Aankondiging

Sluiten
No announcement yet.

Haardstenen

Sluiten
X
 
  • Filter
  • Tijd
  • Tonen
Clear All
nieuwe berichten

  • Haardstenen

    Olijfje

    Ik las iets op MaastrichtAktueel en vroeg me af of dit ook een Ambacht betreft uit deze regio

    Tot en met 31 juli staat in boekhandel Selexyz Dominicanen Maastricht een minivitrine met oude en bijzondere haardstenen uit het boek Haardstenen en de haard van Ton Beijer.

    Haardstenen werden globaal tussen 1500 en 1800 massaal toegepast in de achterwanden van haarden. Daarbij koppelden ze technische eigenschappen aan iconografische gegevens, die niet zelden door degene die de stenen bestelde om ze in zijn eigen huis toe te passen, bewust gekozen werden. In sommige gevallen zelfs om de politieke voorkeur kenbaar te maken. Dat de Prins Bisschoppen van Luik daarbij een prominente plaats innamen hoeft in deze streek niet te verwonderen, maar er bestaan ook typisch Maastrichtse stenen.
    __________________
    Last edited by Toller; 16 december 2014, 18:31.
    Ik ben bij vlagen geniaal, alleen is het nu windstil!

  • #2
    Breur

    In Eijsden werden bij werkzaamheden aan een woning een achttal haardstenen aangetroffen. Waaronder afgebeelde. Het is een typisch Luikse steen met links het wapen van keizer Maximiliaan II (1564-1576) en rechts het wapen van de Luikse bisschop Gerard van Groesbeek (1563-1580). Dit laatste wapen toont een kronkelende rivier ("een geënte dwarsbalk"). In het midden staat de Luikse perroen met de letters L en G. Het woord DILIGE kan het devies van een van de heren zijn geweest of gewoon "Van Luik" betekenen. MAX IMP is Maximiliaan Imperator. Jaartal: 1566.

    Last edited by Toller; 16 december 2014, 18:32.
    Ik ben bij vlagen geniaal, alleen is het nu windstil!

    Opmerking


    • #3
      Helaas is dit het enige in de cache!
      Ik ben bij vlagen geniaal, alleen is het nu windstil!

      Opmerking


      • #4
        Reconstructie van de rest van dit draadje

        Op 25 juli werden alle berichten in dit draadje door een server-crash gewist. Elletje wist er al 2 terug te vinden (zie hierboven). Door het trucje van Clio kon de rest ook nog gered worden (zie hieronder). De bijbehorende foto's en links waren helaas verdwenen. Mijn eigen foto's had ik nog wel. Misschien dat andere posters in dit draadje mij hun foto's kunnen mailen?
        Ingrid M.H. Evers, zaterdag 16 juli 2011, 00:43

        Standaard Achterwand van de open haard
        Niet alleen Selexyz schenkt aandacht aan deze haardstenen, ook het Limburgs Museum in Venlo heeft een kleine expositie ingericht. De flyer geeft iets meer uitleg dan het stukje op Maastricht Aktueel. Dat mag ook wel, want wat is nu precies een haardsteen?
        (afbeelding verdwenen)

        1 mei t/m 30 oktober 2011
        'In een kleine presentatie schenkt het museum aandacht aan een bijzonder fenomeen: de haardsteen. Iedereen die wel eens een kasteel, klooster of herenhuis heeft bezocht en daar met aandacht de open haard heeft bekeken, kent ze. Het zijn compacte stenen, vaak met een sierreliëf, die werden gebruikt voor de achterwand van de vuurplaats. Meestal zijn ze bedekt met een dikke roetlaag. De haardstenen zijn bekend vanaf de veertiende eeuw. Ze werden naar hun streek van herkomst ‘Vlaamse stenen’ genoemd. Ze waren kleiner dan de gewone baksteen, goedkoper dan natuursteen en wat het alle voornaamste was, ze waren vuurvast. De haardstenen werden zo geplaatst dat de achterwand niet vlak, maar een beetje hol was. Daardoor was de horizontale voeg naar achteren toe wat breder. Aan de haardzijde was ze mimimaal, waardoor de voeg niet kapot kon branden. In de presentatie wordt aandacht geschonken aan de productie, ontwikkeling en verspreiding van haardstenen uit het Maasdal.

        Aanjager van dit bijzondere project is Ton Beijer uit Eijsden. Als bewoner van een woning uit 1727 met maar liefst zeven grotendeels authentieke haarden en de sporen van een achtste, raakte hij vijfendertig jaar geleden geïnteresseerd in haarden en haardstenen. De noodzaak tot restauratie bracht een zoektocht naar noodzakelijke kennis teweeg. Het onderzoek van Beijer kende een hoog pioniergehalte, er was namelijk nauwelijks over geschreven. Beijer’s inspanning heeft geleid tot een publicatie, waarin de technische, functionele, bouwhistorische en iconografische aspecten van haarden en haardstenen uit het Maasdal aan bod komen.

        In de publicatie Haardstenen en de haard. Maaslandse haardstenen, productie, verspreiding, toepassing en versiering wordt het onderwerp vanuit diverse invalshoeken belicht (€ 19,50 verkrijgbaar in de museumwinkel) . De uiteindelijke verschijningsvorm van haardstenen is vaak zeer in het oog springend en alleen daarom is het al de moeite waard om dit vaak artistieke element van historische interieurs eens aan een ruimer publiek te tonen.'

        Bron: website Limburgs Museum.
        Ingrid M.H. Evers, zaterdag 16 juli 2011, 00:54

        De website van het Nederlands Tegelmuseum zegt er het volgende over:

        De deelcollectie Haardstenen bestaat uit haardstenen, vuurvaste stenen die in de achterwand van de open haard geplaatst werden. In de loop van de 15e eeuw werd de haardplaats in stadshuizen vanuit het midden van het vertrek naar de wand verplaatst. Dit vereiste een stenen, vuurbestendige achterwand.

        Ik ben niet zo erg vertrouwd met de regionale architectuur en huizenbouw. In de zeventiende eeuw hoefden in Maastricht mensen die geen eigen vuurplaats hadden, geen 'haardbelasting' te betalen. Uit een volkstelling uit die tijd is bekend, dat heel wat mensen een kamer zonder stookplaats huurden. Stookplaatsen lagen vanwege het brandgevaar ook vaak buiten op het erf. Vandaar de vrijstaande bakhuizen die men nog hier en daar kan zien.

        Het zou interessant zijn te weten vanaf wanneer in Maastrichtse stadshuizen echte open haarden werden ingebouwd. Van enkele weten we echter precies wanneer ze zijn gemaakt, bijvoorbeeld die in het Stadhuis. Het nieuwe pand op de Markt werd in 1664 betrokken door de Raad, ook al was het gebouw nog niet helemaal af. In de kamer van de burgemeester is een immense open haard te zien met een prachtige achterwand van glimmende (gelakte?), zwarte haardstenen.

        Bijgaand de open haard van de Prinsenkamer (huidige trouwzaal). We zien een forse open haard, maar eventuele haardstenen zijn op de foto niet te zien. De foto links is gemaakt vanwege het goudleren behang in de burgemeesterskamer. Je kunt rechts nog net de hoge aanzet zien van de schoorsteenmantel van de door mij bedoelde, immense open haard.

        (afbeeldingen goudleer behang.jpg en Prinsenkamer.jpg ontbreken)
        hermanw, zaterdag 16 juli 2011, 12:30

        In het Jaarboek van de Koninklijke Akademie van Wetenschappen, uitgave 1869 (te vinden via Google Books) is een opsomming opgenomen (in de scan vanaf pagina 141) van 'Voorwerpen gevonden bij de slechting der opgeheven vesting Maastricht'. Daarin staat bij de Brusselsche Poort onder meer genoemd:
        Gebakken haardsteen; in het midden de stads ster en 1560; links een manshoofd met helm; rechts een vrouwenhoofd.
        Zo zijn er nog enkele haardstenen vermeld. Ik ben niet helemaal zeker of die benaming correct is, maar los daarvan is zo'n opsomming natuurlijk wel leuk.
        El Loco, zaterdag 16 juli 2011, 14:03

        Haardstenen in Maastricht

        Complimenten aan de heer Beijer voor het uitdiepen van een zo specialistisch onderwerp. Met als gevolg een mooi boek en een tentoonstelling. Heeft iemand het boek van Ton Beijer al in huis? Staan daar Maastrichtse voorbeelden in?

        Zo niet, dan moeten wij MO-ers maar eens op zoek wat er binnen de gemeentegrenzen van Maastricht nog aan haardstenen te vinden is! Naast het stadhuis en de Hoofdwacht (zie hieronder) komen de diverse kastelen en buitenplaatsen als meest waarschijnlijke vindplaatsen in beeld. Wie zoekt mee?

        Verder zou nog interessant zijn iets meer te weten over de makers van deze stenen: was dat een gespecialiseerde beroepsgroep die uitsluitend gedecoreerde haardstenen vervaardigde, of waren dat gewone ambachtslieden (stenenbakkers, tegelmakers), die zich af en toe aan zo'n kunstzinnige uiting te buiten gingen?

        Overigens zijn op Marktplaats haardstenen uit ±1600 gewoon te koop.
        olijfje, zaterdag 16 juli 2011, 14:10

        Stel je van de "tentoonstelling" niet te veel voor. Er is een klein kastje met 'n stuk of tien stenen (en een kapotte glasplaat er overheen) maar het boekje ziet er inderdaad goed uit, met veel afbeeldingen. Sufferd die ik ben, ik heb niet gekeken of er veel Maastrichtse stenen in staan; zal ik dan komende week maar teruggaan en 't misschien aanschaffen?
        El Loco, zaterdag 16 juli 2011, 14:14

        Haardstenen in Maastricht - stadhuis

        Minstens vier open haarden in het stadhuis met bewerkte haardstenen. Helaas geen detailbeelden.


        Een oude bekende: oud-burgemeester Leers in de Burgemeesterskamer (foto: W. Crone, Trouw)


        Prinsenkamer (foto: Karel van Straaten, DSM/Synthese, p.263)


        Links: Collegekamer. Rechts: Wethouderskamer Luikse zijde (foto's: www.fotol.nl)
        El Loco, zaterdag 16 juli 2011, 14:20

        Haardstenen in Maastricht: Hoofdwacht

        Ook in de Hoofdwacht op het Vrijthof bevinden zich in twee vertrekken op de bovenverdieping nog schouwen met bewerkte haardstenen.


        Krijgsraadkamer (links) en Commandantskamer (foto's: De Hoofdwacht, Maastrichts Silhouet #56, p.20)
        El Loco, zaterdag 16 juli 2011, 14:27
        Oorspronkelijk geplaatst door olijfje
        Stel je van de "tentoonstelling" niet te veel voor. Er is een klein kastje met 'n stuk of tien stenen (en een kapotte glasplaat er overheen)
        Ik bedoelde eigenlijk de tentoonstelling in het Limburgs Museum in Venlo. Dat zal toch wel wat meer zijn dan één vitrine?
        Oorspronkelijk geplaatst door olijfje
        Sufferd die ik ben, ik heb niet gekeken of er veel Maastrichtse stenen in staan; zal ik dan komende week maar teruggaan en 't misschien aanschaffen?
        Kun je doen. Mijn boekenkast is vol...
        Breur, zaterdag 16 juli 2011, 17:06

        Standaard Haardplaat of haardsteen familie Curtius.

        Mijn broer Jean Henket - restaurateur bij het R.A. te Maastricht - maakte deze replica van een haardsteen of haardplaat met het wapen van de familie Curtius.
        (afbeelding curtius.jpg ontbreekt)
        Ingrid M.H. Evers, zaterdag 16 juli 2011, 18:20

        haardplaat versus haardsteen

        Dit is een ijzeren (?) haardplaat, dus geen gebakken haardsteen. Wel een gerelateerd onderwerp natuurlijk. Eigenlijk is het onderwerp '(open) haard' geweldig breed. Want je hebt ook nog haardschermen, gebakken siertegels en tal van gebruiksvoorwerpen die met het koken op de open haard in verband kunnen worden gebracht.
        Breur, zaterdag 16 juli 2011, 20:36

        Haardtegels en ijzeren haardplaten

        Vóór de periode van de haardtegels werden vooral ijzeren haardplaten gebruikt. Deze volgden de haardstenen op, die vooral in de 15e en 16e eeuw gebruikt werden in de haard. Haardstenen zijn eigenlijk stenen die extra hard werden gebakken en dienden als bescherming van het huis tegen de hitte van het vuur. De haardtegels mag je dus niet verwarren met de haardstenen. Deze haardstenen waren meestal rechthoekig en zijn te herkennen aan hun iets afwijkende formaat (ca 14 x 9 cm), ze werden in piramidevorm geplaatst en bovenaan kwam dan de zogenaamde deksteen.

        Naast Nederland werden deze stenen in Vlaanderen gemaakt in Antwerpen, en in Wallonië was dat in Luik.

        Haardstenen | Haardtegels:
        Bloeiperiode: 15-16e eeuw | Bloeiperiode: 18-19e eeuw
        Oppervlak: oneffen/relief | Oppervlak: effen
        Afwerking: geen | Afwerking: glazuur
        Vorm: Rechthoekig | Vorm: Vierkant
        Afmetingen: ca 14 x 9 cm | Afmetingen: ca 14 x 14 cm
        Dikte: ca 7 cm | Dikte: ca 1,5 cm

        Bron: http://www.bloggen.be/vlaamse_haardtegels/
        El Loco, maandag 18 juli 2011, 01:13

        Haardstenen in Maastricht: nog meer stadhuis?

        Op http://beeldbank.cultureelerfgoed.nl vond ik nog wat haardstenen. Allereerst deze foto's uit 1917, volgens het bijschrift in het stadhuis van Maastricht genomen. Herkent iemand dit? Het lijkt mij eerder het Dinghuis of zo. Wel mooie haardstenen; elk rijtje is anders.


        El Loco, maandag 18 juli 2011, 01:22

        Haardstenen in Maastricht: Muntstraat, Bouillonstraat

        Eveneens gevonden op http://beeldbank.cultureelerfgoed.nl: Muntstraat 47 en Bouillonstraat 8-10 (Hof van Slijpe). Die laatste is een mooie combinatie van haardplaat, haardtegels en, als ik goed kijk, één haardsteen.


        El Loco, maandag 18 juli 2011, 01:32

        Haardstenen in Maastricht: Borgharen en Kruisdonk

        De zoektocht naar haardstenen in kastelen en buitenplaatsen leverde weinig resultaat op. Kasteel Borgharen telt minstens één open haard met haardstenen, Huis Kruisdonk (op het randje van Maastricht en Meerssen) twee. Alle foto's afkomstig van http://beeldbank.cultureelerfgoed.nl.




        Ingrid M.H. Evers, maandag 18 juli 2011, 10:28

        Dinghuis
        Oorspronkelijk geplaatst door El Loco
        Herkent iemand dit? Het lijkt mij eerder het Dinghuis of zo.
        Inderdaad is dit de haard op de eerste verdieping aan de achterzijde van het Dinghuis. De foutieve omschrijving zal wel teruggaan op het gegeven dat een eeuw geleden het Dinghuis in de volksmond bekend stond als 'het Oud Stadhuis', al heeft het nooit als zodanig dienst gedaan.

        Het is een 'laatgotische schoorsteenmantel uit de zestiende eeuw (...) aangekocht te Brussel in 1875. Op het fries bevindt zich onder meer het Maastrichtse stadswapen en vaag een jaartal, mogelijk 1550.'

        Overigens is de situering voor mij een beetje onduidelijk. Volgens Mes ligt de haard in de horecagelegenheid Raadskelder. Ik geloof dat dat nu Perry is?

        Op de derde verdieping ligt aan de achterzijde nog een tweede haard. Ook deze heeft een achterwand van haardstenen. Ze dateert uit de zeventiende eeuw en wordt ondersteund door 'wangen van gebeeldhouwde fragmenten'.

        Bron: W.A.A. Mes, Het Dinghuis (Maastrichts Silhouet, 21), blz. 26 en 46.
        burgemeester, maandag 18 juli 2011, 10:32
        Oorspronkelijk geplaatst door Ingrid M.H. Evers
        Overigens is de situering voor mij een beetje onduidelijk. Volgens Mes ligt de haard in de horecagelegenheid Raadskelder. Ik geloof dat dat nu Perry is?
        Zie hier voor de raadskelder.
        Ingrid M.H. Evers, maandag 18 juli 2011, 10:50
        Oorspronkelijk geplaatst door El Loco
        De zoektocht naar haardstenen in kastelen en buitenplaatsen leverde weinig resultaat op.
        Naar het schijnt zijn die haardstenen toch best zeldzaam. De meeste haarden kregen gewoon een met bakstenen gemetselde achterwand, soms gecombineerd met een mergel- of hardstenen laag.

        Het register op de twee delen 'Maastricht' van de Monumenten voor Geschiedenis en Kunst (...) vermeldt een hele ris schouwen en schoorstenen, maar slechts een enkele locatie voor haardstenen. Als aanvulling op het bovenstaande heb ik nog gevonden:

        Grote Staat 43, met de gevelsteen In den Pellicaen; heeft ergens een haardsteen zitten met de afbeelding van het Luikse perroen en het jaartal 1696.

        Opmerking


        • #5
          Verdwenen haardstenen Bokstraat

          Het huis Stevens in de Bokstraat, in 1848 afgebroken voor de aanleg van het kanaal naar Luik, had zo te zien ook wel een paar mooie haardstenen (tekening: Philippus van Gulpen; foto: http://beeldbank.cultureelerfgoed.nl).
          Last edited by Toller; 16 december 2014, 18:33.

          Opmerking

          Bezig...
          X