vuur.
      Thomas More

      Opmerking


      • #4
        Tijdens een zoektocht over de Algemen egraafplaats aan de Tongerseweg kwam ik het graf tegen van agent Houben. Voor Tedje heb ik hem op aangepaste grootte.
        Bestanden bijvoegen
        Kompleminte

        Toller

        Opmerking


        • #5
          Dank

          Oorspronkelijk geplaatst door Toller Bekijk bericht
          Tijdens een zoektocht over de Algemen egraafplaats aan de Tongerseweg kwam ik het graf tegen van agent Houben. Voor Tedje heb ik hem op aangepaste grootte.
          Bedankt!
          Ik moet dadelijk gelijk eens kijken of het graf ook genoemd staat in het boekje:
          "Als de stemmen zwijgen, dan spreken de stenen".

          Volgens mij hebben we ook een thread waarin de foto's van de begrafenis van Mathias Houben te zien zijn.
          Maar zelfs de zoekfunctie biedt nu geen soelaas :(

          Opmerking


          • #6
            Volgens mij gaan we daar binnenkort iets aan doen
            Kompleminte

            Toller

            Opmerking


            • #7
              Staking zinkwit 1929

              Via MO e-mail werd ons de volgende vraag gesteld:

              Beste,

              Ik heb een vraag. Vroeger heb ik wel eens een liedje gehoord daar kwam in de tekst steeds het woord duikboot in voor. Later is de melodie gebruikt door het dweilorkest C'est tout, en zij maakte ervan "zie ginds komt de stoomboot".

              Nou is mijn vraag:
              1: heeft iemand de tekst zoals die in 1929 werd gezongen door de
              zinkwitstakers?
              2: weet iemand hoe het origineel heet?

              Ik hoop dat u mij kunt helpen.

              Opmerking


              • #8
                Ik hoorde gisteren de volgende tekst door een oom vertellen:

                Om een duikboot te zijn,
                Om een duikboot te wezen,
                Moet je bij de katholieken zijn.

                De melodie ken ik niet, maar ja is ook al lang geleden.
                Kompleminte

                Toller

                Opmerking


                • #9
                  Misschien weet Tiny Fey een antwoord?

                  Opmerking


                  • #10
                    Oorspronkelijk geplaatst door Ingrid M.H. Evers Bekijk bericht
                    Misschien weet Tiny Fey een antwoord?
                    Ik heb natuurlijk al met Tiny gesproken. Zij zal mij berichten wat zij weet over het betreffende liedje.

                    Opmerking


                    • #11
                      Zie ginds komt de stoomboot - Orkest C'est Tout.

                      Zie ginds komt de stoomboot - Orkest C'est Tout.

                      [ame]http://www.youtube.com/watch?v=E9c96D8_nI0[/ame]

                      Zie ginds komt de stoomboot (tekst: Jan Schenkman, melodie: Im Märzen der Bauer of als mineurvariatie Menuet uit de Haffner-serenade van Mozart). Het lied is dus gebaseerd op een oude melodie die de stakers uit 1929 ongetwijfeld kenden.

                      [ame]http://www.youtube.com/watch?v=XDjjRrHGDnc[/ame]

                      Opmerking


                      • #12
                        Mozart - Haffner Serenade - 3rd movement: Menuetto.

                        De melodie stamt uit 1776:

                        [ame]http://www.youtube.com/watch?v=DMYan4aN1E4[/ame]

                        Opmerking


                        • #13
                          Geweldig! Onze stoomboot van sint nicolaas gaat terug op Mozart. Hoe vind je dat toch allemaal, Breur?

                          Opmerking


                          • #14
                            Oorspronkelijk geplaatst door Ingrid M.H. Evers Bekijk bericht
                            Geweldig! Onze stoomboot van sint nicolaas gaat terug op Mozart. Hoe vind je dat toch allemaal, Breur?
                            Met Olterdissen gesproken

                            Opmerking


                            • #15
                              Katholieke stakingsbrekers = onderkruipers = 'duikboten' (1929)

                              Als ik me goed herinner bestaat er een foto van een duikboot in een carnavalsoptocht. Ergens in Maastricht in Oude Ansichten?

                              De enige referentie aan 'duikboten' die ik in de gauwigheid kan vinden, staat in het fel rood getinte boek van Michiel Ubachs, Een eeuw modern kapitalisme, de Regouts/Leed en strijd van Maastrichts proletariaat, Maastricht 1934 (heruitgave Nijmegen 1976). In verband met de Zinkwitstaking van 1929 wordt melding gemaakt van een 'duikbotenbeschermingsbrigade', bestaande uit geestelijken en studenten, 'welke laatste met gummiknuppels bewapend waren' (pag. 197).

                              ' 's Morgens tegen vijven trokken de geestelijken per rijwiel naar buiten, waar zij de "duikboten" afhaalden. In groepen trokken zij stadwaarts met Marechaussée's voorop, de veldwachters en geestelijken ernaast.' (pag. 201).
                              Last edited by Ingrid M.H.Evers; 13 januari 2014, 10:07.

                              Opmerking

                              Bezig...
                              X