Het Begaarden/ of bogaardenklooster

[Toller]

In posting 22 wordt gesproken over een brug over de Jeker, waarschijnlijk behorende bij de resten van het klooster. Vond in mijn collectie deze foto, gemaakt vanaf de achterzijde van de Hertogsmolen, stroomafwaarts. De brug bevindt zich aan de achterzijde van de Witmakersstraat 9.

[Breur]

Herhaaldelijk lees ik in aangiftes van overlijden uit de 19de eeuw over religieuzen welke overlijden bij een weduwe thuis. Rosier vermeldt ook nog een zekere Hermans. Deze werd begraven op 14 juni 1841 te Mechelen (België of Nederland?). Rosier: voorheen was Hermans in het klooster van de Bogaarden te Maastricht. Rosier noemt hem pastoor. Helaas ontbreken meer gegevens, zoals plaats van overlijden, leeftijd etc.

[Jef-VMG]

Voor het wegvallen van hun inkomsten doordat hun instelling opgeheven was kregen de religieuzen als vergoeding van de Franse wetgever zogenaamde 'bons de retraite'. Deze bons konden slechts gebruikt worden voor de aankoop van nationale goederen. Maar er waren er ook genoeg die hun bons verkochten aan speculanten. Of dat voldoende was voor de rest van hun leven? Maar helemaal op zwart zaad zaten ze dus niet.

[Ingrid M.H.Evers]

."Pater Kleeze [Gerard CLERE] was eertijds in het Bogaarde klooster geweest en woonde nu bij mej. Vaessen op de Tongersestraat, hij is de laatst overgeblevene van dit klooster, allen zijn nu overleden".

Hij was dus ongeveer 32 toen de Bogaarden door de Fransen uit hun huis werden gezet en het voortaan vrijwel zonder inkomen maar moesten zien te rooien. Waar leefden hij en alle andere mannelijke en vrouwelijke religieuzen na 1798 eigenlijk van, wat deden ze voor de kost en wat deden ze met hun verdere leven?

[Breur]

Gerard CLERE.

Dagboek koster Joannes Rosier: Pater Kleezewaseertijds in het Bogaarde klooster geweest en woonde nu bij mej. Vaessen op de Tongersestraat, hij is de laatst overgeblevene van dit klooster, allen zijn nu overleden.

Gerard werd geboren te Cosen (Belgisch Limburg). Hij overleed 19 juni 1841, 76 jaar oud te Maastricht en werd begraven op 22 juni 1841 te Maastricht. Bij overlijden woonachtig in de Tongerschestraat No. 338.

[Ingrid M.H.Evers]

Zuidelijke gevelwand Witmakersstraat

Ik heb mijn oor nog eens te luisteren en het eerder verkeerd begrepen. Niet in de tuin, maar achter de gevel is nog veel terug te vinden van het klooster.

De lange gevel die nu de Witmakerstraat siert, is misschien niet meer helemaal origineel, maar achter die gevel schijnt nog veel van de oorspronkelijke indeling behouden te zijn gebleven. Ook de poort zit nog op de originele plaats.

In hoeverre de huidige situatie aansluit bij de achttiende-eeuwse versie kan worden nagegaan in het proces dat Herman hierboven heeft genoemd, omdat daar tekeningen van de gevels bij bewaard gebleven zijn.

Het huis De Groene Hand is ongetwijfeld zo genoemd vanwege een gevelsteen. Of het aan de begaarden toebehoorde of aan Caspar Wollfing, zou ook uit het proces moeten blijken.

[Ingrid M.H.Evers]

Plattegrond Bellomonte

De handgetekende kaart hierboven werkt even verwarrend, omdat rechts van de kerk de straatnaam 'Maastrichter Heidenstraat' staat. Tegenwoordig heet dat stuk 'Hondstraat'. Op de tekening van Bellomonte lijkt de begaardenkerk een heuse klokketoren te hebben. Dat is een vertekening; het betreft hier een dakruiter. Zoals elders al eens aan de orde is geweest, mochten kloosterkerken geen volledige klokketoren hebben, dit in tegenstelling tot parochiekerken. Vandaar dat zij een kleine opbouw hadden op het dak, met daarin een luidklok.

[hermanw]

Rhcl

In het RHCL bevindt zich een archief van het klooster der Begaarden van Maastricht (archieftoegang 14.D015). Onder 2. Beheer der goederen staat onder nummer 7 het volgende:

Legger van landerijen (f°. 1-269), huizen (f°270-281) en renten ( f° 281-412), toebehorend aan het klooster der Begaarden, met tekeningen der percelen

en onder 6 het Cartularium, met aantekeningen inzake het behere van het eigendom.

Bron: RHCL archieftoegang 14.D015

[hermanw]

Brabantse Commissarissen Deciseurs

In het archief van de Brabantse Commissarissen Deciseurs in het RHCL is een dossier aanwezig dat gaat over een geschil dat de bogaarden in 1723 hadden met hun buurman Caspar Wolffing inzake afvoer van regenwater. In dit dossier zijn onder meer tekeningen van gevels aanwezig.

Als bijzonderheid wordt genoemd 'Huis de groene hand'. Wat was dat?

Bron: RHCL BCD 415

[El Loco]

't Is maar een krabbeltje, maar deze mag hier toch ook niet ontbreken. Detail van de oudste stadsplattegrond uit 1587, toegeschreven aan Simon de Bellomonte.

[El Loco]

Lijkt erop dat een stukje van de Jeker ter plekke overkluisd was. Wie belt aan en maakt een fotootje? Met een bootje op de Jeker kan ook

Kan me vergissen maar ik zie nog een bruggetje en een stukje muur over/naast de Jeker, op zowel de foto van olijfje (rood omcirkeld) als de kaart, kan dat?

Nog een keer maar dan naast de kaart, is dit een en hetzelfde bruggetje? En dus een restant van...

[El Loco]

In Hemelse Trektochten (Vierkant Maastricht, 16, blz. 68 ) vond ik een tekening van een triomfboog die werd opgericht bij het vieren van het eeuwfeest van de aartsbroederschap van de Allerheiligste Drievuldigheid in 1746. Deze staat voor de zijgevel van de kerk, aan het eind van een breed, door hoge hagen omzoomd pad dat waarschijnlijk vanuit het noorden naar het gebouw loopt. De spitsboogramen in de zijgevel zijn vaag aangegeven. Het lijkt erop dat de kerk in het midden van de zijgevel een hoofdingang had.

Er is ook een tekening van het interieur, zoals men dat voor dezelfde gelegenheid had versierd.

Hier de tekeningen uit Hemelse Trektochten:




We kunnen opnieuw vaststellen dat Philippus van Gulpen slordig werkte. Tenminste, ik ga er van uit dat de maker van deze gedetailleerde tekeningen wist wat hij tekende. Zowel bij Larcher als op de interieurtekening hierboven zie ik aan de zuidzijde van de kloosterkerk een later aangebouwde (barokke?) kapel. Bij Larcher is een soortgelijke kapel aan beide zijden van de kerk te zien; Van Gulpen tekende slechts de noordzijde, zonder kapel, dus het zou kunnen dat er aan de noordkant geen zijkapel was. In de zuidelijke muur van het schip bevonden zich 4 gotische ramen westelijk van de kapel; het laatste raam (bij het orgel) half blind. Het is niet duidelijk hoeveel ramen er aan de andere kant van de kapel waren, in elk geval twee, maar het zou kunnen dat die ramen onderdeel waren van de koortravee. Dat koor en de rest van de kerk hadden in 1746 een barokke uitmonstering:


(bron: Th.J. van Rensch, A.M. Koldewij, R.M. de la Haye, M.L. de Kreek, Hemelse Trektochten. Broederschappen in Maastricht 1400-1850. Maastricht, 1990, pp.63-70)

Inderdaad, niks meer van over. De kloosterkerk is ook weg. Misschien hier en daar nog een verborgen muurtje?

Kan me vergissen maar ik zie nog een bruggetje en een stukje muur over/naast de Jeker, op zowel de foto van olijfje (rood omcirkeld) als de kaart, kan dat?

[El Loco]

Dat vierkant is dus nu (luchtfoto) een zwembadje

Inderdaad, niks meer van over. De kloosterkerk is ook weg. Misschien hier en daar nog een verborgen muurtje?