Klooster Zusters Onder de Bogen

[SJEF †]

Klooster Zusters Onder de Bogen

Het wijkgebouw en consultatiebureau van het Groene Kruis was van 1915 tot 1930 gevestigd in het pand naast het klooster, Sint Servaasklooster no. 16.

[Ingrid M.H.Evers]

@El Loco: Zou dit 't Spijker (van Duits speichern, opslaan?) kunnen zijn?

Het gebouw staat in elk geval op de goede plaats en het heeft een hoge ingangspoort. Het is wat kleiner dan ik had verwacht en waarschijnlijk een opvolger van de oorspronkelijke Spijker, die reeds begin vijftiende eeuw wordt genoemd (zie de HEM). Mij lijkt dit gebouw van later datum.

[El Loco]

Nou, klein is het ook niet, Ingrid. Het gebouw is zo te zien net zo breed als het Bergportaal, zo diep als de breedte van de westbouw en met een behoorlijke hoogte (achteraan meer vanwege de helling). Daar stouw je toch heel wat zakken graan, gedroogde hammen, flessen Rijnwijn en wat niet al in weg. En dat voor een veertigtal kanunikken, zonder gezinnen, mèt personeel. En af en toe moest er natuurlijk nog aan de armen uitgedeeld worden.

Het gebouw op de foto ziet er achttiende eeuws uit met dat mansardedak en die barokke inrijpoort.

Had de HEM er al op nageslagen: wat een boek!

[Ingrid M.H.Evers]

't Spijker: van het Duitse speichern, opslaan?

Het woord 'spijker' gaat terug op het Latijnse woord 'spicarium', hetgeen 'graanschuur' betekent. Het Duitse werkwoord 'speichern' zal dezelfde wortel hebben.

Het Spijker was er waarschijnlijk alleen voor graanopslag, maar dat was wel gevarieerder dan alleen tarwe en rogge. Ook haver, gerst, gierst, spelt, boekweit (niet écht een graan) etc. werden hier aangeleverd. Wijn werd opgeslagen in kelders en groente en fruit op rekken op de zolders van huizen en schuren.

[burgemeester]

Had de HEM er al op nageslagen: wat een boek!

Ik heb het hier al tig keer eerder gemeld, maar het blijft onvolprezen. El Loco, welkom bij het leger der adepten!

[El Loco]

Het Spijker en De Bogen



Op internet gevonden tekeningen van het Spijker, helaas zonder duidelijke schaalaanduiding, anders wisten we meteen de afmetingen van die graanschuur. Let ook op de barokke uitmonstering van het Bergportaal (rechts). De tekeningen zijn waarschijnlijk gemaakt door leden van de Stichting Maastricht 1867 t.b.v. de vervaardiging van dit deel van de maquette.

Ik vond ook tekeningen van de bogen, helaas zonder gaanderij, maar wel nog met het oude poortgebouw van de proosdij met uitkraging (rond 1870 vervangen door het huidige poortgebouw). Ik neem aan dat de Stichting Maastricht 1867 hier onderzoek naar gedaan heeft en dat men geconcludeerd heeft dat de gaanderij aan de noordboog in 1867 niet meer bestond.

[El Loco]

Waar het proostje uitkwam

De beloofde detailfoto's van het proostenpoortje in de Noordboog:

Om dit onderwerp af te ronden maken we nog even een uitstapje naar de naastgelegen Sint-Servaas. Op de plattegrondjes van de kerk (uit A.J.J. Mekking's De Sint-Servaaskerk te Maastricht) is heel goed te zien hoe het 'proostenpoortje' toegang gaf tot de galerijverdieping in het Westwerk, en wel in het bijzonder tot de 'proostenkapel' in de noordelijk galerij.

Plattegrond Sint-Servaaskerk met het Westwerk (A) en de Noordboog (B).

De vier niveaus in het Westwerk, v.l.n.r.: Begane grond, Galerijniveau, Corridors boven galerijgewelven, Keizerzaal. De proostenkapel (H) bevindt zich op het tweede niveau, op de noordelijke galerij. Op de zuidelijke galerij bevindt zich op die plek een trap (I).

Noordelijke galerij. C, D: Buiten- en binnenkant Proostenpoortje. F: Torentrap. E, G: Toegangen tot torentrap.

Op de laatste plattegrond is mooi te zien welke weg de proost moest afleggen om in zijn privékapel te komen. De groene gebieden liggen min of meer op gelijk niveau; het blauwe deel is op dit niveau een open ruimte boven het westkoor. De proost moest dus wel via de noordelijke traptoren om van de middengalerij naar de noordelijke galerij te komen. De trappen in de toren moesten daardoor enigszins worden aangepast.

Ook had de proost via de traptoren makkelijk toegang tot de hogere niveaus met o.a. de Keizerzaal. De zuidelijke galerij had aan de oostzijde een directe verbinding met de kerk. Doordat men in de dikke oostmuur van de noordelijke galerij een apsidiool voor de kapel uitgekapt had, was op die plek geen ruimte voor een verbinding met de kerk. En dat kwam de proost misschien wel goed uit. Zo had hij alle privacy!

Volgens Mekking was het proost Gerhard von Are, die de bouwplannen voor het westwerk (±1160-1167) wijzigde om ruimte te maken voor de proostenkapel, en daarmee een hiërarchische scheiding aanbracht tussen kapittel en proost.

Over de proostenkapel in het westwerk schrijft Mekking (na te hebben uitgelegd dat het westwerk naar analogie van de keizerlijke paltskerk in Aken is opgebouwd):

Onnodig te zeggen, dat deze westbouw met zijn troonloge op de verhoogde galerij en zijn keizer-altaar aan de achterzijde van het dubbel-reliëf op het tribunale, als een van de 'eigenkerken' van de hoogste machtsinstantie in het Rijk, de keizer, is bedoeld. Maar binnen de ommuring van het westwerk is nog een tweede 'eigenkerk' gebouwd. Als het ware 'ingebed' in het architectonisch beeld van Gods rijk op aarde, op eerbiedige en gepaste afstand van het brandpunt van de 'keizerkerk' achter de triomfboog - de centrale galerij met troonnis - liet de proost zijn 'kerk' inrichten. Hiërarchisch ondergeschikt, want ver uit de middenas en onzichtbaar vanuit het middenschip, maar tóch op - letterlijk - hetzelfde niveau, werd de noordelijke galerij tijdens de vierde bouwfase aangepast en voltooid als het oratorium van de proost. (pp.284-285)

Het Westwerk van de Sint-Servaas. Boven de nis met het standbeeld van Karel de Grote ligt de noordelijke galerij met de proostenkapel. D: binnenkant 'proostenpoortje'. E en G: doorgangen via traptoren naar proostenkapel.

Van de binnenkant van het proostenpoortje (in het Westwerk van de kerk dus) heb ik helaas geen betere foto's kunnen vinden. En van de privékapel van de proost, met het altaar toegewijd aan de heilige Agatha, al helemaal niet. Dus nogmaals: als iemand in de gelegenheid is om het westwerk te bezoeken (niet toegankelijk voor reguliere bezoekers), maak een paar foto's en zet ze hier neer.

Zo, dit was voorlopig m'n laatste post over dit onderwerp. Ik heb het even gehad met de Zusters en ook met de Bogen. Tenzij iemand nog met schokkend nieuwe informatie komt aandragen natuurlijk. Ik heb het boek van Mekking bijna uit. Sensationeel wat die man heeft ontdekt, vooral door gewoon goed kijken. Ik heb er elders nog maar weinig over gelezen, dus ik ga er bij het onderwerp Sint-Servaasbasiliek zeker het een en ander over schrijven.

[El Loco]

Restauratie Noviciaatsgebouw Zusters Onder de Bogen

Kijk wie er in de steigers staan!

[SJEF †]

Klooster Zusters Onder de Bogen

Als zus van schrijver Godfried Bomans was zuster Borromee decennia geleden de bekendste non van het land.
Woensdag 30 september 2009 vierde ze in het klooster van 'de zusters onder de bogen' in Maastricht haar honderdste verjaardag.
Lees meer over haar in de journalistieke bijdrage middels een PDF bestand.
De documentaire 'Bomans in Triplo' is on-line te bekijken.

http://geloven.ncrv.nl/ncrv?zoek=Bom...etCsHtGAgbCvaC .

http://player.omroep.nl/?aflID=2512787&popup=undefined .

[burgemeester]

Zou dit 't Spijker (van Duits speichern, opslaan?) kunnen zijn:

Ik kwam deze nog tegen. Ik wilde hem jullie toch niet onthouden...
Het mansardedak is helemaal weg; klaarblijkelijk is deze aanbouw dus in fases afgebroken.

Bron: www.geheugenvannederland.nl

[El Loco]

Heej, jij bent nog laat bezig! Maar dat die foto met dat mansardedak in 1910 gemaakt zou zijn, hebben noch SJEF, noch ik beweerd!

[burgemeester]

Heej, jij bent nog laat bezig! Maar dat die foto met dat mansardedak in 1910 gemaakt zou zijn, hebben noch SJEF, noch ik beweerd!

Jaja... Ik wacht op mijn vrouw.

Inderdaad, die datering is misleidend. Ik pas het aan!

[SJEF †]

Ik kwam deze nog tegen.
Ik wilde hem jullie toch niet onthouden...
Het mansardedak is helemaal weg; klaarblijkelijk is deze aanbouw dus in fases afgebroken.

Bron: www.geheugenvannederland.nl

Kun je ook aangeven middels welk trefwoord je de bewuste afbeelding hebt kunnen vinden?
Ik kan de foto namelijk niet traceren.

[burgemeester]

Ja, SJEF, die staat inderdaad onder een vreemde titel.

Zoek met: Liefdezusters van de H. Carolus Borromeus

[El Loco]

Jubileum

Vandaag in de krant:

‘Zusters onder de Bogen’ 175 jaar
MAASTRICHT – De ‘Zusters onder de Bogen’ vieren morgen het 175-jarig bestaan in hun klooster in Maastricht. Hierbij zijn onder anderen burgemeester Onno Hoes en bisschop Frans Wiertz aanwezig.
De congregatie Liefdezusters van de Heilige Carolus Borromeus werd op 29 april 1837 gesticht door Elisabeth Gruyters. De zusters zijn bekender als ‘Zusters onder de Bogen’, een naam die ze kregen vanwege de twaalfde-eeuwse bogen waarmee hun klooster verbonden is met de Sint Servaasbasiliek.
Morgen wordt tevens een boek gepresenteerd met als titel Een aandagtige bidplaats. Op de plek van haar vermoedelijke graf in de Petrus en Pauluskerk in Wolder komt later dit jaar een gedenkplaat voor Elisabeth Gruyters.

(bron: DDL, 28-4-2012}

Ben benieuwd of er in dat boek nog aanvullende informatie staat over de proosdij, de Hoge Leenzaal en de loopbrug naar de Sint-Servaas!