t Meuleke, t Stratsje vaan Genatl en de Zaaitpan

[BFrank]

Hallo, ik ben me aan het verdiepen in de sociale geschiedenis van Maastricht en kwam een paar bijzondere straatnamen tegen die ik nergens kan thuisbrengen. In 1905 heeft de stad voor het eerst gebruik gemaakt van zijn bevoegdheid om huizen onbewoonbaar te verklaren en te ontruimen. De gemeente moest kennelijk nog wennen aan zijn nieuwe rol in de volkshuisvesting, want was er niet toe gekomen ook vervangende woonruimte voor [al] deze gezinnen te regelen. Het heeft tot veel verzet geleid. Dik een maand later, in september 1905, woonden er nog steeds twee gezinnen op straat, op de resten van wat eens hun krotje was. Het ging om huizen aan het Lange Grachtje, en dat kennen we allemaal nog [het waren de de bekende 'grotwoningen' die tegen de bogen aan waren gebouwd], maar ook drie straten die alleen in het dialect werden benoemd: t Meuleke, t Stratsje vaan Genatl, en de Zaaitpan. Ik kan ze nergens vinden of plaatsen. t Meuleke is het slop [volgens een krant was het op sommige plekken maar 90 centimeter breed] waar de twee gezinnen op straat zijn blijven wonen, 'Hollandse' kranten hadden het over Het Molentje en De Molentjes, maar meer heb ik er niet over kunnen vinden. Kan iemand mij verder helpen?
[Ik ben al lang fan van dit forum maar het is mijn eerste post dus ik hoop dat ik alles goed doe.]

EDIT: Nee dus, ik heb het niet goed gedaan. Wat t Meuleke was, is hier al beantwoord, zie ik nu. En dan is het ook nog eens niet in de binnenstad, dat was ook een gok. Ik ben wel nog benieuwd naar die andere twee

[Ingrid M.H.Evers]

t Stratsje vaan Genatl is zeker langs gekomen op deze site, maar ik zou het nu niet kunnen plaatsen. De naam werd mogelijk anders geschreven. 'Genatel' was de man die in een soort doodlopend slop woonde en daarmee zijn naam 'gaf' aan het straatje. Ik meen dat het ergens in het Boschstraatkwartier was, maar ik kan er ook helemaal naast zitten. Mogelijk dat een van de onderzoekers die in dat gebied werken, reageert.

Ik heb mijn bibliotheek even niet bij de hand (interne verhuizing), maar ik geloof dat dit straatje te vinden is bij Schaepkens van Riemst sr. of jr. Ga op internet naar Centre Cramique, Bibliotheek, Catalogus, Schaepkens van Riemst en kies dan voor een uitgave over straten en pleinen van Maastricht in 1907 en/of 1932 (of daaromtrent). De zoon deed een aanvulling op de tekst van de vader). Bezoek aan de bibliotheek is gratis. Uitlenen van boeken kan alleen met een abonnement

[Breur]

http://forum.mestreechonline.nl/foru...josephstraatje

[Breur]

Zaajtpan. Kan bij het familiebedrijf Cazaux gelegen hebben (achterzijde Brusselsestraat).

[BFrank]

Dank Breur.
Ik heb inmiddels het jaarverslag van de gemeente over 1905 erop nageplozen en het blijkt dat Reinier Nafzger niet alle feiten op een rij had. Het straatje van Genatel komt helemaal niet voor in het verslag. Ook het Lang Grachtje is toen kennelijk niet ontruimd. Het gaat alleen om woningen in Wijk. er zit trouwens een heel nauwgezette beschrijving bij van t Meuleke, Het was een soort minidorp. Wel een doodlopende steeg, maar inderdaad met vertakkingen, zoals Ingrid Evers al schreef. De ingang was niet meer dan 2 meter breed. In het midden (op de kruising, neem ik aan) was een heus pleintje, ook niet meer dan 2.90 meter breed. Hier zijn, als ik goed heb geteld, maar liefst veertien woningen ontruimd, het verslag is niet altijd even duidelijk. Sommige gezinnen zijn gebleven, en zijn op straat gaan wonen, daar zijn een aantal hemeltergende beschrijvingen van te vinden in Delpher. Bijvoorbeeld van alleenstaande man die al ziek was, en die dan maar op straat zijn stroozak heeft uitgespreid en verder te slapen met eenige medicijnflesjes naast zich. Zie: Provinciale Overijsselse en Zwolsche Courant 11 augustus en 4 september 1905, Zuid-Willemsvaart 12 augustus 1905, Het Volk 13 en 27 augustus 1905.

Dankzij het gemeenteverslag ['Verslag van den toestand der gemeente, etc.] weet ik nu ook waar de Zoutpan was: dat was een slop dat ontsprong aan de Bleekerstraat in Wijk. Die bestaat niet meer en ik weet hem ook niet te vinden.

Op het Lange Grachtje is weliswaar een woning in 1905 onbewoonbaar verklaard, maar die is door de bewoners zelfs ontruimd dus heeft de gemeente niet hoeven optreden. Er zijn toen wel nog individuele woningen ontruimd aan het [Klein] Grachtje, het Wijker Grachtje en de Wijker Smedenstraat.

[Ingrid M.H.Evers]

Bleeker- of Blekerstraat

In de Historische Encyclopedie Maastricht van P.J.H. Ubachs en I.M.H. Evers (2005), in de wandeling vaak de HEM genoemd, is er onder het lemma 'Weeshuis, Roomsch-Katholiek' sprake van, dat "de magistraat op 28 november 1698 enige huizen kocht voor dat weeshuis in de Lenculenstraat. Het weeshuis voor arme meisjes aan de Blekerstraat [?] tegenover de sepulchrijnen (1755) ging in 1757 naar de Grote Looiersstraat en in 1797 naar de Nieuwenhof". (Zie ook de lemma's Armenhuis en Sepulchrijnen).

Hieruit blijkt dat dus min of meer tegenover het gebouw van de sepulchrijnen of Bons Enfants (voor- of zijkant) en grenzend aan de Ezelmarkt, Looiersgracht of Kakeberg die Blekerstraat moet hebben gelegen. Ik geef de Kakeberg de meeste kans, omdat daar op het huidige Jan van Eyckplein ook voldersramen stonden en er veel ruimte was. Maar dat was natuurlijk ook het geval bij de Looiersgracht (in de tuinen aan de oostzijde van de straat). Stromend water was op alle genoemde locaties ruim aanwezig.
Of er ook in Wyck een Bleekerstraat is geweest, kan ik momenteel niet nagaan.

Wie een kopie van de beschrijving van straten en bewoners in de Franse Tijd (1806-1809) onder handbereik heeft, of een overzicht van de huisnummeringen in 1855, 1888 en later, kan dit misschien nog nader duiden. Die opstellingen zijn gratis in te zien bij het Regionaal Historisch Centrum Maastricht (RHCL), Sint Pieterstraat 7 te Maastricht.

[Ingrid M.H.Evers]

Blekerstraat = Bonnefantenstraat

Simple comme bonjour! De Bonnefantenstraat heette omstreeks 1850 nog Rue des Blancheurs, dus Bleekerstraat. Zie de stadsplattegrond van Leiter Nypels op de onvolprezen site www.ppsimons.nl

Maar op diezelfde kaart lijkt oostelijk van het Meulentje (Moulin) een straatje op de Hoogbrugstraat uit te komen dat de naam lijkt te dragen Rue de la Blachetier. Het is op de website wat moeilijk te lezen, maar misschien is er dus ook een soort Bleekstraatje in Wyck geweest. De eerder genoemde overzichten kunnen dat verduidelijken.

[Breur]

Zaajtpan. Kan bij het familiebedrijf Cazaux gelegen hebben (achterzijde Brusselsestraat).

In Wijck zien we dicht bij elkaar gelegen (na 1086):

Graatje

Molen Zak

Molentje

"Zoutkeet"

Bleekerij

Steenen wal

[BFrank]

Dank Ingrid, dank Breur, ik heb het jaarverslag 1905 van de gemeente er nog even op nageslagen maar het handelt hier toch echt om de Bleekerij in Wijk. Citaat: het gaat om een advies 'tot onbewoonbaarverklaring van woningen gelegen te wijk, in de Bleekerstraat, Zoutpan genaamd'.

Als toegift de beschrijving van t Meuleke, die is namelijk nog gedetailleerder dan de omschrijving die Ingrid elders al wist te geven. 'Het Molentje wordt van het klein Grachtje bereikt door eene ongeveer 2 M. breede steeg en vormen een soort hofje, waarin het bedoelde slop, lang 25.50 M. en breed 3 M. en 2 M., tot de daaraan gebouwde huisjes, elk met een oppervlakte van ongeveer 20 M2, toegang geven.' Verderop is te lezen dat er maar een toegang is tot dit hofje, en dat die 1.90M 2.40 M breed is. Bovendien is er een 'plaatsje met eene breedte van 2.90 M.'.

De toestand van de huisjes is beroerd. Huishoudwater en regenwater worden afgevoerd via open goten, van frisse lucht in de woningen kan geen sprake zijn, dak, zoldering, muren, trappen en vloeren zouden moeten worden vernieuwd, privaten aangebracht en vensters vergroot 'hetgeen vrijwel met geheele vernieuwing gelijkstaat'.

Het Molentje komt overigens niet voor in het adresboek van 1905, terwijl de huizen wel keurig zijn genummerd: in het verslag worden voor ontruiming opgevoerd de nummers 1, 3, 5, 7, 9, 2, 4, 6, 8, 10, 12, 14 16 en 18. Maar misschien had ik moeten kijken bij de Bleekerstraat. Ga ik doen als ik weer een keer in Maastricht ben.

[Breur]

Op de Maastrichtse kadasterkaarten van 1812-1834 is de Cul-de-sac (Molentje) goed te zien.

[Breur]

[BFrank]

Wat goed! Deze kaart toont precies hoe dit soort sloppen zijn ontstaan: huisjesmelkers gaan de achterplaatsjes volbouwen, en bombarderen het oude achterom tot 'straat'. Hier was zelfs zo veel ruimte, tenminste achter de huizen aan de 'Klein Gracht Straat', dat het achterom iets is verlegd, zodat er aan weerszijden woningen konden komen. Het zijn overigens precies veertien (genummerde) woningen, dus evenveel als in 1905 door de Gezondheidscommissie aan woningen is voorgedragen voor onbewoonbaarverklaring en ontruiming. Dank maar weer. Deze afbeelding gaat in mijn archief.